Dubička tvrđava

Stara slika Kozarske Dubice na kojoj se vidi i Dubička tvrđava.

Dubička tvrđava poznata i kao Zadnja dubička tvrđava bila je tvrđava na području današnje Kozarske Dubice na desnoj obali rijeke Une. Ta je tvrđava postojala sve do iza okupacije Bosne i Hercegovine, kada je i porušena. Od nje su samo sačuvani još neki mali tragovi na obali Une i jedna njena slika iz 1788. godine.

Prvi put se spominje u povelji ugarskog kralja Bele IV. Tokom 14. stoljeća Dubica je u više navrata bila na udaru turskih pljačkaških četa, 1538. godine vojnici Husrev-bega su bez većeg otpora osvojili tvrđavu i njeno podgrađe. Turska vlast je u dubičku tvrđavu smjestila sjedište kapetanije. Turski putopisac Evlija Čelebija, zapisao je 1660. godine:

tvrđava je sagrađena od tvrdog materijala, ali je malena. Ima gradskog zapovjednika (dizdara), oko 150 vojnika i skladište municije… U tvrđavi se nalazi 110 daskom pokrivenih kućica i Sulejman-hanova džamija, a pored nje opkop i viseći most.

U dubičkoj tvrđavi je bilo oružje, oruđe i skladište hrane. Prema popisu iz 1833. tu se nalazio jedan top od 12 pedalja i pet topova od sedam pedalja, a u skladištu je bio 41 sanduk baruta, 307 tovara kukuruza, 109 tovara proje i 890 tovara ječma. Zidine dubičke tvrđave su služile za nasipanje puta uz obalu Une. Na mjestu nekadašnje tvrđave danas se nalaze zelena pijaca i hotel „Zepter“.

Opis

Tvrđava je imala zidove visoke 5 metara, a otprilike 2 metra široke. Sjeverne zidine tvrđave bile su na desnoj obali Une, te je pristup tvrđavi s te strane bio otežan. Na istočnoj strani tvrđave bila je široka tabija koja se je nalazila na mjestu prvog stuba današnjeg mosta na Uni. Kod postavljanja prvog zidanog stuba mosta, nađeni su temelji istočne tabije. Odatle su vodili zidovi tabije iza dohodarstvenog ureda preko zgrade električne centrale. Kod kopanja temelja električne centrale naišlo se je na temelje tabije te je na tim temeljima postavljen veliki motor centrale. Ista takva tabija bila je i na zapadnoj strani tvrđave. Južni zidovi su išli po česticama, a na južnoj strani tvrđave bila je i treća tabija. U sredini tvrđave bio je kaštel, a na zapadnoj strani nalazila se je visoka kula. Ista takva kula bila je i na južnoj strani kaštela. Ulaz u tvrđavu bio je na današnjoj cesti, koja vodi između gradskog parka i gradske džamije prema onom dijelu Dubice, koji se i danas naziva grad. Oko zidina tvrđave bili su s južne, istočne i zapadne strane duboki i široki jarci spojeni s Unom, u koje bi se navodnjavala voda, kako bi pristup tvrđavi bio otežan. Tvrđava je također imala viseći most koji bi se u slučaju napada podigao te tako zaštitio tvrđavu. Prednja strana gradskih zidova bila je izgrađena od vrlo tvrdog tesanog kamena, dok je u sredini zidina nabacano kamenje razne veličine i oblika, koje je je bilo vezano živim krečom, što je zajedno činilo vrlo čvrstu masu.