ناحیەی خدران

ناحیەی خدران
ناحیەی خدران
ناحیە
	بە عەرەبی: ناحیة خدران; بە ئینگلیزی: Khdran Sub-District
	نەخشەی سەرەوە; نەخشەی کارگێڕی ناحیەی خدران; نەخشەی خوارەوە; نەخشەی ناحیەی خدران لە قەزای دووکان; (سووری کاڵ)
	ناحیەی خدران
	پۆتانەکان: 36°07′47″N 44°46′37″E / 36.12963°N 44.77698°Eپۆتانەکان: 36°07′47″N 44°46′37″E / 36.12963°N 44.77698°E
وڵات	عێراق
ھەرێمی فێدراڵ	کوردستان; (ھەرێمی کوردستان)
پارێزگا	سلێمانی
قەزا	قەزای دووکان
مەڵبەند	خدران
ژمارەی گوندەکان	٢٣
بوون بە ناحیە	١٩٣٦
دەسەڵات
• بەڕێوەبەر	حاکم صاڵەح کڵێسەیی
ڕووبەر
• ناحیە	٢١١ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٨١ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	٥٥٠ مەتر (١٬٨٠٠ پێ)
بەرزترین بەرزایی	١٤٦٨ مەتر (٤٬٨١٦ پێ)
نزمترین بەرزایی	٤٩٢ مەتر (١٬٦١٤ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠٢٠)
• ناحیە	٣٦٠٦
• چڕی	١٧٫٠٩ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٤٫٣ کەس لە میلی چوارگۆشە)
• شاری	١٤١٦
• لادێیی	٢١٩٠
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٫٧٠٦; بەرز · ٢ەم بۆ ١٧
ناوچەی کاتی	UTC ٣ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC ٣ (ھاوین)
تەلەفۆن	٩٦٤
وێبگە	http://www.slemani.gov.krd/ku/

ناحیەی خدران یەکێکە لە شەش ناحیەی قەزای دووکان لە پارێزگای سلێمانی لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی خدرانە.^[٢] ژمارەی دانیشتووانی ناحیەی خدران لە ساڵی ٢٠٢٠دا (٣٬٦٠٦)کەسە.^[٣]

ناو

ناوی ناحیەی خدران لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە ئەویش شارەدێی خدرانە.
لە سەرەتای درووستبوونی ئەم ناحیەیەدا ناوی (ناحیەی چناران) بوو سەر بە قەزای کۆیە بوو، ھەردوو ناحیەی خدران و ناحیەی خەلەکانی ئێستای دەگرتەوە.

جوگرافیا

ناحیەی خدران ھاوسنوورە لەگەڵ؛

لە باکوورەوە ناحیەی چوارقوڕنە.
لە باشوورەوە ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان.
لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی بنگرد.
لە ڕۆژاواوە ناحیەی خەلەکان.^[٤]

ڕووبەری ئەم ناحیەیە (٢١١کم٢)ە لە (١١٫٨٤٪) قەزای دووکان پێکدەھێنێت، وە لە (١٫٠٤٪) پارێزگای سلێمانی پێکدەھێنێت.

لە ڕووی ڕووبەرەوە لە ئاستی (چوارەمە) لە شەش ناحیەی قەزای دووکاندا.
لە ڕووی دانیشتوانەوە لە سەر ئاستی (شەشەمە) لە شەش ناحیەی قەزای دووکان.^[٥]

مێژوو

سەردەمی ئینگلیز و پاشایەتییدا(١٩١٨ - ١٩٥٨)

سەرەتا ئەم ناحیەیە کە درووستکرا ناوی ناحیەی چناران بوو. لە ئێستادا بووەتە دوو ناحیە بەناوی ناحیەی خەلەکان و ناحیەی خدران کەواتە مێژووی ناحیەی چناران دەبێتە مێژووی ئەو دوو ناحیەیە.
خدران پێش ساڵی ١٩٣٦ گوند بووە و سەربە قەزای کۆیە بووەوە دواتر لەساڵی ١٩٣٦ بووە بە ناحیە سەر بە قەزای کۆیە و ٣٥ گوند لە سنووری ئەودابوون. کە ئێستا زۆربەی گوندەکان ژێرئاو کەوتوون. تاوەکو ساڵی ١٩٥٦ ئەم ناحیەیە سەر بە قەزای کۆیە بوو لە پارێزگای ھەولێر، پاشان خرایە سەر قەزای ڕانیە و بەسترانەوە بە پارێزگای سلێمانییەوە.
تا ساڵی ١٩٤١ دوو بەڕیوبەری ناحیە کاری کردووە، یەکیان (عەلی کوردی) و ئەوی تریان (قادراغا).^[٦]

سەردەمی کۆماری

لە نێوان ساڵانی(١٩٥٨ - ١٩٧٧):
- دواتر ئەو ناوەندی ناحیە گواستراوەتەوە بۆ گوندی میرزا ڕۆستەمی گەورە سەر بە ناحیەی خدران و لەساڵی ١٩٥٨بەھۆی پڕکردنی دەریاچەی دووکانەوە ناوەندی ناحیە گواسترایەوە بۆ خەلەکان.
- ھێنانە کایەی قەزای دووکان لە سنووری پارێزگای سلێمانی، ناوەندەکەشی لە جێکەوتی بەنداوی دووکان، لە کەرتی (٤٧/تۆپزاوا) و ھەردوو ناحیەی سورداش و ناحیەی چناران بەستران بەم قەزایەوە بەپێی فەرمانی کۆماری ژمارە(٢٤٧) لە ١٦\٦\١٩٧١دا.

لە نێوان ساڵانی(١٩٧٧ - ١٩٨٦)دا:
- دابڕاندنی (٤) کەرت لە ناحیەی سورداش و (٧) کەرت لە ناحیەی چناران و لکاندنیان بە ناوەندی قەزای دووکانەوە بە پێی بڕیاری وەزارەتی ناوخۆ ژمارە(٢٣٣) لە ساڵی ١٩٧٨دا.

لە نێوان ساڵانی(١٩٨٦ - ١٩٨٨)دا:
- لەگەڵ دەستپێکردنی پڕۆسەی خاپوورکردنی گوندەکانی باشووری کوردستان دەستی کرد بە ھەڵوەشاندنەوەی ژمارەیەکی زۆری ناحیەکان، ناحیەی مەرگە بە فەرمانی کۆماری ژمارە(٣٢١) لە ١١/٦/١٩٨٧دا و ھەردوو ناحیەی سورداش و ناحیەی چناران بە فەرمانی کۆماری ژمارە(٩١١) لە ١٦/١١/١٩٨٧دا ھەڵوەشێنرانەوە و ھەموو کەرتەکانیان بەسترانەوە بە ناوەندی قەزای دووکانەوە.^[٧]

سەردەمی حکوومەتی ھەرێم

لە ماوەی ساڵانی(١٩٩١ - ١٩٩٢)دا:

لەم ماوەیەدا پارێزگای سلێمانی و پارێزگای ھەولێر و پارێزگای دھۆک لە لایەن بەرەی کوردستانیەوە بە ڕێوەدەبرا، کە لەسەر ھەمان سیستەمی یەکە کارگێڕییەکانی ساڵی ١٩٨٩ بەڕیوەدەبرا، لەبەرئەوەی گوندەکان تازە ئاوەدان دەکرانەوە، ھەروەھا لەڕووی کارگێڕییەوە ھەرێمی کوردستان دروست نەببوو تاوەکو لەساڵی ١٩٩٢ پەرلەمانی کوردستان پێکھێنرا. ئینجا یەکە کارگێڕییەکان دروستکرانەوە.

لە ماوەی ساڵانی(١٩٩٢ - ٢٠٠٣)دا:
- لە دوای ڕاپەڕینی ١٩٩١، ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە پێی بڕیاری ژمارە(١٨) لە (٢٢ - ٩ - ١٩٩٢)دا ڕێگەی دا بە حکوومەتی ھەرێمی کوردستان ھەموو ئەو قەزا و ناحیەیانەی بە مەبەستی سیاسی ھەڵوەشێنراونەتەوە سەر لە نوێ پێکبھێنرێنەوە.^[٨]
- قەزای دووکان دروستبووەوە و پێکھاتبوو لە (٤) ناحیە، ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان، ناحیەی سورداش، ناحیەی بنگرد و ناحیەی خەلەکان.
- دواتر لەساڵی ١٩٩٩ یەکێک لە دەسکەوتەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە سنوورەکەدا، خدران کرایەوە بە ناحیە، سەر بە قەزای دووکان. بە فەرمانی ئەنجومەنی وەزیران بەبریاری ٢٥٦ لە بەرواری ١٩٩٩/١٠/٢ ناحیەی خدران بریاری لەسەر درا کە سنووری گوندەکانی جیاکرایەوە بە ٢٣گوند بەڵام ناحیەکە لە ٢٠٠٢ دەست بەکاربوو کە تائێستا ٥ کەس وەک بەڕێوبەری ناحیە کاریان لەسەر کردوە لە ئێستادا بەڕێوبەری ناحیەی خدران(ساڵەح محەممەد عەلی)ە.
- دواتر لە بەرواری ٢٠٠٤/٩/٢١ بە فەرمانی وەزارەتی شارەوانی و گەشت وگوزار بەژمارە ١٩٥٦ فەرمانی کردنەوەی شارەوانی دەرچووە بە پلە چوار وە یەکەم سەرۆک شارەوانی لە ٢٠٠٤/١٢/٢٥ دەست بەکاربوو بەناوی (مەولود حەمەد ئەحمەد) وە لە ئێستاشدا بەردەوامە پڕۆژەو کارو چالاکی ئەنجامداوە.
- ھەرچەندە لە ئێستادا لەلایەن حکوومەتی ھەرێمی کوردستانەوە بڕیار دراوە کە ناحیەی بنگرد و ناحیەی خدران بخرێتە سەر قەزای ڕانیە لە ئیدارەی ڕاپەڕین بە ھۆی ھەڵکەوتەی جوگرافیان، بەڵام بڕیارەکە نەکەوتووەتە بواری جێبەجێکردنەوە.^[٩]

کارگێڕی

ناحیەی خدران لە ٢٣ گوند پێکھاتووە:^[١٠]

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان. «دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.openstreetmap.org/relation/10844154#map=11/36.0147/45.0893
^ https://www.geonames.org/99237/republic-of-iraq.html
^ http://www.mdraparin.org/index.php/sharawanyakan/m3/xdran ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ شەھید مامۆستا سوھەیل خورشید عەزیز - شەماڵ. «ئەتڵەسی باشووری کوردستان» (بە کوردی). لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.parliament.krd/media/6102/18.pdf
^ http://raparin.gov.krd/ku/babat/2304
^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان 2009 لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان. «دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[3] ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[4] ttps://www.openstreetmap.org/relation/10844154#map=11/36.0147/45.0893

[5] ttps://www.geonames.org/99237/republic-of-iraq.html

[6] ttp://www.mdraparin.org/index.php/sharawanyakan/m3/xdran ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[7] شەھید مامۆستا سوھەیل خورشید عەزیز - شەماڵ. «ئەتڵەسی باشووری کوردستان» (بە کوردی). لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[8] ttps://www.parliament.krd/media/6102/18.pdf

[9] ttp://raparin.gov.krd/ku/babat/2304

[10] دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان 2009 لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

ب و د قەزا و ناحیەکانی پارێزگای سلێمانی
کوردستان > باشوور
قەزای سلێمانی (ناوەند)	ناحیەی بەکرەجۆ ناحیەی تانجەرۆ
قەزای شارباژێڕ	ناحیەی ناوەندی قەزای شارباژێڕ (ناوەند) ناحیەی سیوەیل ناحیەی زەلان ناحیەی سیتەک ناحیەی گاپیڵۆن
قەزای ماوەت	ناحیەی ناوەندی قەزای ماوەت (ناوەند)
قەزای پێنجوێن	ناحیەی ناوەندی قەزای پێنجوێن (ناوەند) ناحیەی گەرمک ناحیەی ناڵپارێز
قەزای سەید سادق	ناحیەی ناوەندی قەزای سەید سادق (ناوەند) ناحیەی سرۆچک
قەزای قەرەداغ	ناحیەی ناوەندی قەزای قەرەداغ (ناوەند) ناحیەی سێوسێنان
قەزای شارەزوور	ناحیەی زەڕایەن
قەزای دەربەندیخان	ناحیەی ناوەندی قەزای دەربەندیخان (ناوەند) ناحیەی باوەخۆشێن
قەزای دووکان	ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان (ناوەند) ناحیەی پیرەمەگروون ناحیەی سورداش ناحیەی خەلەکان ناحیەی خدران ناحیەی بنگرد
قەزای ڕانیە	ناحیەی ناوەندی قەزای ڕانیە (ناوەند) ناحیەی سەرکەپکان ناحیەی بێتواتە ناحیەی چوارقوڕنە
قەزای پشدەر	ناحیەی ناوەندی قەزای پشدەر (ناوەند) ناحیەی ئیسێوە ناحیەی ژاراوە ناحیەی ناودەشت ناحیەی ھێرۆ ناحیەی ھەڵشۆ
قەزای کەلار	ناحیەی ناوەندی قەزای کەلار ناحیەی ڕزگاری ناحیەی پێباز ناحیەی شێخ تەویل
قەزای کفری	ناحیەی ناوەندی قەزای کفری (ناوەند) ناحیەی ئاوەسپی ناحیەی نەوجول ناحیەی کۆکس ناحیەی سەرقەڵا
قەزای چەمچەماڵ	ناحیەی ناوەندی قەزای چەمچەماڵ (ناوەند) ناحیەی سەنگاو ناحیەی ئاغجەلەر ناحیەی قادرکەرەم ناحیەی شۆڕش ناحیەی تەکیەی کاکەمەند ناحیەی تەکیەی جەباری
قەزای خانەقین	ناحیەی مەیدان ناحیەی قۆرەتوو
قەزای بازیان	ناحیەی ناوەندی قەزای بازیان
قەزای حاجیاوا	ناحیەی ناوەندی قەزای حاجیاوا
ناوەند: سلێمانی، شارۆچکەکان:ڕانیە، قەڵادزێ، حاجیاوا، دووکان، بازیان، ماوەت، چوارتا، پێنجوێن، سەید سادق، ھەڵەبجەی تازە، دەربەندیخان، قەرەداغ، چەمچەماڵ، کەلار، کفری و خانەقین

ب و د گوندەکانی دووکان
کوردستان > باشوور > پارێزگای کوردستان > قەزای دووکان
ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان	دووکان(ناوەند) تەلان تەلانی خواروو تۆپزاوا جۆبڵاخ دووئاوان دۆڵمازەڵە ڕکاوا سارتکە سەرمۆرد سورقاوشان سورقاوشانی شێخان قەڵەم پاشا قەمچوغە کلکەسماق
ناحیەی سورداش	سورداش(ناوەند) بیران پێدارە تیمار جاسەنە چاڵاوا خوردەلوکی خواروو خوردەلوکی سەروو دەرەنار دولکان زەرزی زەلێن سردی بچوک سردی گەورە سەرگەڵو، سورداش سێکانیان سێکانیانی شێخ باخ شاقوڵی شەدەڵە شێخ باخ شێخ زەینەڵ عیسابەگی قەرەنگوێ قومەرغان کانی خان کانی شۆک کانی ھەنجیری خواروو کانی ھەنجیری سەروو کەڵەباش گوێزیلە، سورداش گێچینە مەولان مەیدان مێرگەپان ھەڵەدن ھۆمەرقەوم یاخسەمەر
ناحیەی پیرەمەگروون	پیرەمەگرون(ناوەند) باخ باوەمەندان بیرانی کانی قاز پیسکەندی تەڕەماری خواروو تەڕەماری سەروو تەڕەماری ناوەڕاست چاڵاغ چەرمەگا حاجی ئاوا حاجیتانی خواروو حاجیتانی سەروو حەسەن تەپەی خواروو حەسەن تەپەی سەروو داربەڕولە زایەر زێوێ سابوراوا سوسێی ئاڵەمەرە سوسێی سەیدان سوسێی کۆن شورناخ شیلەخان عەواڵان قازان قازیاوا قالاوا قایکەند قەرەچەتان قۆچ بڵاخ کارێزی سەعید کانی چنار کانی میران کانی ھەنجیری عەواڵان کرژە کەڵاباشی قادربەگ کەڵەشێرە کەندەشین کۆکە گردەبۆر گەبەی تازە گەبەی کۆن گورگەدەر گولیجە موغاغ یارانبەگی یاڵانقۆز
ناحیەی بنگرد	بنگرد(ناوەند) ئاوەژێ بناویلە، مەرگە بەردەشانی خواروو بەردەشانی سەروو بەردەکۆز بێترخە بێخڕێ بێگمە بێموشە بێوەکە پاشکێش پەڵکۆ تەنگژە چنارنە خانەڵێ خوڕخوڕە، مەرگە خۆشاو دۆڵەبی دۆڵەگۆم دێلێژە، مەرگە ڕەبەن، مەرگە سەرتەنگ سەرچیا سەرسیان سۆفیان، مەرگە سێدەرە سێناجیان سێوکان شارستێن قەرەتەپە، مەرگە کانی توو، مەرگە کانی شینکە کانی کیژ کانی ھەنجیر، مەرگە کەڵەکان، مەرگە کونەمارە کوێرەکانی کێلەسپی، مەرگە گەرمکان گۆمەزاڵ لبانە لۆتەر مامەندئاوا مەرگە مەلاسافی ناودەشت نۆڵچکە نێزۆکە ھەڵۆنە ھەنجیرە، مەرگە ھەوارەبەرزە، مەرگە واتێ وەیسە، مەرگە وێسێ یاخیان
ناحیەی خدران	خدران(ناوەند) ئەحمەدئاوا، خدران ئەسکۆڵان باسەرێ بنگردان پێسپیان تووەڕەش تۆربە چناران دەرماناوا شوشکە شیوەشان عالیقەی خواروو عالیقەی سەروو کانی سپان کانی بناو کەلکان کەڵەمێوە کورداوا گردەسوران میرزا ڕۆستەمی بچوک میرزا ڕۆستەمی گەورە مێوژە ھەنجیرێ
ناحیەی خەلەکان	خەلەکان(ناوەند) ئاریشە باداوان باقلان ڕووبار، خەلەکان سێکانیان، خەلەکان شاروقامیشە شێخ حاجی شێخ عوبێد شێخ مەنسوریان فریزەڵە قامیشە، خەلەکان قەڵات، خەلەکان کانی شێران کانی مازوو کانی وەتمان گردبەڕوو مێرگەپاشا
ناوەند: دووکان، شارۆچکەکان: دووکان و سورداش و پیرەمەگرون و بنگرد و خەلەکان و خدران