Gustav V, kralj Švedske

Gustav V
Kralj Švedske
Vladavina	8. decembar 1907 - 29. oktobar 1950
Prethodnik	Oskar II
Nasljednik	Gustav VI Adolf
Supružnik	Viktorija Badenska
Djeca	Gustav VI Adolf, kralj Švedske Vilim, vojvoda od Södermanlanda Erik, vojvoda od Västmanlanda
Dinastija	Bernadotte
Otac	Oskar II, kralj Švedske i Norveške
Majka	Sofija od Nassaua
Rođenje	29. oktobar 1950

Gustav V (punim izvornim imenom Oscar Gustaf Adolf; 16. juni 1858 - 29. oktobar 1950) je bio kralj Švedske od 1907. godine do svoje smrti.

Mladost

Bio je najstariji sin budućeg švedsko-norveškog kralja Oskara II i Sofije od Nassaua. Rođen je u palači Drottningholm, a po rođenju je dobio titulu vojvode od Värmlanda.

Godine 1881. oženio je Viktoriju Badensku, čime je prvi put u švedsku kraljevsku porodicu dinastije Bernadotte dovedena krv prethodne švedske dinastije, Holstein-Gottorp. S njom je imao tri sina.

Vladavina

Godine 1907. naslijedio je oca na švedskom prijestolju koje je 1905. godine odvojeno od norveškog. Gustav V je bio posljednji švedski kralj koji se direktno umiješao u politiku svoje kraljevine i to 1914. godine, prilikom rasprava o budžetu za obranu. Bio je konzervativan, nije odobravao demokratizaciju i zahtjeve za prava radnika.

Prvi svjetski rat

Smatralo se da gaji simpatije prema Nijemcima za vrijeme Prvog svjetskog rata. Na njegove političke poglede tokom rata znatno je utjecala njegova dominanta supruga, kraljica Viktorija, Nijemica koja je Njemačku uvijek smatrala svojom domovinom. Godine 1914. organizovao je sastanak kraljeva skandinavskih kraljevina, sastavši se s norveškim kraljem Haakonom VII i danskim kraljem Kristijanom X. Cilj sastanka bio je jačanje međusobnih veza skandinavskih kraljevina, ali i uvjeravanje danskog i norveškog kralja da nema namjeru stati na stranu Njemačke.

Drugi svjetski rat

Kralj se, u diplomatske svrhe, tokom Drugom svjetskog rata družio s određenim nacističkim vođama. Prema historičaru Jörgenu Weibullu, Gustav V je pokušao uvjeriti Adolfa Hitlera da bude blaži prema Jevrejima. Mađarskoj je uputio molbu da spasi svoje Jevreje "u ime čovječanstva". Na zahtjev američkog predsjednika Franklina D. Roosvelta, zatražio je od Hitlera pregovore o miru 1938. godine.

Kada je Njemačka napala Sovjetski savez u oktobru 1941. godine, Gustav V je Hitleru napisao privatno pismo u kojem mu je zahvalio na napadu na "boljševičku gamad" i čestitao na "već postignutim pobjedama". Premijer Per Albin Hansson je spriječio slanje tog pisma, ali kralj je ipak Hitleru poslao poruku telegramom putem njemačke ambasade u Stockholmu bez znanja švedske vlade.

Prema premijeru Hanssonu, Gustav V je tokom njihovog razgovora prijetio abdikacijom u slučaju da vlada ne dopusti Nijemcima da premjesti dio svoje vojske sa sjevera Norveške na sjever Finske preko švedske teritorije. Gustav V je navodno na ovaj način želio izbjeći invaziju Švedske od strane Njemačke. Tačnost ove tvrdnje je osporena.

Interesi

Kralj Gustav V je bio strastveni teniser i sponzor sportista. Upoznao je tenis za vrijeme posjete Ujedinjenom Kraljevstvu 1876. godine. Po povratku u Švedsku osnovao je prvi švedski teniski klub. Prilikom posjete Berlinu Gustav V je, odmah nakon sastanka s Hitlerom, otišao na teniski meč s Jevrejem Danielom Prennom. Tokom Drugog svjetskog rata lično je intervenisao kako bi osigurao bolji tretman tenisera zatvorenih u Njemačkoj.

Smrt

Kralj Gustav V je umro 1950. godine u 92. godini života. Naslijedio ga je sin, Gustav VI Adolf.

Također pogledajte

• Olimpijske igre 1912.

Prethodi:	Kralj Švedske	Slijedi:
Oskar II		Gustav VI Adolf