Concerto grosso

Concerto grosso (italijanski, množina-concerti grossi) (bosanski, veliki koncert) bio je popularan oblik barokne muzike u kojem je korišten ansambl i obično je imao tri do šest stavaka u kojem je muzički materijal prošao između male grupe solista (concertino) i puni orkestar (ripieno). Muzika koja se izvodi razmjenjuje se međusobno od strane manje grupe solista, koju zatim preuzima veći orkestar.

Nastanak concerta grossa

Ovaj muzički oblik je vjerovatno razvijen približno 1680. godine od strane italijanskog baroknog kompozitora Alessandra Stradelle, koji je prvi pisao muziku u kojoj su concertino i ripieno kombinovani na svojstven način, iako nije koristio naziv "concerto grosso." Prvi veliki kompozitor koji ih naziva concerti grossi bio je Stradellin prijatelj Arcangelo Corelli. Nakon Corellijeve smrti, zbirka od 12 takvih djela bila je objavljena (stavci su vjerovatno izabrani pojedinačno iz većeg opusa) i ubrzo se proširila širom Evrope, pronalazeći mnoge poklonike i imitatore. Kompozitori kao što su Francesco Geminiani i Giuseppe Torelli napisali su koncerte u stilu Corellija, i on je također imao snažan utjecaj na Antonija Vivaldija.

Concerto grosso oblici

U vrijeme Corellija, isticala su se dva različita concerto grosso oblika: crkveni koncert (concerto da chiesa) i kamerni koncert (concerto da kamera). Prvi je više formalan i uglavnom se izmjenjuje sa largo ili adagio (spori) stavak s allegrom (brzim) stavkom, dok je potonji imao više karakter suite, predstavljen sa preludijem i objedinjuje mnoge plesne oblike popularne u to vrijeme. Te razlike kasnije polagano nestaju.

Najpoznatiji koncert Arcangela Correlija je nesumnjivo broj 8 u g-molu, tzv. Božićni koncert, koji završava sa furioznim allegrom. Njegov concertino sastojao se od dvije violine i violončela, s gudačkim orkestrom koji je služio kao ripieno, i popraćen je sa bassom continuom. U Corellijevo vrijeme za potonji se vjerovalo da je često bio odsviran na orguljama, pogotovo u slučaju concerto da chiese, ali u modernim snimkama izvodio se gotovo isključivo na čembalu.

Kompozitori concerta grossa

Glavni kompozitori ovog muzičkog oblika bili su George Friedrich Händel, koji je proširio ripieno uvodeċi puhačke instrumente. Nekoliko Brandenburških koncerata Johanna Sebastiana Bacha također labavo slijede obrazac concerta grossa, naročito 2. concerto, koji ima concertino od rikordera, oboe, trube, i solo violine.

Concerto grosso oblik također se ograničeno koristio od strane kompozitora iz 20. vijeka, koji su bili pod utjecajem barokne muzike, kao što su: Ernest Bloch, Bohuslav Martinu, Alfred Schnittke, i Philip Glass.