Uskršnje ostrvo

	Uskršnje ostrvo (Rapa Nui)
	Regija
Zastava	Simbol
Država	Čile
Najviša tačka
- Nadmorska visina	507 m
Najniža tačka
- Nadmorska visina	0 m
Površina	163,6 km2
Stanovništvo	6,600 (2016. (procjena))

Uskršnje ostrvo (Rapanui: Rapa Nui; španski: Isla de Pascua) je čileansko ostrvo koje se nalazi na jugu Tihog okeana.

Na lokaciji od oko 3600 km zapadno od Čilea, Uskršnje ostrvo je jedan od najnenaseljenijih ostrva na svijetu. Ime je dobilo zbog toga što ga je na Uskršnji dan godine 1722. otkrio Holanđanin Jakob Roggeveen. Nalazi se na 27°09′ južne geografske širine i na 109°27′ zapadne geografske dužine, u ravnini s čileanskim gradom Kaldere, sjeverno od Santijaga.

Ostrvo je otprilike trouglastog oblika, površine 163,6 km² i broji 3.791 stanovnika od kojih 3.304 žive u glavnom gradu Hanga Roa. Ostrvo čine tri vulkana Poike, Rano Kau-a i Terevake. Najpoznatiji je po svojim mnogobrojnim moaima, velikim kamenim kipovima koji se prostiru duž obale.

Historija ostrva

Kultura izrade moai

Danas je ostrvo poprilično pusto, sa biljem koje rijetko formira čak i nisko rastinje ili višu travu. Ranije, ostrvo je bilo šumovito, te je osnovna pretpostavka da su domoroci iskoristili sve šume na ostrvu kako bi izradili kipove. Arheološka istraživanja pokazuju da su za izradu kipova korišteni drveni kalupi, te da su se donosili na trenutne lokacije pomoću drvenih okvira za vrijeme obreda (Rapanuiska se tradicija metaforički odnosila na duhovnu snagu).

Još jedna činjenica je da su klimatski uslovi za vrijeme manjeg ledenog doba (od oko 1650. do 1850.) vjerovatno još doprinijeli nestajanju šuma na ostrvu, kao i drugim promjenama.

Kontakt s Evropom

Prvi kontakt s Evropom Uskršnje ostrvo ostvario je 5. maja 1722. (na Uskrsnu nedjelju) kada je holandski moreplovac Jacob Roggeveen pronašao ostrvo s populacijom od oko 2.000 do 3.000 naseljenika, iako bi, da je došao prije par vijekova, vjerovatno pronašao 10.000 do 15.000 stanovnika.

Smatra se da je civilizacija Uskršnjeg ostrva pala drastično oko stotinu godina prije dolaska Holanđana, kao rezultat prevelike populacije, uništavanja šuma te iskorištavanja ograničenih prirodnih resursa.

Francuski istraživač Jean François de Galaup La Pérouse posjetio je ostrvo u 1786. godini došavši sa rta Horn, u Čileu. Za vrijeme svog boravka na Uskršnjem ostrvu izradio je detaljnu kartu ostrva. Kasnije, nastavio je putovanje prema Havajskim ostrvima, Japanu i ostatku Azije.

Ropstvo i pripajanje Čileu

Do sredine 19. vijeka, populacija je vratila na oko 4.000 stanovnika. Tada, u samo 20 godina, progonjeni trgovcima robovima i bolestima koje su donijeli stanovnici kopna gotovo je izumrla cijela populacija - samo 110 stanovnika ostalo je na ostrvu u 1877.

Uskršnje ostrvo konačno je pripojeno Čileu 1888. po Policarpo Toru, "Ugovoru o pripajanju ostrva" (Tratado de Anexión de la isla) koji je vlada Čilea potpisala zajedno s domorocima.

Ostrvo danas

Jedna od kontroverznih činjenica oko stanovnika ostrva jeste porijeklo moai kipova. Mnogi evropski posjetioci nisu mogli prihvatiti činjenicu da su kipove izgradili Polinezijci (često smatrani "običnim divljacima"). 1960ih, Erich von Däniken objavio je teoriju da su bića sa drugih planeta, koja su nekako završila na ostrvu, izgradila kipove sa ultramodernim alatom. Njihovo nepostojanje danas objašnjava drugom teorijom o tome kako su u međuvremenu spašeni.

Rapa Nui zapravo nije originalno ime ostrva; skovali su ga doseljeni radnici iz Rape u Bassovom arhipelagu, kojima je bio nalik na njihovo zavičajno ostrvo. Rapanujansko ime za Rapa Nui bilo je Te pito o te henua ("Pupak Svijeta") zbog svoje izolacije, ali, izgleda da i to vjerovatno proizlazi sa druge lokacije. Drugo domorodačko ime za ostrvo je Mata ki te rangi ("Oči koje gledaju nebo").

Nedavna događanja pokazuju veliki porast turizma na ostrvu; popraćen velikim brojem ljudi evropskog porijekla iz Čilea koji prijete narušavanju polinezijskog porijekla ostrva. Prepirke na kopnu stvorile su političke napetosti od 80ih godina 20. vijeka, gdje se dio domorodaca Rapanui protivi privatnom vlasništvu u korist tradicionalnom vlasništvu zajednice.

Međunarodni aerodrom Mataveri jedini je na ostrvu; s pistom dugom 2903 m procijenjena je i kao alternativna sletna pista svemirskog programa Sjedinjenih Američkih Država u slučaju nesreće ili hitnog slučaja.

Ekologija

Zajedno sa svojim najbližim susjedom, sitnim ostrvcem Sala-y-Gomez 400 km istočnije, Uskršnje ostrvo ekolozi smatraju odvojenom ekoregijom, zvanom Rapa Nui podtropske velikolisne šume. Malo kiše na ostrvu je pridonijelo uništavanju šuma. Prvobitne tropske šume na ostrvu više ne postoje, ali paleontološka istraživanja fosila i ostataka koji su ostali ispod slojeva gdje je tekla magma ukazuju na činjenicu da je ostrvo prije bilo pošumljeno drvećem, travama, šikarama i papratima. Velika palma (koja je u rodu sa Čileanskom vinskom palmom) Jubaea chilensis, bila je jedno od dominantnih drveća na ostrvu, zajedno sa toromiro drvetom (Sophora toromiro). Palma je do danas istrijebljena kao i toromiro (ali samo u prirodi), tako da danas cijelo ostrvo većinom prekrivaju travnata područja (livade). Ipak, grupe naučnika i ekologa iz Kraljevskih botaničkih vrtova u Kewu i Geteborških botaničkih vrtova trude se ponovo pošumiti toromiro po ostrvu.