بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ھێرشەکانی مومبای ٢٠٠٨

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ھێرشەکانی مومبای ٢٠٠٨
شوێنی ڕووداوەکان
شوێنمومبای
ڕێکەوت٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨ (2008-11-26) – ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨ (2008-11-29)
٢١:٣٠ (٢٦/١١) – ٠٨:٠٠ (٢٩/١١) (بەکاتی ھیند (UTC 05:30))
چەکوچۆڵ(ەکان)ئەی کەی-٤٧، ئار دی ئێکس، ئای ئی دی س، ڕوماننە
قوربانی١٦٦ کەس مردن ٩ چەکداری ھێرشەکە
ھەنگاونەر(انی) تۆمەتبارزەکی رەحمان لەکھوی
لەشکر تەیبە
ژمارەی بەشداربووان١٠

هێرشەکانی مومبای ٢٠٠٨ (ھەروەھا پێی دەگوترێت: ٢٦/١١)[١] چەند هێرشێکی تیرۆریستی بوو لەلایەن گرووپێکەوە کە لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨ کرایە سەر شاری مومبای لە هیندستان. ھێرشەکە لەلایەن گرووپی لەشکر تەییبە ئەنجام درا کە گرووپێکی پاکستانی بوون، لە ١٢ ناوچەی مومبای چەندین ڕووداوی تەقەکردن و تەقینەوە لە ماوەی چوار ڕۆژدا لە مومبای ڕوویاندا.[٢][٣][٤] ڕووداوەکە بەخێرایی لە ئاستی جیهان دەنگدانەوەی هەبوو، کە لە ٢٦ی تشرینی دووەم تاکوو ٢٩ی تشرینی دووەم درێژەی کێشا. بەلانی کەم ١٧٤ کەس مردن، لەنێویاندا ٩ چەکدار هەبوون وە زیاتر لە ٣٠٠ کەسیش برینداربوون.[٥][٦]

هەشت لە شوێنەکانی هێرشەکە لە باشووری مومبای ڕوویان دابوو لەوانە وێستگەی شەمەندەفەری چاتراپاتی شیڤاجی، ئۆبێرۆی گرووپ،[٧] لیۆپۆلد کافێ، نەخۆشخانەی جاما،[٧] نەریمان ھاوس کە سەنتەرێکی کۆمەڵگای جوولەکەیە لە مومبای،[٨] تاج مەحەل پالاس ھۆتێل،[٧] وە مێترۆ سینەما.[٩] هەروەها کۆڵانی پشت باڵەخانەی تایمز ئۆف ئیندیا و کۆلێژی ست خاڤێر.[٧] تەقینەوەیەکیش لە ناوچەی مازاگاون ڕوویدا.[١٠] لە بەرەبەیانی ٢٨ی تشرینی دووەم، سەرجەم ناوچەکان کۆنترۆڵ کرایەوە لەلایەن ئاسایش و پۆلیسی مومبای جگە لە تاج هۆتێل نەبێت. لە ٢٩ی تشرینی دووەم، ھێزی پاسەوانی ئاسایشی نەتەوەیی ھیند (NSG) ئۆپەراسیۆنی بلاک تۆرنادۆیان ئەنجامدا بۆ کوشتنی ئەو چەکدارانەی کە لە تاج هۆتێل مابوونەوە و لە ئەرکەکەیان سەرکەوتوو بوون و هێرشەکەیان بۆ سەر مومبای بە کۆتایی ھێنا.[١١]

پاکستان ھێرشکردنە سەر مومبای ئیدانە کرد.[١٢][١٣] بەھۆی ئەوەی کە ئەجمەل قەساب، یەکێک بوو لە تەقەکەرەکانی ڕووداوەکە، ئەو لە ڕووداوەکە ڕزگاری بوو بەمەش دەرکەوت کە ھێرشکەرەکان سەر بە گرووپی لەشکر تەییبە بوون.[١٤] حکوومەتی ھیندستان ئەوەی ڕاگەیاند کە چەکدارەکان لە پاکستانەوە هاتبوونە ناو وڵاتەکەی،[١٥]دواتر پاکستانیش ئەوە دووپات کردەوە کە تەقەکەرە ڕزگاربووەکە هاوڵاتییەکی پاکستانییە.[١٦] لە ساڵی ٢٠١٨، سەرۆکوەزیرانی پێشووی پاکستان، نەواز شەریف ئاشکرایکرد کە پاکستان ڕۆڵی گرنگی هەبووە لە ڕووداوی هێرشەکانی مومبای لە ساڵی ٢٠٠٨.[١٧][١٨]

پێش ڕووداوەکان

[دەستکاری]
تەقینەوەی شەمەندەفەرێک، تەممووزی ٢٠٠٦ لە مومبای.

پێشتر چەندین هێرشی تیرۆریستی لە مومبای ئەنجام درابوون. لە ١٢ی ئازاری ١٩٩٣، بەهۆی زنجیرە تەقینەوەیەک لە شارەکە ئەوا ٢٥٧ کەس کوژران و ٧٠٠ کەسیش برینداربوون.[١٩] ئەو هێرشە بۆ تۆڵەسەندنەوە خوێنی موسڵمانان بوو کە لە ئاژاوەیەکی هیندستاندا کوژرابوون.[٢٠]

لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٢، تەقینەوەیەک لە ناوچەی گاتکۆپەر ڕوویدا کە بەم هۆیەوە ٢ کەس کوژران و ٢٠ کەسیش برینداربوون.[٢١] لە ٢٥ی ئابی ٢٠٠٣، تەقینەوەیەک لە باشووری مومبای لە نزیک دەروازەی هیند ڕوویدا، بەلانی کەم ٤٤ کەس کوژران و ١٥٠ کەسیش برینداربوون.[٢٢] ١١ی تەممووزی ٢٠٠٦، حەوت بۆمب تەقییەوە لە ماوەی ١١ خولەکدا لە وێستگەی شەمەندەفەری مومبای،[٢٣] بووە ھۆی کوژرانی ٢٠٩ کەس کە لەنێویاندا ٢٢ بیانی ھەبوو،[٢٤][٢٥][٢٦] لە پاڵ برینداربوونی زیاتر لە ٧٠٠ کەسی دیکە.[٢٧][٢٨] بە قسەی پۆلیسی مومبای، هێرشەکە لەلایەن گرووپی لەشکر تەییبە و بزووتنەوەی خوێندکارانی ئیسلامیی لە هیندستان ئەنجامدراوە.[٢٩][٣٠]

ڕاھێنان

[دەستکاری]

گرووپێکی ٢٤–٢٦ کەسی لە چیاکانی موزەفەرئاباد لە پاکستان مەشقیان پێدراوە.[٣١][٣٢] بەپێی ڕاپۆرتی میدیا ھیندی و ئەمریکییەکان مەشق و ڕاھێنانکردنی پیاوەکان ئەم شتانەی لەخۆ گرتووە.

  • دەروونی؛ باسکردنی ئیسلام و بیرۆکەی جیھاد وەک چارەسەرێک بۆ دۆخی موسڵمانان لە هیند ،[٣٣] چیچان، فەلەستین و گشت جیهان .
  • خولی سەربازیی سەرەتایی کە پێیان دەگوت دەورەی عام.
  • خولی سەربازیی پێشکەوتوو کە پێیان دەگوت دەورەی خاس لە ناوچەی مانسھرە لە پاکستان.[٣٣] لە ڕاپۆرتێکی نیویۆرک تایمز لەسەر قسەی سەرچاوەیەک کە ناوی ئاشکرا نەکردبوو لە وەزارەتی بەرگری ئەمریکا، بۆ ئەم جۆرە ڕاهێنانە سوود لە چەک و ئەزموونی سەربازانی پاکستانی خانەنشینبوو بینراوە.[٣٤]
  • پێدانی مەشقی کۆماندۆ بە دەستەیەکی بچووک کە پێیان دەگوترێت خۆبەختکار (فیداییەکان) کە ئامانجییان لە هێرشی سەر مومبای هەبوو.[٣٥]

ھێرش

[دەستکاری]

یەکەم ڕووداو کە تێبینی کرا لە ٢٦ی تشرینی دووەم، لە دەورووبەری کاتژمێر ٨ی شەو بوو بە کاتی ھیند، کاتێک دوو پیاو بە بەلەمێکی تیژڕەوەوە لە کەنارەکانی نزیک ناوچەی کۆلابا دادەبەزن. لەو کاتە ماسیگرەکان پرسیاریان لێکردوون بۆ کوێ دەچن ئەوانیش وەڵامی ئەوەیان داوەتەوە کە «خەریکی کاری خۆتبە»، ماسیگرەکان ھەواڵی ڕووداوەکەیان بە پۆلیس داوە بەڵام پۆلیسی ناوچەکە بە دەنگ هەواڵەکەی ئەواندا نەچوون.[٣٦]

چاتراپاتی شیڤاجی

[دەستکاری]
شوێنی[بەستەری مردوو] گولە لە وێستگەی شەمەندەفەری چاتراپاتی شیڤاجی.

وێستگەی شەمەندەفەری چاتراپاتی شیڤاجی لەلایەن دوو تەقەکەرەوە ھێرشی کرایەسەر، ئیسماعیل خان و ئەجمەل قەساب.[٣٧] قەساب دواتر بەزیندوویی گیرا، کاتێک لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیرکرا ئەمەش پاش ناسینەوەی ناوبراو لەسەر قسەی شایەتحاڵەکان. ھێرشەکە لە کاتژمێر ٢١:٣٠ دەستیپێکرد کاتێک دوو پیاو دەچنە ناو سەرنشینەکان و دەست بەدەستڕێژی تەقە دەکەن[٣٨] بەبەکارھێنانی چەکی ئەکی کەی ٤٧.[٣٩] لەم ھێرشەدا چەکدارەکان ٥٨ کەسیان کووشت و ١٠٤ کەسی دیکەشیان بریندارکرد،[٣٩] ھێرشەکەیان لە کاتژمێر ٢٢:٤٥ کۆتایی ھات.[٣٨] ھێزەکانی ئاسایش و خزمەتگووزاری ئێمرجێنسی بەخێرایی گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە. لەکاتی ھێرشەکە، ئاگادارییەک لەلایەن کەسی ئاگادارکەرەوەی وێستگەی شەمەندەفەرەکە بەناوی ڤیشنو زەندی بڵاوکرایەوە لەبارەی ڕووداوەکەوە و ئەمەش یارمەتی زۆرێک لە سەرنشینەکانی دا کە ژیانی سەلامەت بێت.[٤٠] دواتر، دوو چەکدارەکە لەسەر شەقام تەقەیان لەچەند ڕێبوار و ئەفسەرێکی پۆلیس کرد، لەئەنجامدا ھەشت ئەفسەری پۆلیسیان کووشت. ھێرشکارەکان بە بنکەی پۆلیسدا تێپەڕین، لەبڕی ئەوەی ئەفسەرەکانی پۆلیس ڕووبەڕوویان ببنەوە بەوەی دەشزانرا کە ھێرشکارەکان گولەیان پێنەمابوو بەلام پۆلیسەکان گڵۆپەکانیان کووژاندەوە و ھەوڵی پاراستنی دەروازەکانیان دا.

دواتر ھێرشکارەکان، چوونە نەخۆشخانەی کاما بۆ کووشتنی نەخۆشەکان.[٤١] کارمەندەکانی نەخۆشخانەکە، دەروازە و شوێنی نەخۆشەکانیان داخست لەپێناو سەلامەتیان. دەستەی دژەتیرۆری مومبای بە ڕابەرایەتی ئەفسەری پلەباڵا ھیمنەت کارکاری ھاتنە وێستگەی شەمەندەفەری چاتراپاتی شیڤاجی بەڵام لەگەڕان بەدوای قەساب و خان بەجێمان. قەساب و خان، دەستدرێژی گولەیان کردە سەر ئوتومبێلی دەستەکە و ھەریەکە لە کارکاری، ڤیجای سالاسکار، ئەشۆک کامتی و ئەفسەرێکی دیکەشیان

شوێنی[بەستەری مردوو] گولە لە لیۆپۆلد کافێ

کووشت. تەنیا یەک پۆلیس ڕزگاری بوو بەناوی ئەرون جادەڤ، کە ئەویش بریندارببوو.[٤٢] قەساب و خان دەستیان بەسەر ئوتومبێلی پۆلیسدا گرت، بەڵام دواتر جێیان ھێشت لەبڕی ئەوەی ئوتومبێلی ئاسایی گەشتیارانیان بەکارھێنا. دواتر لەشەڕێکی دیکەدا، خان دەکووژرێت و قەسابیش بەبریندارییەوە دەستگیر دەکرێت.[٤٣] ئەفسەری پۆلیس توکارەم ئۆمبلیش کووژرا لەوکاتەی ویستی ھێرشبکاتە سەر قەساب.

لیۆپۆلد کافێ

[دەستکاری]

لیۆلۆلد کافێ، چێشتخانە و مەیخانەیەکی بەناوبانگە لەناوچەی کۆلابا لە باشووری مومبای، یەکێکبووە لەیەکەمین ئەو شوێنانەی کە ھێرشی کرایە سەر.[٤٤] چەکداران شوعەیب، سوھەیب و ئەبو عومەر،[٣٧] تەقەیان لە کافێیەکە کرد لە ئێوارەی ٢٦ی تشرینی دووەم لە کاتژمێر ٢١:٣٠ بۆ ٢١:٤٨، تێیدا ١٠ کەسیان کووشت (لەنێویاندا کەسی بیانی ھەبوو) وە چەندین کەسی دیکەشیان بریندارکرد.[٤٥]

تەقینەوەی بۆمب لەناو تاکسی

[دەستکاری]

دوو تەقینەوە لە ناو تاکسی ڕوویاندا، بەھۆی بۆمبی کاتبۆداڕێژراو. یەکەم بۆمب لە کاتژمێر ٢٢:٤٠ تەقییەوە لەناوچەی پارلا کەبووە ھۆی کووژرانی شوفێری تاکسییەکە و سەرنشینەکەی. دووەم بۆمب لە ناوچەی وادی بەندەر تەقییەوە لەنێوان کاتژمێر ٢٢:٢٠ بۆ ٢٢:٢٥. سێ کەس، بە شووفێری تاکسییەکەشەوە کووژران، وە نزیکەی ١٥ کەسیش برینداربوون.[١٠][٤٦]

تاج مەحەل ھۆتێل و ئۆبێرۆی تریدێنت

[دەستکاری]
بەشێک[بەستەری مردوو] لە زینەکانی ھۆتێلی ئۆبێرۆی تریدێنت

ھەردوو ھۆتێل، تاج مەحەل پالاس ھۆتێل و ئۆبێرۆی تریدێنت، دوو شوێنی دیکە بوون کەبوونە ئامانجی ھێرشەکان. شەش بۆمب لە ھۆتێلی تاج مەحەل دانرابوون - یەکێکیال لە لۆبی، دووان لە بەرزکەرەوەکان، سێ لە ڕێستوورانت، وە دانەیەکیش لە ئۆبێرۆی تریدێنت.[٤٧][٤٨] لەشەوی یەکەمی ھێرشەکە لە تاج، ئاگرکووژێنەرەوەکان ٢٠٠ بارمەتەیان ڕزگار کرد لەڕێگای پەنجەرەکانەوە.

سی ئێن ئێن لە بەیانی ڕۆژی ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨، ئەوەی بڵاوکردەوە کە سەرجەم بارمەتەکان ئازادکراون و سەرچاوەکەشی لە پۆلیسی باڵای مەھاراشتراوە وەرگرتبوو.[٤٩] بەڵام درەنگانی ئەو ڕۆژە، ئەوە زانرا کە ھێشتا لە تاج ھۆتێل دوو چەکدار بارمتەیان لەلا ماوە و لەنێویشاندا کەسانی بیانی ھەن.[٥٠] ژمارەیەک لە پەرلەمانتاری پەرلەمانی ئەورووپا لەلیژنەی بازرگانی نێودەوڵەتی لە تاج ھۆتێل بوون،[٥١] بەڵام ھیچیان بریندارنەبوون.[٥٢]

نەریمان ھاوس

[دەستکاری]

نەریمان ھاوس سەنتەرێکی بزووتنەوەی چابادی جوولەکەکانە، کەیەکێکە لەشوێنە دیارەکانی ناوچەی کۆلابا لە باشووری مومبای، لەلایەن دوو چەکدارەوە دەستیبەسەردا دەگیرێت و چەند دانیشتوویێکی شوێنەکەش وەک بارمەتە دەگیرێن.[٥٣] پۆلیس باڵەخانەکانی دەورووبەری چۆڵکرد، لەگەڵ چەکدارەکان کردیان بە شەڕە تەقە، یەکێک لە چەکدارەکان برینداربوو. خەڵک باڵەخانەکە ئاگادارکرانەوە کە لەژوورەکانیاندا بمێننەوە. چەکدارەکان قومبەلەیەکی دەستیان فڕێدایە یەکێک لە کۆڵانەکانی ئەو دەورووبەرە کە ھیچ زیانێکی لێنەکەوتەوە. کۆماندۆکانی ئێن ئێس گی (ھێزی پاسەوانی نیشتمانی) لە دەلھییەوە گەیشتنە شوێنەکە. لەڕۆژی یەکەمی ھێرشەکە، نۆ لە بارمتەکان لە نھۆمی یەکەمی نەریمان ھاوس ڕزگارکران. لە ڕۆژی دووەمدا، کۆماندۆکان لەڕێگای ھەلیکۆپتەرەوە چوونە ژوورەوە و لەباڵەخانەکانی دەورووبەریش بە نیشانەگرەوەکان (قەناسبەدەست) دەورەدرا. لەدوای شەڕێکی سەخت، ھەڤالدەر گەجیندەر سینگ کەیەکێکبوو لە کۆماندۆکانی ئێن ئێس گی لەگەڵ ھەردوو ھێرشکارەکە کووژران.[٥٤][٥٥] رابی/حاخامی جوو گاڤریەل ھۆلتزبەرگ لەگەڵ ژنە دووگیانەکەی ڕیڤیکا ھۆلتزبەرگ و شەش لە بارمەتەی دیکە لەلایەن چەکدارەکانەوە کووژران.[٥٦] بەپێی قسەی دەزگای ھەواڵگری ھیندی کە لەڕێگای شەپۆڵە ڕادیۆییەکانەوە دەستیانکەوت، ھێرشکارەکان لەپاکستانەوە ئەوەیان پێ دەگوترا کە بارمەتە جووەکان بەقەد ٥٠ کەسی نا جوو دیکە بۆئەوان گرنگە. دواتریش لەڕێگای نیشانەکانی سەر جەستەیان ئەوە دەرکەوت جووەکان لەژوورەوە ئازاردراون لەلایەن چەکدارەکانەوە.[٥٧][٥٨]

بەشداریکردنی ئێن ئێس گی

[دەستکاری]

لەکاتی ھێرشەکاندا، ھەردوو ھۆتێلەکە لەلایەن ھێزی کردەی بەپەلە (RAF)ی ھیندی، ھێزی کۆماندۆی دەریاوانی (MARCOS) لەگەڵ ھێزی کۆماندۆی پاسەوانی نیشتمانی (NSG) دەورەدران.[٥٩][٦٠] کاتێک ھەواڵی ئەوە بڵاوبوویەوە کە چەکدارەکان سوود لە ھەواڵی میدیاکان دەبینن،[٦١] ھێزەکان چوونە ناو ھۆتێلەکان و ھەر ٩ چەکدارەکەیان کووشت لە بەرەبەیانی ٢٩ی تشرینی دووەم.[٦٢][٦٣] ئەفسەری پلە باڵا ساندی لە ھێزەکانی ئێن ئێس گی کووژرا لەوکاتەی کە ویستی ژیانی کۆماندۆ سونێل یادەڤ ڕزگاربکات، لەوکاتەی کە ناوبراو تەقەی لە قاچی درابوو لەکاتی ئۆپەراسیۆنی ڕزگارکردنی ھۆتێلی تاج.[٦٤][٦٥] ٣٢ لە بارمتەکانی ھۆتێلی ئۆبێرۆی تریدێنت کووژران.[٦٦]

کۆماندۆکانی ئێن ئێس گی چوون بەشداریانکرد لە ڕزگارکردنی نەریمان ھاوس لەڕۆژی یەکەمی ھێرشەکە، نۆ لە بارمتەکان لە نھۆمی یەکەمی نەریمان ھاوس ڕزگارکران. لە ڕۆژی دووەمدا، کۆماندۆکان لەڕێگای ھەلیکۆپتەرەوە چوونە ژوورەوە و لەباڵەخانەکانی دەورووبەریش بە نیشانەگرەوەکان (قەناسبەدەست) دەورەدرا. لەدوای شەڕێکی سەخت، ھەڤالدەر گەجیندەر سینگ کەیەکێکبوو لە کۆماندۆکانی ئێن ئێس گی لەگەڵ ھەردوو ھێرشکارەکە کووژران.[٥٤][٥٥] لە بەرەبەیانی ٢٨ی تشرینی دووەم، نەریما ھاوس لەگەڵ ھۆتێل ئۆبێرۆی تریدێنت پاککرانەوە لەدەست چەکدارەکان. دواتر ئەوەش وترا کە تاج ھۆتێل ڕزگارکراوە لەدەست چەکدارەکان، بەڵام دوای درەنگانێک ئەوە پشت ڕاستکرایەوە کەھێشتا دوو بۆ سێ چەکدار لەژوورەوەن و دەنگی تەقینەوە و گولە بیستراوە.[٦٧] دواتر ئۆپەراسیۆنی پاککردنەوەی ھۆتێلی تاج، لەلایەن ئێن ئێس گییەوە لە ڕۆژی ٢٩ی تشرینی دووەم لەکاتژمێر ٨ی بەیانی تەواوبوو بە کووشتنی سێ چەکدارەکەی تر.[٦٨] ھێزەکانی ئێن ئێس گی ٢٥٠ بارمتەیان لە ھۆتێل ئۆبێرۆی ڕزگارکرد، ٣٠٠ کەسیش لە ھۆتێل تاج لەگەڵ ٦٠ کەس لە ١٢ خێزانی جیاواز لە نەریمان ھاوس.[٦٩] دواتر پۆلیس دەستیانگرت بەسەر بەلەمێک لە چەک و تەقەمەنی لەکەنارەکانی مومبای.[٧٠]

پاشھاتەکان

[دەستکاری]

ھێرشی مومبای لەلایەن گرووپی لەشکری تەیبە ئەنجامدرا لە پاکستانەوە، ھێرشەکە لەلایەن ١٠ چەکداری لاوی ڕاھێنانپێکراو ئەنجامدرا. چەکدارەکان گەیەنێدراونەتە مومبای و لەپاکستانەوە ئاڕاستە و ڕێنمایی کراون لەڕێگای مۆبایل و VoIP.[٧١][٧٢][٧٣] لە تەمموزی ٢٠٠٩، دەزگا فەرمییەکانی پاکستان دانیان بەفەرمی باسی ئەوەیانکرد کە لەشکری تەیبە ھێرشەکەیان ئەنجامداوە و کامپیان لە کەراچی و تەھتە.[٧٤] لە تشرینی دووەمی ٢٠٠٩، پاکستان چەند کەسێکیان دەستگیرکرد لەسەر ڕووداوەکە.[٧٥]

بەشی پۆلیسی مومبای ٣٧ گومانلێکراوی دیاریکرد کە دەستیان ھەبووە لەپلانی ھێرشەکە، لەنێویاندا دوو ئەفسەری سووپا ھەبوون. ھەموو گومانلێکراوەکان جگە لەدووانیان پاکستانی بوون.[٧٦] لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩، دوو لە گومانلێکراوەکان لە ئەمریکا دەستگیرکران وە زانیاری لەسەر ھێرشکارەکانی دیکە دۆزرانەوە.[٧٧][٧٨] یەکێکیش لەو گومانلێکراوانە، پیاوێکی پاکستانی ئەمریکی بوو بەناوی دەیڤد ھیدلوەی (داوود سەید گەیلانی)، ئەوەی لەسەر زانرا کە ناوبراو بەر لە ڕووداوەکە چەندجارێک گەشتی بۆ ھیندستان کردووە. لەنیسانی ٢٠١١، ئەمریکا چەند گومانلێکراوێکی دیکەی ھێرشەکەی دەستگیرکرد کە دەستیان ھەبوو لەپلان و ڕاھێنانی گرووپەکە.[٧٩]

دانووستان لەگەڵ پاکستان

[دەستکاری]

سەرۆکوەزیرانی پاکستان یووسف ڕەزا گەیلانی و سەرۆک ئاسف عەلی زەرداری ئیدانەی ھێرشەکەیان کرد.[١٢][١٣] پاکاستان بەڵێنی ئەوەیدا کە ھاوکاردەبن بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر ڕووداوەکان، سەرۆک پاکستان زەرداری سوێندی ئەوەی خوارد ھەر دەستەیەک لەناوخۆی پاکستان دەستیان لەوکارەھەبێت بەتووندی سزا دەدرێن.[٨٠]

لەسەرەتادا، پاکستان ڕەتیکردەوە کە بەرپرسیاربێت لە ھێرشەکە، لەبەرامبەردا تۆمەتەکانی ئاراستەی بەنگلادیش و ھیندستانکرد کە لەوێوە پلان و ھێرشەکان ئاراستەکرابن.[٨١] لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩، دەزگای فەرمی پاکستانی ئەوەیان پشتڕاستکردەوە کە ئەجمەل قەساب پاکستانی بووە.[١٦][٨٢][٨٣] وە کەیسێکی تۆمارکرد لەسەر سێ تۆمەتباری دیکەی ھێرشەکە کە پاکستانی بوون.[٨٤] ھیندستان ئەوەی ڕاگەیاند کە ھێرشکارەکان دەبێت لەلایەن دەزگای ھەواڵگری پاکستانییەوە یارمەتیدرابن، پاکستان ئەوەی ڕەتکردەوە.[٧٣][٨٢] لەژێر فشاری ئەمریکا و نەتەوە یەکگرتووەکان، پاکستان چەند ئەندامێکی گرووپی جەماعەتولدەعوەی دەستگیرکرد، وە دامەزرێنەرەکەشی لەماڵێکدا زیندانیکرد بەڵام دوای چەند ڕۆژێک بەئازادکراوی بینرا.[٨٥] ڕۆژنامەنووس و دەزگاکانی ڕاگەیاندن باسیان لەوەکرد کە پاکستان ڕیگایان پێنادات چاوپێکەوتن و ڕاپۆرت لەگوندەکەی قەساب ئەنجامبدەن.[٨٦][٨٧]

لێکۆڵینەوە

[دەستکاری]

بەپێی لێکۆڵینەوەکان، ھێرشکارەکان لەدەریای شاری کەراچییەوە لەپاکستان پەڕیونەتەوە دەریای عەرەبی. بەلەمێکیان لەگرووپێکی ماسیگری ھیندی فڕاندووە و چوار ماسیگریشیان کووشتووە لەسەر بەلەمەکە، دواتر کاپتنەکەیان ناچارکردووە بۆئەوەی بیانگەیەنێتە مومبای و دواتریش دەیکووژن. بەشێک لەدەستەی ھێرشکارەکان، پێشتر لەپاکستان زیندانیبوون بەھۆی ڕاوکردنی ماسی بەشێوەی نایاسایی.[٨٨][٨٩]

قوربانییەکان

[دەستکاری]

بەلانی کەم ١٧٤ کەس، لەکەسانی مەدەنی (سڤیل)، ھێزەکانی پۆلیس و ئاسایش لەگەڵ ٩ چەکدارەکە. ئەوانەی لە ھێرشەکە کووژران، ھاوڵاتی ٢٦ وڵاتی جیاوازبوون.[٤٩][٩٠][٩١][٩٢][٩٣] یەکێک لە چەکدارەکان دەستگیرکرا.[٩٤] جەستەی زۆرێک لە دیلە کووژراوان نیشانەی ئازار و ئەشکنەجەیان پیوە دیاربوو.[٩٥] بەشێک لەوانەی کووژران، کەسانی ناسراوبوون لە بازرگانی، میدیا و ئاسایشدا.[٩٦][٩٧][٩٨]

وڵات کووژراوەکان بریندارەکان
 ھیندستان ١٣٩ ٢٥٦
 ویلایەتە یەکگرتووەکان[ئ] ٦[٩٩][١٠٠] ٢[١٠٠]
 ئەڵمانیا ٣[١٠١] ٣
 ئیسرائیل ٢[١٠٢] –
 ئوسترالیا ٢[١٠٣] ٢
 کەنەدا ٢[١٠٤] ٢
 فەڕەنسا ٢[١٠٥] –
 ئیتاڵیا ١[١٠٦] –
 شانشینی یەکگرتوو ١[ا][١٠٧] ٧
 ھۆلەند ١[١٠٨] ١[١٠٩]
 ژاپۆن ١[١١٠] ١
 ئوردن ١ ١
 مالیزیا ١[١١١] –
 مۆریس ١[١١٢][١١٣] –
 مەکسیک ١[١١٤] –
 سینگاپوور ١[١١٥] –
 تایلەند ١[١١٦] –
 نەمسا – ١[١١٧]
 ئیسپانیا – ٢[١٠١][١١٨][١١٩]
 چین – ١[١٠١]
 عومان – ٢[١٠١]
 فلیپین – ١[١٢٠]
 فینلاند – ١[١٠١]
 نەرویژ – ١[١٢١]
گشتی ١٦٦ ٢٩٣
شوێن جۆری ھێرش کووژراوەکان ڕزگاربووەکان
مومبای هاربەر تەقەکردن، بارمەتەگرتن ٤ نییە
وێستگەی شەمەندەفەری چاتراپاتی شیڤاجی تەقەکردن، ھێرشکردن بە ڕومانە ٥٨[١٢٢][١٢٣] نییە
لیۆپۆلد کافێ ڕێستورانتێکی گەشتیاری لە کۆلابا Colaba; 18°55′20″N 72°49′54″E / 18.922272°N 72.831566°E / 18.922272; 72.831566 تەقەکردن؛ تەقاندنی ڕومانە.[١٢٤] ١٠[١٢٥] نییە
ھۆتێلی تاج مەحەل پالاس 18°55′18″N 72°50′00″E / 18.921739°N 72.83331°E / 18.921739; 72.83331 تەقەکردن؛[١٢٦] شەش تەقینەوە؛ تەقە لە نھۆمی زەوی، نھۆمی یەکەم و نھۆمی سەرەوە؛ بارمتە؛[٤٩] RDX ێک دۆزرایەوە.[٥٠] ٣١[١٢٧](وە کۆمانۆیەکیش) نزیکەی ٢٥٠
ئۆربێرۆی تریدنێت لە نەریمان پۆینت 18°55′38″N 72°49′14″E / 18.927118°N 72.820618°E / 18.927118; 72.820618 تەقەکردن؛ تەقینەوە، بارمەتەگرتن ٣٠[١٢٨] ١٤٣
مێترۆ سینەما 18°56′35″N 72°49′46″E / 18.943178°N 72.829474°E / 18.943178; 72.829474 تەقەکردن لە ناو جێپێکی ڕفێندراوی پۆلیس.[١٢٩] نزیکەی ١٠ نییە
نەخۆشخانەی جاما; 18°56′34″N 72°49′59″E / 18.94266°N 72.832993°E / 18.94266; 72.832993 تەقەکردن؛ بارمەتەگرتن.[١٣٠] ٥ پیاوی پۆلیس[١٢٢] نییە
سەنتەرێکی جووەکان لە نەریمان پۆینت 18°54′59″N 72°49′40″E / 18.916517°N 72.827682°E / 18.916517; 72.827682 دەستبەسەرداگرتن؛ تەقەکردن؛ بارمتەگرتن.[١٣١] ٧ (بە کۆماندۆیەکیشەوە)[١٣٢][١٣٣] ٩
ڤیلە پارلە، ناوچەیەک لە باکووری مومبایە کە دەکەوێتە نزیک فڕۆکەخانە. تەقاندنەوەی ئوتومبێل.[١٣٤] ١[١٢٢] نییە
کۆڵانی بادرودین تایابجی لە پشت باڵەخاننەی تایمز ئۆف ئیندیا.18°56′32″N 72°50′01″E / 18.942117°N 72.833734°E / 18.942117; 72.833734 کووشتنی پۆلیس بەتەقە ٩ پیاوی پۆلیس نییە
مازاگوۆن؛ کەنارەکانی مومبای. تەقینەوە; دەستبەسەر داگرتنی بەلەمێکی پڕ لە چەک.[٧٠] نییە نییە

دەرەنجام

[دەستکاری]

ھێرشەکە پێی گوترا ٢٦/١١، ئەمەش بەھۆی ئەو ڕۆژەی کە ڕووداوەکە تێیدا ڕوویدا. لیژنەی باڵا لەلێکۆڵێنەوەی ڕووداوەکە دوای زیاتر لەتێپەڕبوون لەساڵێک بەسەر ڕووداوەکە، ڕاپۆرتێکیان درووستکرد. ڕاپۆرتەکە ئاماژەی بەوەدەکرد کە ئەم ھێرشە زیاتربووە لە توانا و وەڵامدانەوەکانی ھێزەکانی پۆلیس، ھەروەھا ئاماژەیان بەھەڵەکانی فەرماندەی پۆلیسی مومبای حەسەن غەفوور کرد کە جووڵانەوە و مامەڵەی لەگەڵ ڕووداوەکان ھەڵەبووە.[١٣٥]

ھاوڵاتیان[بەستەری مردوو] لەنزیک تاج ھۆتێل، داوا لە حکوومەت دەکەن کاردانەوە بنوێنێت.

حکوومەتی ویلایەتی مەھاراشترا، بڕیدا بە کڕینی ٣٦ بەلەمی خێرا بۆ چاودێریکردن و پاراستنی کەنار دەریاکانی لەگەڵ چەند ھەلیکۆپتەرێک بۆ ھەمان ھۆکار. ھەروەھا پلانی دامەزراندنی ھێزێکی تایبەت بە دژە تیرۆردا بەناوی ھێزی یەکەم، لەگەڵ پڕچەککردنیان بە چەکی نوێ و تایبەت کە لەئاستی پۆلیسی مومبای زیاتربێت.[١٣٦] سەرۆکوەزیران مەنھۆمان سینگ ئەوەی ڕاگەیاند ئەوان پلانی دامەزراندنی دەزگای لێکۆڵینەوە و سیخووری بەھێز دادەمەزرێنن ھاوشێوەی ئێف بی ئای بۆ ڕووبەرووبونەوەی تیرۆر.[١٣٧] بۆئەم مەبەستەش ھیندستان دەزگای لێکۆڵینەوەی نەتەوەیی (NIA) دامەزرا و یاسای دژە تیرۆریشی لەگەڵ UAPA 2008نوێکردەوە. لەلایەن وەزارەتی ناوخۆشەوە، سەنتەری (NCTC) دامەزرا بۆکۆکردنەوە ھەموو ڕاپۆرت، داتا و پووختەی زانیارییەکان کە لە پۆلیس، دەزگا ھەواڵگرییە جۆراوجۆرەکان و شوێنە جیاجیاکان پێیان دەگات.

وەزیری دەرەوەی ئەوکاتی ھیند پرانەبی موکەرجی ئەوەی ڕاگەیاند کەئەگەری ھەیە ھێرش بکەنە سەر کەمپی تیرۆریستان لە ناو پاکستان. لەم کاتەدا ھەڵوێستی ئەمریکاش گۆڕانکاری بەسەردا دەھات لەبەرامبەر ھەردوو وڵاتدا،[١٣٨] لەم کاتەدا ئەمریکا پێشەوایەتی ھێزەکانی ناتۆ بوو لە شەڕی ئەفغانستان[١٣٩] و شەڕی جیھان بەرامبەر تیرۆر.[١٤٠] بەرپرسێکی باڵای ئێف بی ئای ڕۆبەر مولەر ئەوەی ئاشکرا کرد لەدوای ڕووداوەکان، ھاوکاری نێوان دەزگا ھەواڵگرییەکانی ھند لەگەڵ ئەواندا زۆر باشتربووە بەراورد بەھەرکاتێدا.[١٤١] لەبەرامبەرد سکرتێری ئینتەرپۆل ڕۆنالد نۆبڵ ئەوەی ئاشکراکرد کە دەزگا ھەواڵگرییەکانی ھند ھیچ زانیارییەک لەگەڵ ئینتەرپۆل ھاوبەش ناکەن.[١٤٢]

پێکردنی[بەستەری مردوو] مۆم و گێڕانی ماتەمینی لەنزیک دەرەوازەی ھیند لە مومبای.

سنوورەکانی پاکستان

[دەستکاری]

پاکستان ھێزەکانی بردە سەر سنووری ولاتەکەی و ھند، ئەمەش لەوەی نەکا ھند ھێرش بکاتە سەر ناوخۆی وڵاتەکەی. دوای چەند ڕۆژێک لە وتووێژ، دواتر پاکستان ھێزەکانی لەسەر سنوور کشاندەوە.[١٤٣]

کاردانەوەکان

[دەستکاری]

خەڵکی ھیند ڕەخنەی تووندیان ئاڕاستەی کەسە سیاسییەکانیان کرد و بەناشایستە لەقەڵەمیاندان و بەھۆکاری ھێرشەکانیان زانی. لەسەر ڕووپەری ڕۆژنامەی تایمز ئۆف ئیندیا نووسرا «سیاسییەکانمان ڕۆڵی بێتاوانێکی مردوو دەگێڕن».[١٤٤] لەنێو سیاسییەکانی ھند و مومبای، دەستلەکارکێشانەوە دەستیپێکرد لەنێویانیشدا وەزیری ناوخۆ شیڤراج پاتل، سەرۆکی وەزیرانی مەھاراشترا و جێگرەکەی.[١٤٥][١٤٦] دەرھێنەرێکی بۆلیوود، رام گۆپەل ڤارما فیلمێکی لەسەر ھێرشەکە دەرھێنا بەناوی (The Attacks of 26/11). مووسڵمانە ھیندییەکان، ئیدانە ڕووداوەکانیان کرد و ئەوەیان ڕەتکردەوە کە تیرۆریستە کووژراوەکان بنێژن، گرووپێک لەموسڵمانانیش خۆپشاندانیانکرد دژ بە ھێرشەکە.[١٤٧] مزگەوتەکان بۆماوەیەک بێدەنگبوون. پێداچوونەوە بۆ شێوازی گواستنەوە گەیاندن لە مومبای دەستیپێکرد.[١٤٨] ماتەمین و داگیرساندنی مۆم لەتەواوی ھیندستان بۆ ڕووداوەکە ئەنجامدرا. لەئاستی جیھانیش، وڵاتان، ڕێکخراوە جیھانییەکان و کەسایەتییە جیھانییەکان ئیدانەی ئەو ھێرشە تیرۆریستییەیانکرد کە خەڵکانی سڤیل بوونە قووربانی.[١٤٩]

میدیاکان بەگرنگییەوە لە ڕووداوەکەیان دەڕووانی و سۆشیال میدیای وەک توویتەر و فلیکر بۆ ڕووماڵی ڕووداوەکان بەکارھات، ھەروەھا چەندین بلۆگی ھیندی بەنووسین و وتار ڕووماڵی ڕووداوەکانیان دەکرد.[١٥٠] نەخشەی ھێرشەکە لەڕێگای گووگڵ ماپسەوە لەلایەن ڕۆژنامەوانانی وێب درووستکرا.[١٥١] نیویۆرک تایمز لە تەمموزی ٢٠٠٩، ڕووداوەکانی بەوە وەسفکرد کە ڕەنگە تا ئێستا باشترین و بەڵگەدراوترین ڕووداوبێت لەئاستی جیھان.[١٥٢]

بڵاوکراوەکان

[دەستکاری]

فیلمی بەڵگەنامەیی

[دەستکاری]

ئۆپراسیۆنی بلاک تۆرنادۆ زنجیرە دکۆیومێنتارییەکی ساڵی ٢٠١٨ بوو لەلایەن کەناڵی دیسکۆڤەری پەخشکرا.[١٥٣][١٥٤]

فیلمەکان

[دەستکاری]
  • ھۆتێل مومبای (٢٠١٨) فیلمێکی ئەمریکی-ئوسترالییە لەجۆری ھەستبزوێن لەلایەن ئەنتۆنی ماراس دەرھێنراوە و لەلایەن جۆن جۆلی و ماراسەوە نووسراوە. فیلمەکە ڕەخنەی ئەوەی لێگیرا کەبەھیچ شێوەیەک باسی ڕۆڵی پاکستان نەکرا لەھێرشەکە.[١٥٥]
  • ھێرشەکەی ٢٦/١١ فیلمێکی ھیندییە لە ساڵی ٢٠١٣ نمایشکرا کە لەلایەن ڕام گۆپال ڤارماوە کاری دەرھێنانی بۆکرا و باس لە ڕووداوەکانی ھێرشەکە دەکات.
  • تاج مەحەل فیلمێکە لە ساڵی ٢٠١٥ نمایشکرا، فیلمەکە فەڕەنسی و بەلجیکییە لەجۆری ھەستبزوێن و دراما. نیکۆلاس سادا دەرھێنەری فیلمەکەیە. کە فیستیڤاڵی فیلمی نێودەوڵەتی ڤیەننا نمایشکرا. فیلمەکە باس لەکچێکی ١٨ ساڵی فەڕەنسی دەکات کەبەتەنیایە و لەتاج ھۆتێلە لەکاتی ڕووداوەکان.
  • تیرۆر لە مومبای، فیلمێکە لە ساڵی ٢٠٠٩ نمایشکرا لەسەر ڕووداوەکەی ٢٠٠٨. لەفیلمەکە چەند زانیاری و تۆمارێکی دەنگی و تەلەفۆن لەنێوان ھێرشکارەکان و دەستەکەیان لەپاکستان بۆیەکەمینجار بڵاوکرایەوە، ھەروەھا دانپیادانی تاکە ھێرشکاری ڕووداوەکەی تێدابوو.
  • دەستبەسەرداگرتنی مومبا: چوار ڕۆژ تیرۆر. فیلمێکی ٢٠١٨ەیە باس لەباروودۆخی چەند کەسێکی بیانی دەکات لە تاج ھۆتێل لەکاتی ڕووداوەکان.

کتێب

[دەستکاری]

دەستبەسەرداگرتنەکە: ھێرشی سەر تاج فیلمێکی ناخەیاڵییە لەلایەن کاتی سکۆت کلێرک و ئەدریان لیڤی نووسراوە. باس لەڕدووداوەکانی ھێرشەکەی مومبای ٢٠٠٨ دەکات لەکاتی شەوی ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨. کتێبەکە لە ساڵی ٢٠١٣ لەلایەن پێنگوین بووکسەوە بڵاوکرایەوە.[١٥٦]

تێبینییەکان

[دەستکاری]


سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «26/11 Mumbai Terror Attacks Aftermath: Security Audits Carried Out On 227 Non-Major Seaports Till Date». NDTV. ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  2. ^ Friedman، Thomas (17 February 2009). «No Way, No How, Not Here». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە 29 August 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 17 May 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  3. ^ Indian Muslims hailed for not burying 26/11 attackers، Sify News، 19 February 2009، لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە، لە 15 July 2011 ھێنراوە {{citation}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  4. ^ Schifrin، Nick (25 November 2009). «Mumbai Terror Attacks: 7 Pakistanis Charged – Action Comes a Year After India's Worst Terrorist Attacks; 164 Die». ABC News. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 17 May 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  5. ^ «Mumbai terrorist attacks of 2008». Encyclopaedia Britannica. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  6. ^ Black، Ian (28 November 2008). «Attacks draw worldwide condemnation». The Guardian. UK. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 5 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  7. ^ ئ ا ب پ «Wave of Terror Attacks Strikes India's Mumbai, Killing at Least 182». Fox News Channel. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 4 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  8. ^ Kahn، Jeremy (2 December 2008). «Jews of Mumbai, a Tiny and Eclectic Group, Suddenly Reconsider Their Serene Existence». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە 20 August 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  9. ^ Magnier، Mark (3 December 2008). «Mumbai police officers describe nightmare of attack». Los Angeles Times. لە ڕەسەنەکە لە 6 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  10. ^ ئ ا «Tracing the terror route». The Indian Express. India. 10 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  11. ^ «Police declare Mumbai siege over». BBC. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 29 November 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  12. ^ ئ ا «PM Gilani denounces Mumbai attacks». The International News. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  13. ^ ئ ا «PM Gilani expresses condolences for slain ISI men». The International News. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  14. ^ «Lashkar-e-Taiba (Army of the Pure) (aka Lashkar e-Tayyiba, Lashkar e-Toiba; Lashkar-i-Taiba) – Council on Foreign Relations». Cfr.org. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ھێنراوە. ٥ی حوزەیرانی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  15. ^ «Ex-US Official Cites Pakistani Training for India Attackers». The New York Times. 3 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 April 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  16. ^ ئ ا «Pakistan Continues to Resist India Pressure on Mumbai». Time. 8 January 2009. لە ڕەسەنەکە لە 14 January 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 8 January 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  17. ^ Hashim، Asad. «Ex-Pakistan PM Sharif slammed for Mumbai attack remark». www.aljazeera.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  18. ^ «Pakistan trained al-Qaeda, says Imran Khan». The Daily Telegraph. 24 September 2019. لە 24 September 2019 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 24 September 2019 ھێنراوە. Pakistan's security apparatus has in the past angrily rejected politicians linking it to militancy. Nawaz Sharif, the former prime minister, faced treason charges last year after an interview where he suggested the Pakistani state played a role in the 2008 Mumbai attack that killed 166 people. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  19. ^ «1993: Bombay hit by devastating bombs». BBC. 12 March 1993. لە ڕەسەنەکە لە 11 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 12 November 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  20. ^ «How the 1993 blasts changed Mumbai forever». BBC News. ٢٠١٥-٠٧-٣٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠١٨-١١-٢٩ ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  21. ^ «Blast outside Ghatkopar station in Mumbai, 10 killed». rediff.com India Limited. 6 December 2002. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئابی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 19 August 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  22. ^ «2003: Bombay rocked by twin car bombs». BBC. 25 August 2003. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی نیسانی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە 19 August 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  23. ^ «For the record: The 11/7 chargesheet». rediff.com India Limited. 11 July 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 19 August 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  24. ^ «India: A major terror target». The Times of India. India. 30 October 2008. لە ڕەسەنەکە لە 12 January 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  25. ^ «Gunfire heard at two Mumbai hotels - CNN.com». لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  26. ^ Dwight Hamilton (19 November 2007). Terror Threat: International and Homegrown Terrorists and Their Threat to Canada. Dundurn Press Ltd. p. ١٠٣. ISBN 978-1-55002-736-5. لە 28 September 2011 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  27. ^ «Rs 50, 000 not enough for injured». Indian Express Newspapers (Mumbai) Ltd. 21 July 2006. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 11 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |archivedate= و |archive-date= دیاری کراوە (یارمەتی); زیاتر لە یەک دانە لە |archiveurl= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  28. ^ Editorial – K. Jaishankar – IJCJS vol 2 issue 2 July–December, 2008 ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Sascv.org. Retrieved on 19 June 2014.
  29. ^ «India police: Indian Government spy agency behind Mumbai bombings». CNN. 1 October 2006. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی نیسانی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 11 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  30. ^ «Mumbai Police blames ISI, LeT for 7/11 blasts». The Times of India. India. 30 September 2006. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئابی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 11 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  31. ^ Blakely، Rhys (2 December 2008). «City fears five terrorists are missing». The Times. London. لە 23 April 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)[بەستەری مردوو](خۆتۆمارکردن پێویستە)
  32. ^ Rahman، Maseeh (1 December 2008). «Rumours abound as inquiry begins its search for truth». The Guardian. London. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  33. ^ ئ ا Swami، Praveen (2 December 2008). «A journey into the Lashkar». The Hindu. Chennai. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  34. ^ «New York Times, Quoting a former US defence official». The New York Times. 4 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 23 April 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  35. ^ Williams، Matthias (٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨). «Militants in Mumbai wanted an Indian 9/11». Reuters. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  36. ^ Moreau، Ron (27 November 2008). «The Pakistan Connection». Newsweek. لە ڕەسەنەکە لە 6 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  37. ^ ئ ا «Meet the men who attacked Mumbai ...». Rainbow Skill: Knowledge Portal. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 2016-12-12 ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  38. ^ ئ ا «3 witnesses identify Kasab, court takes on record CCTV footage». The Economic Times. India. 17 June 2009. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 17 June 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  39. ^ ئ ا «Photographer recalls Mumbai attacks». The News International. 16 June 2009. لە ڕەسەنەکە لە 20 June 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 17 June 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  40. ^ «26/11 attacks: Two years on, rail announcer Vishnu Zende has moved on». DNA. PTI. 24 November 2010. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئایاری ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە 8 May 2015 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  41. ^ «Judgement, THE HIGH COURT OF JUDICATURE AT BOMBAY, THE JUDGMENT RESERVED: 7 FEBRUARY 2011; THE ORDER IS PRONOUNCED: 21 FEBRUARY 2011». The Times Of India. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  42. ^ «Info from cop in Karkare's jeep led to Kasab's arrest». Mid Day. 3 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 17 June 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  43. ^ «Jukexboxes on the Moon: Stardom is martyrdom: India arrives in the American imagination». Triple Canopy. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی تەممووزی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  44. ^ «Defiant Leopold café shows that Mumbai is not afraid». The Times. UK. 1 December 2008. لە 19 March 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)[بەستەری مردوو]
  45. ^ «Leopold Cafe reopens amidst desolation». Deccan Herald. India. 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 5 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 19 March 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  46. ^ «Mumbai attack: Timeline of how the terror unfolded». Daily Mirror. UK. ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئایاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  47. ^ «Taj Hotel Burns, 2 Terrorists Killed». CNN IBN. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  48. ^ «Taj Hotel Attacked». TTKN News. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 13 January 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |archivedate= و |archive-date= دیاری کراوە (یارمەتی); زیاتر لە یەک دانە لە |archiveurl= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  49. ^ ئ ا ب «Scores killed in Mumbai rampage». CNN. 26 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  50. ^ ئ ا Stevens، Andrew (27 November 2008). «Fighting reported at Mumbai Jewish center». CNN. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  51. ^ Charter، David (27 November 2008). «Tory MEP flees for his life as gunman starts spraying the hotel bar with bullets». The Times. London. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  52. ^ «EU trade delegation in Mumbai safe, delegate says». Deutsche Presse-Agentur. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 23 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  53. ^ Vaakov Lappin (29 November 2008). «Consulate: Unspecified number of Israelis missing in Mumbai». The Jerusalem Post. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  54. ^ ئ ا «NSG ends reign of terror at Nariman». The Times of India. India. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 23 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  55. ^ ئ ا «Siege at Nariman House ends, two terrorists killed». The Hindu. Chennai, India. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  56. ^ Daniel Trotta (28 November 2008). «Rabbi killed in Mumbai had gone to serve Jews». Reuters. لە ڕەسەنەکە لە 3 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  57. ^ Gee، Alastair (1 November 2009)، «Mumbai terror attacks: And then they came for the Jews»، The Times، London، لە ڕەسەنەکە لە 26 March 2011 ئەرشیڤ کراوە، لە 15 July 2011 ھێنراوە {{citation}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  58. ^ Gee، Alastair، «And then they came for the Jews»، Samoa Observer، لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە، لە 15 July 2011 ھێنراوە {{citation}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٠ی ئایاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  59. ^ Pasricha، Anjana (27 November 2008). «Commandos Launch Operations to Clear Luxury Hotels Seized by Gunmen in Mumbai». VOA News. Voice of America. لە ڕەسەنەکە لە 17 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٧ی ئازاری ٢٠٠٩ لە Archive.is، ئەرشیڤ کراوە
  60. ^ «We want all Mujahideen released: Terrorist inside Oberoi». The Times of India. India. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  61. ^ Patrick Frater (30 November 2008). «Indian journalists in media firestorm». Variety. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  62. ^ «Mumbai operation appears nearly over». CNN. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 8 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 23 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  63. ^ «Oberoi standoff ends». CNN. 28 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 March 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  64. ^ «Terrorists had no plan to blow up Taj: NSG DG». Rediff. لە ڕەسەنەکە لە 22 June 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 November 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  65. ^ «NSG commando recounts gunfight with terrorists». CNN IBN. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 26 November 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  66. ^ Blakely، Rhys (22 December 2008). «A taste of defiance as massacre hotel opens for high tea». The Times. UK. لە 8 January 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)[بەستەری مردوو]
  67. ^ «Gunbattle enters third day, intense firing at Taj hotel». 28 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  68. ^ «Taj operation over, three terrorists killed». Hindustan Times. India. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  69. ^ «Battle for Mumbai ends, death toll rises to 195». The Times of India. India. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  70. ^ ئ ا «Timeline: one night of slaughter and mayhem». Evening Standard. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 5 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  71. ^ Schmitt، Eric (3 December 2008). «US and India See Link to Militants in Pakistan». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 3 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  72. ^ Perlez، Jane (27 July 2009). «Terror Ties Run Deep in Pakistan, Mumbai Case Shows». The New York Times. p. A4. لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  73. ^ ئ ا Schmitt، Eric (4 December 2008). «Ex-US Official Cites Pakistani Training for India Attackers». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 3 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  74. ^ Hussain، Zahid (28 July 2009). «Islamabad Tells of Plot by Lashkar». The Wall Street Journal. Islamabad. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 July 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  75. ^ Schifrin، Nick (25 November 2009). «Mumbai terror attacks: 7 Pakistanis charged». ABC News. لە ڕەسەنەکە لە 27 November 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  76. ^ Rhys Blakely (26 February 2009). «Pakistani Army colonel 'was involved' in Mumbai terror attacks». The Times. London. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 26 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  77. ^ «Who are David Headley, Tahawwur Rana?». CNN IBN. 17 November 2009. لە ڕەسەنەکە لە 21 November 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 November 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  78. ^ «Headley link traced to Pak, 2 LeT men arrested». The Times of India. India. 7 November 2009. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 November 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  79. ^ Associated Press, "Four more men charged in Mumbai attack", Japan Times, 27 April 2011, p. 4.
  80. ^ «Mumbai attacks: Pakistan's Asif Ali Zardari vows 'action' against militants». 4 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  81. ^ ئ ا «Gunman in Mumbai Siege a Pakistani, Official Says». The New York Times. 7 January 2009. لە ڕەسەنەکە لە 11 April 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  82. ^ Mubashir Zaidi (7 January 2009). «Surviving gunman's identity established as Pakistani». Dawn. لە ڕەسەنەکە لە 28 May 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 January 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  83. ^ «Part of 26/11 plan made on our land, admits Pakistan». NDTV. 12 February 2009. لە ڕەسەنەکە لە 13 February 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 12 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  84. ^ Rupert، James (28 January 2009). «Pakistan's Partial Crackdown Lets Imams Preach Jihad». Bloomberg. لە 6 December 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  85. ^ Reporters Without Borders (13 November 2009). «Two journalists held after helping media probe Mumbai attacker's background». Reporters Without Borders. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 15 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  86. ^ Nirupama Subramanian (24 November 2009). «Kasab's village remains a no-go area for journalists». The Hindu. Chennai, India. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 15 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  87. ^ «Slain navigator of Porbandar trawler was imprisoned in Pak». The Economic Times. India. 30 September 2008. لە ڕەسەنەکە لە 28 May 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  88. ^ «Terror boat was almost nabbed off Mumbai». The Economic Times. India. 10 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 17 May 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  89. ^ «Mumbai terrorist attacks of 2008». Encyclopaedia Britannica. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  90. ^ «Indian forces storm Jewish centre». BBC News. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 28 November 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  91. ^ «One Japanese killed, another wounded in Mumbai shootings». Channel NewsAsia. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 26 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  92. ^ P.S. Suryanarayana (27 November 2008). «Caught in the crossfire, 9 foreign nationals killed». The Hindu. Chennai, India. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  93. ^ Stevens، Andrew (29 November 2008). «Indian official: Terrorists wanted to kill 5,000». CNN. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  94. ^ «Rediff: Doctors shocked at hostages's torture». Rediff.com. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 5 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  95. ^ Naughton، Philippe (27 November 2008). «British yachting tycoon Andreas Liveras killed in Bombay terror attacks». The Times. UK. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  96. ^ «Three top cops die on duty». The Times of India. India. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  97. ^ «Indian victims include financier, journalist, actor's sister, police». CNN. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  98. ^ «Israel: 6 bodies removed from Jewish center». Associated Press. 28 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  99. ^ ئ ا «Turkish Press Daily News». turkishpress.com. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  100. ^ ئ ا ب پ ت ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری ASSOCIATED PRESS-27th نەدراوە
  101. ^ «Pulwama attack: India will 'completely isolate' Pakistan». BBC (بە ئینگلیزی). ١٦ی شوباتی ٢٠١٩. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی شوباتی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  102. ^ «Aussies in Mumbai accounted for: DFAT». ABC News. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 14 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  103. ^ «Identity of 2nd Canadian killed in Mumbai attacks confirmed Social Sharing». لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  104. ^ «Battle rages for Mumbai hostages». BBC News. 29 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  105. ^ «Ucciso da una granata era in in viaggio col figlio». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  106. ^ «Briton killed in Mumbai». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  107. ^ «Dutch died in Mumbai: NOS News». لە ڕەسەنەکە لە 4 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  108. ^ «Dutchman wounded in Mumbai: Nu.nl». لە ڕەسەنەکە لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  109. ^ «List of those known to have died in the Mumbai attacks». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  110. ^ «Hema died of smoke inhalation, says consul-general». The Star. The Star. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  111. ^ «CEO of Mauritian bank reported missing in Mumbai». nerve.in. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  112. ^ Correspondent، By Pamela Raghunath, (٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨). «Commandos free Mumbai». لە ڕەسەنەکە لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: |دوایین= has generic name (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر) ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  113. ^ «Mexican national among Mumbai victims: Mexican Foreign Ministry». The Times of India. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 29 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  114. ^ «Sporean hostage killed». The Straits Times. 28 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی شوباتی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  115. ^ Thai woman shot dead my militants in Mumbai, Bangkok Post, Accessed 29 November 2008
  116. ^ Kumar، Raj (29 November 2008). «13 foreigners died in Mumbai: MHA». The Telegraph. Calcutta, India. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  117. ^ Ediciones El País. «El matrimonio español herido en el atentado de Bombay vuelve a casa». EL PAÍS. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی ئایاری ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  118. ^ «Los dos españoles heridos en los atentados de Bombay regresarán a España en un avión-ambulancia». Internacional (بە Spanish). Europa Press. 30 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی ئایاری ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
  119. ^ «Filipino tourist injured in Mumbai hotel attack». لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئایاری ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  120. ^ «Norway condemns terrorist attacks in India». Norwegian Broadcasting Corporation. The Norway Post. 28 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  121. ^ ئ ا ب Sullivan، Tim (30 November 2008). «India terror begins with corpses on train platform». AP via Yahoo! News. لە ڕەسەنەکە لە 3 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  122. ^ Of 58 killed at terminus, 22 were Muslims, The Times of India ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. (3 December 2008)
  123. ^ «Defiant Leopold café shows that Mumbai is not afraid». The Times. London. 1 December 2008. لە 30 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)[بەستەری مردوو]
  124. ^ «Defiant Leopold caf shows that Mumbai is not afraid». The Times. London. 1 December 2008. لە 28 April 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)[بەستەری مردوو]
  125. ^ «Scores killed in Mumbai attacks». لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  126. ^ «Topic Galleries». Chicago Tribune.[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
  127. ^ «TaraTV». لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  128. ^ «India under attack». The Economist print edition. The Economist. 27 November 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی شوباتی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 November 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  129. ^ «Mumbai terror kills 65». لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  130. ^ «Encounter on at Nariman House in South Mumbai». لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئابی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  131. ^ Velsey، Kim. «The New York Times - Breaking News, World News & Multimedia». International Herald Tribune. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 2018-05-01 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  132. ^ «Slain NSG commando paid tributes at special ceremony in Delhi». لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی شوباتی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  133. ^ TERROR TAKES OVER MUMBAI 22 October 2009 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. The Statesman.
  134. ^ “There was absence of overt leadership on the part of Hasan Gafoor, the CP, and lack of visible Command and Control at the CP’s office,” said the report prepared by former Governor and Union Home Secretary R.D. Pradhan. PTI (21 December 2009). «Pradhan Committee finds serious lapses on Gafoor's part». The Hindu. Chennai, India. لە ڕەسەنەکە لە 31 July 2010 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٣١ی تەممووزی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  135. ^ Sapna Agarwal (27 December 2008). «No consensus on security plan even a month after Mumbai attacks». Business Standard. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  136. ^ «PM for federal agency, better legal framework». NDTV. 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 1 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  137. ^ «Mumbai attacks probed as India-Pakistan relations strained». CNN. 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 19 February 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  138. ^ «Mumbai attacks 'were a ploy to wreck Obama plan to isolate al-Qaeda'». The Times. UK. 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  139. ^ «Don't look at Mumbai attacks through prism of Kashmir». Rediff News. Rediff.com. 16 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  140. ^ «FBI chief hails India cooperation after Mumbai attacks». The Economic Times. India. 3 March 2009. لە ڕەسەنەکە لە 6 August 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 August 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  141. ^ «Interpol 'not given Mumbai data'». BBC. 23 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 1 June 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  142. ^ PTI (16 June 2009). «Pak might soon move troops from border with India». The Times of India. New York. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 15 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  143. ^ «India directs anger at politicians after Mumbai attacks». 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 28 May 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  144. ^ Aditi Pai (4 December 2008). «Vilasrao Deshmukh quits as Maharashtra CM». India Today. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئابی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 31 December 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  145. ^ «Maharashtra Deputy CM RR Patil resigns». CNN-IBN. 1 December 2008. لە ڕەسەنەکە لە 2 December 2008 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 December 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  146. ^ ROBERT F. WORTH. «Muslims in India Put Aside Grievances to Repudiate Terrorism». New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite news}}: پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  147. ^ Erika Kinetz (17 December 2008). «Mumbai attack dents business travel». Yahoo News. لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  148. ^ Rivers، Tom (27 November 2008). «Mumbai Attacks Draw Worldwide Condemnation». Voice of America. لە ڕەسەنەکە لە 18 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 January 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٨ی ئازاری ٢٠٠٩ لە Archive.is، ئەرشیڤ کراوە
  149. ^ Claudine Beaumont (27 November 2008). «Mumbai attacks: Twitter and Flickr used to break news». The Daily Telegraph. London. لە ڕەسەنەکە لە 19 February 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate=، |date=، و |archivedate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  150. ^ Robert Mackey (26 November 2008). «Tracking the Mumbai Attacks». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 28 February 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  151. ^ Polgreen، Lydia (20 July 2009). «Suspect Stirs Mumbai Court by Confessing». The New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە 21 July 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  152. ^ «This R-Day, get ready for Discovery channel's 'Battle Ops'». The Hindu. 25 کانوونی دووەمی ٢٠١٨. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی ئابی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 22 April 2018 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  153. ^ «9:56 Operation Black Tornado: How 26/11 Mumbai Attack Started». Veer by Discovery. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  154. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٧ی ئابی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی ئابی ٢٠١٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)
  155. ^ «The Siege takes the reader into the heart of the 26/11 attack». IBNLive. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە. {{cite web}}: |ڕەوشی ناونیشان=no نادروستە (یارمەتی)


ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگەکانی <ref> بۆ گرووپێک بەناوی «kurdish-alpha» ھەن، بەڵام ھیچ تاگێکی ھاوتای <references group="kurdish-alpha"/> نەدۆزرایەوە

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ھێرشەکانی_مومبای_٢٠٠٨&oldid=1369788»