Fińskô
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Fińskô, Fińskô Repùblika (fin. Suomi, Suomen tasavalta; szw. Finland, Republiken Finland) je państwã w Nordowi Eùropie, krôj Eùropejsczi Ùniji. Stolëcznym gardã są Helsinki. Samòstujnotã mô òd 1917 òd Rusczi.
Je nôleżnikã Eùropejsczéj Ùnji. Grańczy òd zôpadù ze Szwedzką, òd nordy z Norweską ë òd pòrënkù z Ruską.
Geografiô
[edicëjô | editëjë zdrój]Wikszi dzél kraju to niżëznë. Naturalné zôpodné ë pôłniowé grańce robią Bòtnickô Hôwinga ë Fińskô Hôwinga, midzë chtërymi roztacza sã Fińsczé Pòjezerzé składającé sã z 55 tës. jezor. Na nordã òd pòlarnégò kòła je Lapòniô. Linia sztrądù szczérowégò mô baro wiele òstrowów.
Wiéchrzëzna
- ląd: 304 473 km²
- wòda: 33 672 km²
- całkòwita: 338 145 km²
- % Lasów: 69%
Nô-
- Nôwëższi punky: Haltiatunturi – 1328 m n.n.m.
- Nônëższi punkt: Wiôldżé Mòrze - 0 m n. n.n.m.
- Nôdłëgszô rzéka: Kemijoki – 550 km
- Nôwiãkszi jezoro: Saimaa – 1377 km²
Nôwiãkszi gardë:
- Helsinki: 634 940
- Espoo: 273 627
- Tampere: 228 125
- Vantaa: 218 663
- Oulu: 200 232
- Turku: 187 433
- Jyväskylä: 138 800
- Lahti: 119 341
- Kuopio: 113 028
Demografiô
[edicëjô | editëjë zdrój]Jãzëczi
[edicëjô | editëjë zdrój]fińsczi ë szwedzczi są tu ùrzãdowima. Pò fińskô gôdô 92% lëdzë, 5,6% gôdô pò szwedzkù.
Na jãzëk fińsczi bëłë tołmaczoné kaszëbsczi wiérztë, jak téż bôjczi. Tu ùrzãdnicë pierszégò zortu (pò wëższi szkòle) mùszą rozmiec jãzëk wikszoscë w òkòlim w chtërnym robią. W dwajãzëkòwëch òbéńdach kòżdi ùrzãdnik mùszi rozmiec gadac ë pisac téż drëdżim jãzëkã. Sãdza mùszi rozmiec wësłowic sã w dwùch jãzëkach (mòwno ë na pismie). Òd 1992 rokù tu w trzech nôbarżi nordowëch gminach lapònsczi jãzëk je ùrzãdowi. W gminach mùszą bëc szkòłë dlô nôleżników miészëznë, jeżlë jich je wicy jak 13 lëdzy. Ùczbë są téż pò lapònskù.
| Państwa w Eùropie | |
|---|---|
| Albańskô | Andorra | Aùstriô | Belgijskô | Biôłorus | Bòsnijô ë Hercegòwina | Bùlgarskô | Chòrwackô | Cyper | Czeskô Repùblika | Czôrnogóra | Dëńskô | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Islandëjô | Italskô | Lëtewskô | Liechtenstein | Luksembùrskô | Łotewskô | Madżarskô | Malta | Miemieckô | Mòłdawskô | Mònakò | Néderlandzkô | Nordowô Macedoniô | Norweskô | Pòlskô | Pòrtugalskô | Rumùńskô | Ruskô | San Marino | Serbskô | Sloweńskô | Słowackô | Szpańskô | Szwajcarskô | Szwedzkô | Tëreckô | Ùkrajina | Watikan | Wiôlgô Britanijô | |
| Zanôléżné teritoria: Alandsczé òstrowë | Farersczé òstrowë | Gibraltar | Grenlandzkô | Guernsey | Jersey | Man | Svalbard | |
| Ògrańczoné ùznanié: Kòsowò | Pòdniéstrze | |
| Państwa z Eùro | |
|---|---|
| Państwa Gòspòdarczi i Walutowi Ùniji
Aùstriô | Belgijskô | Chòrwacją | Cyper | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Italskô | Lëtewskô | Luksembùrskô | Łotewskô | Malta | Miemieckô | Néderlandzkô | Pòrtugalskô | Słowackô | Sloweńskô | Szpańskô |
|
| jine państwa: Andorra | Czôrnogóra | Kosowskô | Mònakò | San Marino | Watikan | |
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
