بیروباوەڕی ئیسلامی

بیروباوەڕ، بە عەرەبی (العقیدە) لە چاوگی (عَـقـْـد)ەوە وەرگیراوە، کە لە زمانی عەرەبی بە واتای گرێدان و بەستن دێت، لەمەوە ھەرشتێک لە بیروڕاوبۆچوونەکان کە دڵی مرۆڤی لەسەر ببەسترێت بەجۆرێک پەسندی کات و ئارامی بۆی ھەبێت ئەوترێت عەقیدە، جا ئەم بیروبۆچوونانە ڕاست بن یان ھەڵە،‌ جیاوازی ناکات.

بەڵام لەزاراوەدا عەقیدە بریتیە لە بڕواھێنانێکی تەواو بە بابەتە غەیبیەکان، کە باسەکانیان لە ڕێگای قورئان و فەرموودەکانی پێغەمبەر بە ڕێ پێ بردنی پێشینەکانی ئەم نەتەوەیە بەدەست گەیشتون، وەک بڕواھێنان بە خوای تاک و تەنھا و فریشتەکانی و کتێبەکانی و پێغەمبەرانی و ڕۆژی دوایی و قەزاوقەدەر، ھەروەھا بڕواھێنان بە ھەموو بابەتەکانی تری پەیوەست بەمانەوە، وەک؛ باسەکانی پەیوەست بە ژیانی ناوگۆر، کە لە ڕواڵەتا بۆ مرۆڤ وون و نادیارن.

سەرەتا

شتێکی ڕوون و ئاشکرایە کە لە سەردەمی پێغەمبەر و ھاوەڵەکانی شتێک نەبووە کە پێی بوترێت (زانستی عەقیدە) ھەروەک زانستە شەرعیەکانی تر، بەڵکو ھاوەڵەکانی پێغەمبەر ئەوەی لەم زانستانەوە مەبەست بووە ڕاستەوخۆ لە قورئان و سوننەتەوە وەریان ئەگرت و لێی تێ ئەگەیشتن، بەڵام دوابەدوای سەردەمی ئەوان و لەبەر چەند ھۆکارێکی تری وەک فراوانبوونی قەوارەی جیهانی ئیسلام، بە تایبەتی بە موسوڵمان بوونی گەلانێکی زۆر، بۆ رێگرتن لە دروستبوونی جیاوازی و ناکۆکی لەسەر بیروباوەڕە بنچینەییەکان، زانایان ھەستان بە ڕووبوڕوونەوەیان و لە ئەنجامدا ئەم زانستە شەرعیانە ھاتنە کایەوە.

ناوەکان

زانستی عەقیدە ھەر لەسەرەتای سەرھەڵدانییەوە تا ئەم سەردەمەش چەند ناوێکی تری ھاومانای بۆ بەکارھێنراوە، لەوانە:

• زانستی یەکتاپەرستی
• زانستی ئوسوڵی دیین
• سوونەت
• شەریعەت
• فیقھی گەورە
• ئیمان

سەرچاوەکانی

عەقیدە لە لای ئەھلی سوننەت و جەماعەت تەنھا دوو سەرچاوەی سەرەکی ھەیە؛

• قورئان
• سوونەت؛ مەبەست لەمە فەرموودە سەحیحەکانی پێغەمبەری ئیسلام ئەکات.

هەروەها ھەندێک جار ئیجماع واتە (کۆبوونەوەی ڕای ھەموو) ئوومەتی وەک سەرچاوەیەک ئەخرێتە پاڵیانەوە.

پایەکانی بیروباوەڕ

پایەکانی بیروباوەڕ لە ئیسلامدا شەشە پایەن؛

• باوەڕبوون بە خوا
• باوەڕبوون بە فریشتەکان
• باوەڕبوون بە کتێبەکان
• باوەڕبوون بە پێغەمبەرەکان
• باوەڕبوون بە ڕۆژی دوایی
• باوەڕبوون بە قەزاو قەدەر

پایەکانی ئیسلام

وتاری سەرەکی: ئەڕکانەکانی ئیسلام

پایەکانی ئیسلام پێنج پایەن؛

• شایەتمان
• نوێژ
• زەکات
• ڕۆژوو
• حەج

سەرچاوەکان

• سەرەتایەک بۆ چوونە نێو زانستی عەقیدە، نوسینی؛ خطاب
• ویکی عەرەبی