Biotehnologija
| Dio serije o |
| Biologiji |
|---|
 |
Biotehnologija – najširem smislu – se može definirati kao primjena organizama, njihovih dijelova ili metaboličkih produkta i/ili procesa u tehnološkim procedurama za proizvodnju ciljanih supstanci, molekula, ćelija, tkiva i organizama. Preciznije, biotehnologija predstavlja primjenu bioloških aktivnosti za dobijanje nekog proizvoda ili ostvarivanje nekog procesa. Termin biotehnologija prvi je upotrebio Károly Ereky 1919. godine,[1] što znači proizvodnju proizvoda od sirovina uz pomoć živih organizama. Prema definiciji Europske federacije za biotehnologiju iz 1992. godine, biotehnologija
- "povezuje prirodne znanosti i inženjerske znanosti da bi se postigla primjena organizama, ćelija, njihovih dijelova i molekularnih analogona u dobijanju proizvoda za dobrobit čovječanstva".
S druge strane, prema Konvenciji Ujedinjenih naroda o biološkoj raznolikosti (CBD) biotehnologija je:
- "svaka tehnološka aplikacija koja koristi biološke sisteme, žive organizme ili njihove derivate, za proizvodnju novog ili ciljano modificiranje postojećeg procesa ili proizvoda u suglasnosti sa održivim razvojem".[2]
Svaka proizvodnja uključuje preradu određene sirovine (supstrata) u neki proizvod. Kako se i proces i nauka nauka o tokovima i postupcima prerade naziva se tehnologija, biotehnologija je skup raznovrsnih oblika proizvodnje, gdje su sirovina obično organski materijali, a prerada se zasniva na djelovanju živih bića, njihovih dijelova ili produkata. Za biotehnologiju je karakteristično da suštinu cjelokupnog postupka proizvodnje, čine biohemijski procesi, koji su u biti slični onima koji se odvijaju u živim bićima ili pod njihovim uticajem.[3][4][5][6]
U sistemu prirodnih osnovnih i primijenjenih nauka, suvremena biotehnologija ima jasnu interdisciplinarnu poziciju koja se velikim brojem primjenjivih naučnih otkrića uključuje u sve oblasti moderne industrije i civilizacije uopće. Takav današnji značaj joj posebno obezbjeđuju razvoj molekulske biologije, genetičkog i komplementarnog tehničkog inženjerstva i bioinformatike.
• Biotehnologija je značajan dio čovjekove historije: vrenje (fermentiranje u proizvodnji piva i sl.) se prakticira već 6000 godina.
| Hronologija usavršavanja biotehnoloških procedura | ||||||
| Epoha/Godina | Otkriće | |||||
| Prije Nove ere | ||||||
| 4000. | Spravljanje sira, piva, vina i hljeba upotrebom kvasca i bakterija tipa Lactobacillus | |||||
| 3000. | Selekcija bolje rastućeg krompira na višim nadmorskim visinama (Peruanski Indijanci) | |||||
| Nova era | ||||||
| 700. | Produkcija sira Munster | |||||
| 800. | Produkcija čaja primjenom prirodne fermentacije u Japanu | |||||
| 1500. | Kiseli kupus]] i jogurt proizvedeni upotrebom korisnih bakterija | |||||
| 1554. | Početak produkcije sira Camembert | |||||
| 1796. | Razvijene McIntosheve jabuke | |||||
| 1807. | Razvijene Boskove kruške | |||||
| 1835. | U jednoj engleskoj kompaniji proizveden Worcesershire sos | |||||
| 1865. | Gregor Mendel utemeljio genetiku, koja je bila epohalni podsticaj razvoju biotehnologije | |||||
| 1872. | Proizvedene krupne kalifornijske "navel" narandžee (sa terminalnim ulegnućem ploda) | |||||
| 1879. | William James Beal razvio prvi hibridni kukuruz | |||||
| 1917. | Termin biotehnologija upotrebljen za opis široke produkcije materijalâ iz mikrobnog vrenja (kvasca) | |||||
| 1941. | Danski mikrobiolog A. Jost upotrijebio termin "genetičko inženjerstvo" (u prikazu seksualne reprodukcije kvasca) | |||||
| 1949. | Proizvedene lubenice bez sjemenki | |||||
| 1953. | Watson i Crick otkrili duplo–spiralnu strukturu DNK i epohalno proširili mogućnosti razvoja novih biotehnologija | |||||
| 1970-te | Paul Berg, Stanly Cohen i Herbert Boyer razvili način siječenja i splajsinga DNK – uvoda u rDNK tehnike genetičkog inženjerstva i biotehnologije | |||||
| 1982. | Proizvedana Escherichia coli sa ljudskim genom za biosintezu insulina | |||||
| 1987. | Prva eksperimentalna realizacija transgenih organizama (Iceman 9) | |||||
| 1990. | Pfizer Inc. introducirala Chy–Max himozin – prvi produkt rDNK tehnologije koji je upotrebljen u (USA) dodacima hrani | |||||
| 1993. | Monsanto prodao bST (goveđi somatotropin) za povećanje produkcije kravljeg mlijeka. | |||||
| 1994. | Calgene Inc., – proizveo genetički modificirani paradajz Flavr-Savr | |||||
| 1994. | USFDA odobrila prodaju Roundup Ready soje i Roundup Ready pamuka | |||||
| 1998. | USFDA odobrila prodaju Bt kukuruza i Roundup Ready uljane repice (upotrebljene za pravljenje canola ulja) | |||||
| 2001. | FDA objavila produkciju genetički modificiranog lososa | |||||
| 2001. | Proizveden genetički modificirani paradajz za uzgoj na visoko zaslanjenoj podlozi | |||||
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Ereky, Karl. (8. 6. 1919). Biotechnologie der Fleisch-, Fett-, und Milcherzeugung im landwirtschaftlichen Grossbetriebe: für naturwissenschaftlich gebildete Landwirte verfasst. P. Parey – preko Hathi Trust.
- ^ Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
- ^ Incorporating Biotechnology into the Classroom What is Biotechnology?", from the curricula of the Incorporating Biotechnology into the High School Classroom through Arizona State University's BioREACH program, Public.asu.edu. Retrieved on 2013.
- ^ What is biotechnology?. Europabio.
- ^ Key Biotechnology indicators, Biotechnology policies – Organization for Economic Co-operation and DevelopmentWhat Is Bioengineering?. Bionewsonline.com. Retrieved on 2013.
- ^ Thieman W. J., Palladino M.A. (2008): Introduction to Biotechnology. Pearson/Benjamin Cummings, New York, ISBN 0-321-49145-9.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
- University Students Society Of Biotechnology
- The International Forum on Biotechnology
- Foundation for Biotechnology Awareness and Education,
- A report on Agricultural Biotechnology focusing on the impacts of "Green" Biotechnology with a special emphasis on economic aspects. fao.org.
- US Economic Benefits of Biotechnology to Business and Society NOAA Economics, economics.noaa.gov
- Database of the Safety and Benefits of Biotechnology – a database of peer-reviewed scientific papers and the safety and benefits of biotechnology.
- What is Biotechnology? - A curated collection of resources about the people, places and technologies that have enabled biotechnology to transform the world we live in today