Krvava nedjelja 1887.
| Krvava nedjelja 1887. | |||
|---|---|---|---|
| Irski pokret za osamostaljenje | |||
 Gravura iz The Graphic (objavljena 19. novembra 1887.) koja prikazuje policajca kojeg demonstrant udara batinom dok vadi transparent "vođa socijalista, gospođa Taylor", dok drugi ljudi pokrivaju glave da se zaštite od podignutih policijskih palica. | |||
| Datum | 13. novembar, 1887. | ||
| Lokacija | Trafalgarski trg, London, Engleska | ||
| Povod | Prinuda u Irskoj | ||
| Ishod | Političke domonstracije | ||
| Sukobljene strane | |||
| |||
| Komandanti | |||
| |||
| Žrtve | |||
| |||
Krvava nedjelja se zbila u Londonu 13. novembra 1887. godine, kada su demonstranti protestirali zbog nezaposlenosti i prinude u Irskoj, kao i zahtijevali oslobađanje poslanika Williama O'Briena, sukobivši se sa Metropolitanskom policijom i Britanskom vojskom. Demonstracije su organizovali Socijaldemokratska federacija i Irska nacionalna liga. Došlo je do nasilnih sukoba između policije i demonstranata, od kojih su mnogi "naoružani gvozdenim šipkama, noževima, žaračima i cevima za plin". Savremeni izvještaj navodi da ih je 400 uhapšeno, a 75 osoba teško povrijeđeno, uključujući mnogo policajaca, dva policajca su izbodena, a jedan demonstrant bajonetiran.[1]
Pozadina
[uredi | uredi izvor]Gladstone-ovo prihvatanje irske domaće vladavine podijelilo je Liberalnu stranku i olakšalo Konzervativcima da dobiju većinu u Donjem domu. Period od 1885. do 1906. bio je jedan od dominacije Torijevaca, sa kratkim prekidima. Zakoni o prinudi bili su odgovor britanskih vlada uznemirenih ruralnim nemirima u Irskoj, a uključivali su različite stepene suspenzije građanskih prava. Iako je jedan od ciljeva demonstracija od 13. novembra bio protest zbog načina na koji je konzervativna vlada Lorda Salisburyja riješila situaciju u Irskoj, i imala je mnogo širi kontekst.
Duga depresija, koja je počela 1873. i trajala skoro do kraja stoljeća, stvorila je teške socijalne uslove u Britaniji—slično ekonomskim problemima koji su izazvali ruralnu agitaciju u Irskoj. Pad cijena hrane stvorio je ruralnu nezaposlenost, što je rezultiralo i emigracijom i unutrašnjim migracijama. Radnici su se preselili u gradove u hiljadama, što je smanjilo zaposlenost, plate i uslove rada. Do novembra 1887. demonstracije nezaposlenih radnika iz Istočnog kraja Londona nagomilavale su se više od dvije godine. Već je bilo sukoba sa policijom i sa članovima višeklasnih klubova. Trafalgarski trg je simbolično viđen kao tačka u kojoj se radnički East End susreo sa višom klasom londonskog West Enda, žarišta klasne borbe i očigledna žarišna tačka. Ovo je privuklo pažnju malog, ali rastućeg socijalističkog pokreta – marksista i Socijaldemokratske federacije (SDF) i Socijalističke lige i reformističkih socijalističkog Fabijanskog društva. Pokušaji policije i vlade da uguše ili skrene demonstracije doveli su i radikalno krilo Liberalne partije i aktiviste za slobodu govora iz Nacionalnog sekularnog društva.
Radnička klasa u britanskim gradovima sadržavala je mnogo ljudi irskog porijekla ili porijekla. London je, kao i industrijska područja sjeverne Engleske i zapadne Škotske, imao veliku irsku radničku klasu, koncentrisanu u East Endu, gdje je bio u kontaktu s raznolikom populacijom, uključujući sve veći broj Jevreja iz istočne Evrope.[2]
Demonstracije 13. novembra
[uredi | uredi izvor]
Oko 30.000 ljudi, "uglavnom uglednih gledalaca",[1] opkolilo je Trafalgarski trg, dok je najmanje 10.000 demonstranata marširalo iz nekoliko različitih pravaca, predvođenih (između ostalih) Elizabethom Reynolds, Johnom Burnsom, Williamom Morrisom, Annie Besant i Robertom Cunninghame-Grahamom, koji su prvenstveno bili lideri Socijaldemokratske federacije. Marširali su i Fabianski dramaturg George Bernard Shaw, Eleanor Marx,[3] i Charlotte Wilson.
Na 5,5 miliona stanovnika Londona bilo je oko 14.000 policajaca.[4] Dve hiljade policajaca i 400 vojnika raspoređeno je da zaustave demonstracije.[5] Burns i Cunninghame-Graham su uhapšeni i zatvoreni na šest sedmica. Annie Besant, koja je bila marksistkinja, Fabijan i sekularist, govorila je na skupu i ponudila se za hapšenje, ali je policija to odbila. Od 400 uhapšenih, 50 je zadržano u pritvoru.
U nekom trenutku James Compton Merryweather, šef firme Merryweather & Sons i pristalica konzervativaca, ponudio je korištenje parnog vatrogasnog motora od 400 galona u minuti kao vodeni top dana za očistiti izgrednike sa Trafalgar Skvera. Međutim, komesar Metropolitanske policije Sir Charles Warren je odbio.[6]
U borbama, mnogi izgrednici su ranjeni policijskim pendrecima i pod kopitima policijskih konja. Vojska je poslala i pešadiju i konjicu. Iako je pješadija marširana na položaje sa pričvršćenim bajonetima, nije im naređeno da otvore vatru, a konjici nije naređeno da izvuče mačeve. Australijske novine, konzervativne političke orijentacije, objavile su da su rane koje je zadobila mafija bile manje teške od ranjavanja policajaca.[1] Izvještaji prisutnih govore drugačije.
Posljedice
[uredi | uredi izvor]Sljedeće nedjelje, 20. novembra, bile su nove demonstracije i više žrtava. Prema izvještaju u partizanskom Socialist Review, među njima je bio i mladi činovnik po imenu Alfred Linnell,[7] kojeg je pregazio policijski konj, koji je umro u bolnici dvije sedmice kasnije od komplikacija razbijene butine.[8]
Linellova sahrana 18. decembra pružila je još jedan fokus za nezaposlene i irske pokrete. William Morris, vođa Socijalističke lige, održao je glavni govor i "zagovarao sveti rat kako bi spriječio da se London pretvori u ogroman zatvor".[9] Manji, ali sličan događaj obilježio je sahranu još jednog od ubijenih, W. B. Curnera, koja se dogodila u januaru. Oslobođenje zatvorenika proslavljeno je 20. februara 1888. velikim javnim skupom. Henry Hyndman, lider SDF-a, nasilno je osudio Liberalnu stranku i radikalne poslanike koji su bili prisutni.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c [1] Arhivirano 31. 8. 2021. na Wayback Machine Sydney Morning Herald, 15 November 1887, at National Library of Australia
- ^ The detailed Charles Booth study of London's population in this period is available online at the London School of Economics
- ^ Women fighters and revolutionaries - Eleanor Marx www.socialistparty.org.uk
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 14. 11. 2022. Pristupljeno 14. 11. 2022.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ "History of the Metropolitan Police" Arhivirano 21. 4. 2013. na Wayback Machine, at met.police.uk
- ^ Inquirer and Commercial News, Perth, 28 February 1896, p.9, (quoting an unknown London paper), via Trove, National Library of Australia.
- ^ London, 13 November 1887 Arhivirano 24. 2. 2021. na Wayback Machine, Issue 224, Socialist Review, November 1998
- ^ Killed by the Police South Australian Register (citing the somewhat partisan Pall Mall Gazette), 13 January 1888, at National Library of Australia
- ^ Burial of a Rioter List of newspapers in Australia, 23 December 1887, at National Library of Australia
Dopunska literatura
[uredi | uredi izvor]- Thompson, E. P. William Morris: Romantic to Revolutionary, Merlin Press, London, 1977
- Taylor, Anne. Annie Besant: A Biography, Oxford University Press, 1991 (also US edition 1992) ISBN 0-19-211796-3