Portugalski jezik
Portugalski jezik (a língua portuguesa) je jezik iz romanske grupe jezika[1] i službeni jezik u nekoliko država širom svijeta: Portugal, Brazil (zemlji u kojoj živi 80% od ukupnog broja govornika tog jezika), Angola, Gvineja Bisau, Mozambik, Sao Tome i Principe i Zelenortska Republika.[2][3]
| Portugalski jezik português | |
|---|---|
| Regije govorenja | Uglavnom Južna Evropa, Južna Amerika, Afrika, Azija |
| Države govorenja | Portugal, Brazil, Angola, Gvineja Bisau, Mozambik, Sao Tome i Principe i Zelenortska Republika i ostale države i teritorije gdje je službeni ili jedan od službenih jezika |
| Jezička porodica |
|
| Broj govornika | maternji jezik: 215 miliona |
| Službeni status | |
| Služben u | Portugal, Brazil, Angola, Gvineja Bisau, Mozambik, Sao Tome i Principe i Zelenortska Republika |
| Jezički kod | |
| ISO 639-1 | pt |
| ISO 639-2 / 5 | por |
| ISO 639-3 | por |
| Također pogledajte: Jezik | Jezičke porodice | Spisak jezika | |
Osim toga, jedan je od službenih jezika u državama i teritorijama: Istočni Timor, Ekvatorska Gvineja i Makao. Kao rezultat portugalske ekspanzije tokom kolonijalnog perioda, uticaji portugalskog jezika se mogu u područjima: Goa, Daman i Diu u današnjoj Indiji,[4] gradu Batticaloa na istočnoj obali Šri Lanke, na Indonezijskom ostrvu Flores i Malaci u Maleziji.
Sa približno 215 do 220 miliona ljudi kojima je to maternji jezik i sa ukupno oko 260 miliona govornika, portugalski jezik je šesti jezik po broju govornika u svijetu i treći evropski jezik po istom kriteriju (poslije engleskog i španskog).[5] Glavni je jezik na južnoj zemljinoj hemisferi i vodeći jezik Južne Amerike i drugi jezik Latinske Amerike. Službeni je jezik Evropske unije, Mercosul-a,[6] OAS-a, ECOWAS-a i Afričke unije.
Varijante
urediPostoje dvije glavne varijante portugalskog jezika: dominantni, brazilski portugalski (português brasileiro na port., Brazilian Portuguese na engl., brésilien na franc.), kojim se služi oko 80 % svih govornika portugalskog jezika, i evropski ili luzitanski portugalski (português lusitano ili português europeu na port., Continental Portuguese na engl.) koji je službeni jezik u Portugalu, afričkim zemljama i u Istočnom Timoru. Brazilski portugalski proučavaju brazilijanisti, a luzitanski portugalski luzitanisti.
Ekspanzija jezika
uredi
Portugalski jezik proširio se svijetom tokom 15. i 16. vijeka, u doba kada je Portugal stvarao prvu i najdugovječniju evropsku kolonijalnu i trgovinsku imperiju koja se protezala od Brazila, u Južnoj Americi, do Kine i Japana. Kao rezultat te ekspanzije portugalski je danas zvanični jezik u osam zemalja. Postoji još oko dvadeset kreolskih jezika koji su se razvili iz portugalskog. Portugalski je značajan manjinski jezik u Andori, Luksemburgu, Namibiji, Švicarskoj i Južnoafričkoj Republici. Značajna dijaspora koja govori portugalskim postoji u gradovima širom svijeta, kao na primjer u Parizu u Francuskoj, Bostonu, New Jerseyu, Miamiu, SAD-u te u Japanu.
Pravopis
urediPravopis portugalskog jezika nije u potpunosti fonološki, iako je mnogo manje komplikovan od npr. francuskog ili engleskog pravopisa. Istim grafemom mogu biti predstavljeni različiti glasovi, a vrijedi i obratno, isti glas, može, u pisanju, biti predstavljen različitim grafemima.
Postoje tri grafička naglaska: akut (á), cirkumfleks (â), gravis (à). Ostali dijakritički znaci su: tilda (ã) i dijereza (ü). Cirkumfleks (â) se koristi za označavanje zatvorenih samoglasnika (kao u esôfago 'jednjak'), nazalnih samoglasnika (kao u amêndoa 'badem') i nazaliziranih samoglasnika (kao u Amazônia 'Amazonija', câmera 'kamera'), a tilda (ã) samo za označavanje nazalnih samoglasnika (kao u tobogã 'tobogan', tchã 'čar, draž', cãibra 'grč'). Akut (á) se koristi za označavanje otvorenih (oralnih) samoglasnika (kao u xícara 'šoljica'), nazalnih samoglasnika (kao u íntimo 'blizak, intiman', neném 'beba', refém 'taoc') i nazaliziranih samoglasnika (kao u único 'jedini'). Gravis (à) se javlja samo u stegnutim oblicima prijedloga a i određenog člana ženskog roda a(s) (a a(s) = à(s)) ili pokazne zamjenice aquele(s), aquela(s), aquilo (a aquel... = àquel...). Dijereza (ü) se koristi samo u skupovima güe, qüe, güi, qüi, označavajući da ovdje u ima vrijednost polusamoglasnika [w]). Od suglasnika, za portugalski jezik su karakteristični digrafi nh, lh i ch, te ç, koji, kao i u francuskom jeziku, ima vrijednost glasa [s]. Njih se ne smatra posebim slovima, pa se, stoga, u rječnicima nhoque 'njoki' nalazi između névoa 'magla' i nicaragüense 'nikaragvanski'. Apostrof se rijetko koristi. (Ostao je u upotrebi samo u sintagmi d'água '(od) vode, vodeni, (s) vodom'). Upotreba zareza, uzvičnika i upitnika se uglavnom poklapa s bosanskom upotrebom.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "Portuguese language | Origin, History, Grammar, & Speakers | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 14. 6. 2023.
- ^ "Estados-membros da CPLP" (jezik: portugalski). 9. 3. 2017. Referenca sadrži prazan nepoznati parametar:
|dead-url=(pomoć) - ^ "The Portuguese Language — Portuguese Studies". louisville.edu. Pristupljeno 14. 6. 2023.
- ^ Michael Swan; Bernard Smith (2001). "Portuguese Speakers". Learner English: a Teacher's Guide to Interference and Other Problems. Cambridge University Press.
- ^ "CIA World Factbook". Arhivirano s originala, 5. 1. 2010. Pristupljeno 12. 6. 2015.
- ^ "Protocol of Ouro Preto". web.archive.org. 22. 7. 2011. Arhivirano s originala, 22. 7. 2011. Pristupljeno 14. 6. 2023.
