Džemal Bijedić

Džemal Bijedić
Premijer SFRJ
Vrijeme na dužnosti 30. juli 1971 – 18. januar 1977.
Prethodnik	Mitja Ribičič
Nasljednik	Veselin Đuranović
Predsjednik SR Bosne i Hercegovine
Vrijeme na dužnosti 1967 – 30. juli 1971.
Prethodnik	Rato Dugonjić
Nasljednik	Hamdija Pozderac
Lični podaci
Rođenje	(1917-04-12) 12. april 1917. Mostar, Austro-Ugarska
Smrt	18. januar 1977(1977-01-18) (59 godina) Kreševo, SFR Jugoslavija
Nacionalnost	Jugoslaven
Politička stranka	Savez komunista Jugoslavije
Vjera	Islam

Džemal Bijedić (12. april 1917 – 18. januar 1977) bio je jugoslavenski i bosanskohercegovački političar i društveno-politički radnik. Rođen u Mostaru, od oca Adema i majke Zarife, koji su se doselili iz Gacka, gdje je i odrastao kao potomak ugledne trgovačke porodice.

Biografija

Rane godine

Džemal Bijedić je osnovnu školu završio u Mostaru 1928. u okviru Vježbaonice Učiteljske škole, a zatim je pohađao Državnu realnu gimnaziju u Mostaru. Kao gimnazijalac pokazuje zanimanje za politiku i postaje simpatizer komunističkog pokreta, kome se priključuje tokom studija na Univerzitetu u Beogradu. Radio je u biblioteci "Petar Kočić" u Beogradu, te u "Muslimanskoj biblioteci" i "Sportskom klubu Velež" u Mostaru. Oktobra 1939. u Beogradu biva primljen u SKOJ, a decembra 1939. u mostarskoj partijskoj organizaciji primljen je u članstvo KPJ. Četiri puta biva zatvaran u Mostaru od strane tadašnjih jugoslovenskih vlasti. U januaru 1940. Džemal Bijedić je izabran za sekretara Mjesnog komiteta SKOJ-a u Mostaru (to je prvi mjesni komitet u tom gradu), a sredinom 1940. izabran je za sekretara Oblasnog komiteta SKOJ-a za Hercegovinu.

Drugi svjetski rat

Džemal Bijedić, u uniformi domobranskog oficira - fotografija iz lažne legitimacije izdate na ime Ante Jukića.

Drugi svjetski rat ga je zatekao u Mostaru, gdje je nakon poraza i raspuštanja jugoslovenske vojske ubrzo bila uspostavljena vlast NDH. Za vrijeme Drugog svjetskog rata kao član Partije aktivno učestvuje u NOB-i. Nakon strijeljanja sekretara Mjesnog komiteta KPJ za Mostar, Jusufa Čevre – koga su ustaše strijeljale 1. avgusta 1941, Džemal Bijedić je sa skojevskog prešao na partijski rad. Ubrzo zatim je izabran za sekretara Mjesnog komiteta KPJ u Mostaru, da bi kasnije postao sekretar Okružnog komiteta KPJ za južnu Hercegovinu, koji je djelovao na neoslobođenoj teritoriji. Za čitavo to vrijeme on je u Mostaru živio u dubokoj ilegali, ali je bio vrlo aktivan. Posebno se angažirao u akciji oslobađanja grupe Hrvata iz Ljubuškog koji su se nalazili u mostarskom zatvoru, te oslobađanju sekretara Okružnog komiteta KP Hrvatske u Dubrovniku Vinka Morđina Crnog. U Mostaru je ostao do sredine 1942. godine, a nakon čega se prebacuje u Sarajevo. Za to vrijeme bio je vrlo aktivan u organiziranju ilegalnog partijskog rada u gradu, te slanju dobrovoljaca u partizanske jedinice na slobodnu teritoriju. Otprilike u isto vrijeme u Sarajevo je došao i Avdo Humo, član Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu koji je osnovao novi Mjesni komitet, a u julu 1942. godine za sekretara je bio postavljen Džemal Bijedić. Tokom svog boravka u Sarajevu Bijedić je u svom političkom djelovanju posebnu pažnju obratio na: stabilizaciju stanja u SKOJ-u, pitanje organizacije, konspiracije i tačnosti u radu. U aprilu 1943 izlazi iz Sarajeva, a ubrzo zatim se sa Šestom istočnobosanskom brigadom našao na Sutjesci sredinom juna 1943. godine. Prošavši golgotu Sutjeske, on se sa istočnobosanskim partizanskim jedinicama probijao prema istočnoj Bosni. Tu je uglavnom i proveo ostatak rata.

Politička aktivnost u SFRJ

Nakon rata postaje pomoćnik ministra unutrašnjih poslova Vlade NR Bosne i Hercegovine, potom 1948. načelnik Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta KP BiH. Bio je i sekretar Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, član Izvršnog vijeća SR Bosne i Hercegovine, predsjednik Republičkog vijeća, predsjednik Skupštine SRBiH i predsjednik Saveznog izvršnog vijeća (SIV) 1971 godine. Tragično je preminuo 18. januara 1977. u avionskoj nesreći na letu za Sarajevo. Supruga Razija je poginula zajedno sa Džemalom. Iza sebe su ostavili troje djece: Dragana, Azru i Milenka.

Uloga u politici BiH

Potpisnik letaka za borbu za autonomiju Bosne i Hercegovine u međuratnom periodu do 1941. Zalagao se za razvitak privrede, primjenu principa radničkog samoupravljanja, promociju Jugoslavije u inostranstvu i jačanje Pokreta nesvrstanih. Organizator nove bosanskohercegovačke privredne reforme i infrastrukture, izgradnje moderne putne mreže, regionalnih vodovoda, gradskih kanalizacija i telekomunikacija, te 80-ih godina djelimično ostvarenog kulturnog projekta "hiljadu škola". Za kratko vrijeme susreće važnije svjetske državnike tog vremena: Mao Zedonga, Geralda Forda i Leonida Brežnjeva.

Također pogledajte

• Spisak predsjednika Bosne i Hercegovine

Vanjski linkovi

• Džemal Bijedić - Politička biografija