Wikipedia

UEFA Liga prvaka

evropsko klupsko nogometno takmičenje
(Preusmjereno sa Kup Šampiona)

UEFA Liga prvaka nogometno je takmičenje koje se održava svake godine pod okriljem krovne kuće evropskog nogometa (UEFA) u kojem učestvuju najbolji evropski klubovi. To je jedan od najprestižnijih turnira na svijetu i najprestižnije klupsko takmičenje koje se igra u Evropi. U njoj učestvuju prvaci najjačih nacionalnih liga (dok neke države imaju i više od jednog predstavnika). Finale Lige prvaka najgledaniji je godišnji sportski događaj u svijetu. Finale 2013. imalo je najveći TV-rejting do danas i privuklo je približno 360 miliona TV-gledalaca.[1]

UEFA Liga prvaka
Osnovano1955;
preimenovana 1992.
RegijaEvropa (UEFA)
Broj ekipa32 (grupna faza)
79, 80 ili 81 (ukupno)
Trenutni šampioniŠpanija Real Madrid (15. titula)
Najuspješniji klubŠpanija Real Madrid (15 titula)
Internet stranicauefa.com
2023/2024.

Godine 1992. Liga prvaka mijenja dotadašnji Kup evropskih šampiona, koji je trajao od 1955. Liga prvaka dobija grupnu fazu i mogućnost da se iz iste zemlje plasira više učesnika. Do 1992. igrao se nokaut-turnir u kojem su učestvovali samo prvaci evropskih zemalja. Tokom 1990-ih turnir dobija grupnu fazu, u kojoj je prisutan kružni sistem te je samim tim pravo takmičenja dobilo više klubova iz jedne države.[2] Iako i danas većina liga može imati samo jednog predstavnika, najjače lige mogu imati i do pet predstavnika. Klubovi koji u svojim ligama završe iza klubova koji su se plasirali u Ligu prvaka mogu igrati u drugom nivou evropskog nogometa, tj. Evropskoj ligi.

U sadašnjem formatu Liga prvaka počinje krajem juna sa četiri nokaut-runde i još jednom rundom doigravanja. Pobjednicima doigravanja (kojih ima šest) pridružuje se 26 timova koji su ranije osigurali plasman u grupnu fazu. Trideset dva tima potom se žrijebaju u osam grupa po četiri tima i igra se dvostruki kružni sistem. Pobjednici i drugoplasirani, ukupno njih 16, plasiraju se potom u nokaut-fazu, koja kulminira finalom, obično krajem maja.[3] Pobjednik Lige prvaka automatski ima osigurano mjesto u utakmici UEFA Superkupa i na Svjetskom klupskom prvenstvu.[4][5]

Real Madrid najuspješniji je klub u historiji takmičenja. Osvojio je 15 titula, uključujući prvih pet sezona. Španski klubovi imaju najviše titula (20), a slijede ih engleski (15) i italijanski (12). Najviše različitih pobjednika iz jedne države dolazi iz Engleske, koja ih ima šest. Ukupno su 23 kluba osvojila takmičenje, a njih 13 osvojilo ju je više puta.[6] Trenutni je šampion Manchester City, kojem je to prva titula.

Historija

uredi
Glavni članak: Historija Evropskog kupa i UEFA Lige prvaka

Prvi sveevropski turnir bio je Kup izazivača, takmičenje između klubova iz Austro-Ugarske.[7] Mitropa kup, kup nastao poslije Kupa izazivača, osmišljen je 1927. i bio je ideja Austrijanca Huge Meisela i bio je igran između klubova srednje Evrope.[8] Godine 1930. ustanovljen je Kup nacija, koji je bio pokušaj organiziranja turnira od švicarskog kluba Servette.[9] Održan u Ženevi, privukao je deset timova s cijelog kontinenta, a turnir je osvojio mađarski Újpesta. "Latinoevropske" nacije zajedno su formirale Latinski kup 1949.[10] Nakon primljenih izvještaja od njegovih novinara zbog velikog uspjeha Kupa južnoameričkih šampiona 1948, Gabriel Hanot, urednik L'Équipea, počeo je s predlaganjem turnira koji bi se prostirao duž cijelog kontinenta.[11] Nakon što je Stan Cullis proglasio Wolverhampton Wanderers "Šampionima svijeta" zbog njihovog uspjeha u prijateljskim susretima pedesetih godina 20. stoljeća i zbog pobjede od 3-2 nad Honvédom iz Budimpešte, Hanot je uvjerio UEFU da započne sa kontinentalnim klupskim takmičenjem. Turnir je osnovan u Parizu 1955. pod imenom Kup evropskih šampiona.

1955–1966: Počeci

uredi

Prvo izdanje Evropskog kupa bilo je u sezoni 1955/56.[12][13] Učestvovalo je 16 timova: Milan (Italija), AGF Aarhus (Danska), Anderlecht (Belgija), Djurgården (Švedska), Gwardia Varšava (Poljska), Hibernian (Škotska), Partizan (Jugoslavija), PSV Eindhoven (Holandija), Rapid Beč (Austrija), Real Madrid (Španija), Rot-Weiss Essen (Zapadna Njemačka), Saarbrücken (Saar), Servette (Švicarska), Sporting Lisabon (Portugal), Stade de Reims (Francuska) i Vörös Lobogó (Mađarska).

Prva utakmica Evropskog kupa odigrana je 4. septembra 1955. i završila je neriješenim rezultatom 3:3 između Sportinga i Partizana. Prvi gol u historiji Evropskog kupa postigao je igrač Sportinga João Baptista Martins. Prvo finale odigrano je na Parku prinčeva između Real Madrida i Stade de Reimsa.[14] Španska ekipa, preokrenuvši rezultat, slavila je sa 4:3 zahvaljujući golovima Alfreda di Stéfana i Marquitosa, a u strijelce se s dva gola upisao i Hector Rial.

Real Madrid sljedeće sezone odbranio je titulu na domaćem terenu, kada je savladao Fiorentinu.[15][16] Nakon prvog poluvremena bez golova Real je poveo s dva gola u prvih šest minuta nastavka, čime je savladao Italijane. Godine 1958. Milan nije uspio osvojiti titulu unatoč tome što je vodio dva puta. Finale, koje se igralo na Heyselu, otišlo je u produžetke da bi Francisco Gento donio Real Madridu treću titulu prvaka Evrope zaredom.[17][18] Sljedeće godine Real je u finalu ponovo savladao Stade de Reims rezultatom 2:0 na Neckarstadionu.[19][20] Predstavnik Zapadne Njemačke, Eintracht Frankfurt, postao je prvi tim koji nije bio "latinski", a da je igrao u finalu KEŠ-a. U sezoni 1959/60. u finalu su poraženi od Real Madrida rezultatom 7:3, što je i danas finale s najviše golova. Na Hampden Parku Real je slavio sa četiri pogotka Ferenca Puskása i het-trikom Di Stéfana.[21][22] To je bila peta titula evropskog prvaka zaredom koju je osvojio Real Madrid i taj rekord još nije oboren.

Era Los Merenguesa završila je u sezoni 1960/61, kad ih je u prvoj rundi savladao njihovi ljuti rival Barcelona.[23][24] Međutim, Barcelona nije uspjela osvojiti titulu jer je u finalu poražena od portugalske Benfike rezultatom 3:2 na stadionu Wankdorf. Pojačani Eusebiom, Portugalci su u sezoni 1961//62. u finalu savladali Real Madrid rezultatom 5:3 na Olimpijskom stadionu u Amsterdamu i tako osvojili dvije titule evropskog prvaka zaredom.[25][26] Benfica je željela ponoviti uspjeh Real Madrida iz '50-ih, pa su tako došli u svoje treće finale zaredom, kada su na Wembleyju poraženi s 2:1 od Milana, koji je pobijedio zahvaljujući pogocima Altafinija. Tako je trofej prvi put napustio Pirenejsko poluostrvo.[27][28][29] Inter iz Milana u sezoni 1963/64. ponovio je uspjeh gradskog rivala i savladao u finalu Real Madrid s 3:1 na stadionu "Ernst Happel".[30][31] Titula je ostala i treću godinu zaredom u Milanu nakon što je Inter u finalu 1965. savladao Benfiku s 1:0 na San Siru.[32][33]

Himna

uredi
Glavni članak: Himna Lige prvaka

Zvaničnu himnu Lige prvaka napisao je Tony Britten i predstavlja adaptaciju Händelovog djela Svećenik Zadok.[34] UEFA je naručila himnu od Brittena i komad je prvi put izveo londonski Kraljevski filharmonijski orkestar, a otpjevali su ga članovi Akademije sv. Martina iz Londona. Refren sadrži tri jezika korištena u UEFI: engleski, njemački i francuski. Refren himne pušta se prije svake utakmice UEFA Lige prvaka, kao i na početku i kraju televizijskog prijenosa. Himna traje približno tri minute i ima dvije kraće strofe i jedan refren. Za finale 2009. u Rimu tenor Andrea Bocelli pjevao je himnu Lige prvaka uz pratnju muzike. Slično je napravljeno i u finalu 2010, kada je tenor bio Juan Diego Flores. Ženski bend All Angels nastupao je u finalu 2011. Jonas Kaufmann bio je tenor u finalu 2012, dok mu je David Garrett bio pratnja na violini. Himna nikad nije objavljena komercijalno u originalnoj verziji.

Brend

uredi

Godine 1991. UEFA je zamolila svog partnera Television Event and Media Marketing (TEAM) da pomogne u brendiranju Lige prvaka, što je rezultiralo himnom, "kućnim bojama": crna, bijela ili siva i logo u obliku lopte od zvijezda. Loptu od zvijezda kreirao je Design Bridge, firma iz Londona, koju je izabrao TEAM nakon tendera. TEAM daje izrazitu pažnju tome kako su predstavljene boje i lopta od zvijezda u utakmicama Lige prvaka. Prema TEAM-u: "Bez obzira na to jeste li gledalac iz Milana ili Moskve, uvijek ćete vidjeti isti izgled materijala na stadionima, istu himnu i ceremoniju otvaranja sa "zvjezdanom loptom" na centru terena." Bazirano na provedenom istraživanju, TEAM je zaključio da je od 1999. 94% ljubitelja prepoznalo "zvjezdanu loptu" s otvaranja svake utakmice.

Učesnici

uredi

Liga prvaka jest takmičenje u kojem igraju prvaci svih članica UEFA-e (osim Lihtenštajna), kao i klubovi koji osvoje drugo, treće ili četvrto mjesto u nekoj od najjačih evropskih nacionalnih liga.

Broj mjesta u takmičenju zavisi od ranga saveza na UEFA-inoj rang-listi:

  • savezi rangirani od 1 do 3 mjesta imaju pravo na četiri ekipe u Ligi prvaka,
  • savezi rangirani od 4 do 6 mjesta imaju pravo na tri ekipe u Ligi prvaka,
  • savezi rangirani od 7 do 15 mjesta imaju pravo na dvije ekipe u Ligi prvaka,
  • savezi rangirani niže od 16 mjesta (uključujući i 16) imaju pravo na jednu ekipu u Ligi prvaka,

Pozicija na kojoj se nalazi savez također odlučuje hoće li predstavnici te zemlje igrati pretkola ili će se direktno plasirati u grupnu fazu. Tri prvorangirana saveza tako ima tri predstavnika u grupnoj fazi i jednog koja se takmičenju priključuju u razigravanju, dok najslabiji savezi dobijaju tek jedno mjesto u prvom pretkolu, što napredak klubova kroz Ligu prvaka čini veoma teškim. Petnaest prvoplasiranih saveza ima osigurano najmanje jedno mjesto direktno u grupama Lige prvaka.

Osim ovoga, jedno mjesto rezervirano je za aktualnog prvaka Evrope, za slučaj da se ne kvalicira po plasmanu u domaćoj ligi. Važno je napomenuti da jedna država može imati najviše četiri predstavnika u Ligi prvaka, tako da se u slučaju da je aktualni prvak iz zemlje koja daje četiri tima završio van prve četiri pozicije četvrtoplasirani tim preusmjerava u Evropsku ligu.

Finala

uredi

Finale Lige prvaka najveća je i najvažnija utakmica u okviru evropskog klupskog fudbala. Stadion na kojem se finale igra UEFA odabira dvije sezone prije tog finala.

Prvo finale odigrano je na stadionu Park prinčeva[35] u Parizu.

Najviše finala održano je na stadionima Heysel (do tragedije 29. maja 1985), Wembley i Prater ("Ernst Happel"), po četiri. Što se tiče gradova, finaliste je najviše puta ugostio Pariz (pet), dok je od država Italija bila domaćin sedam puta.

Španski Real Madrid najviše je puta osvojio Ligu prvaka – 14. Drugi je po uspjehu italijanski AC Milan sa sedam, a iza njega dolaze Liverpool i Bayern München (šest), Barcelona (pet) i Ajax (četiri).

Klub koji osvoji Ligu prvaka dobija prijelazni trofej koji mora vratiti UEFA-i dva mjeseca prije sljedećeg finala. Svaki pobjednik dobije manju kopiju trofeja u trajno vlasništvo. Do 2009. postojalo je pravilo da klubovi koji osvoje tri titule prvaka Evrope zaredom ili pet ukupno dobijaju trofej u trajno vlasništvo, a UEFA za sljedeću sezonu izrađuje novi, ali je te godine ukinuto.

Pet klubova ostvarilo je ovaj uspjeh:

  • Real Madrid, osvajanjem prvih pet takmičenja od 1956. do 1960.
  • Ajax, osvojivši tri titule zaredom od 1971. do 1973.
  • Bayern, osvojivši tri titule zaredom od 1974. do 1976.
  • Milan, osvajanjem pete titule 1994.
  • Liverpool, osvajanjem pete titule 2005.
  • Bayern, osvajanjem pete titule 2013.

Rekordi i statistike

uredi

Klubovi pobjednici

uredi
Glavni članak: Spisak finala Kupa evropskih šampiona i UEFA Lige prvaka
Prvaci i viceprvaci
Prvak Viceprvak Godina osvajanja titule Godina igranja u finalu
 
  Real Madrid 15 3 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018, 2022, 2024. 1962, 1964, 1981.
  Milan 7 4 1963, 1969, 1989, 1990, 1994, 2003, 2007. 1958, 1993, 1995, 2005.
  Bayern 6 5 1974, 1975, 1976, 2001, 2013, 2020. 1982, 1987, 1999, 2010, 2012.
  Liverpool 6 4 1977, 1978, 1981, 1984, 2005, 2019. 1985, 2007, 2018, 2022.
  Barcelona 5 3 1992, 2006, 2009, 2011, 2015. 1961, 1986, 1994.
  Ajax 4 2 1971, 1972, 1973, 1995. 1969, 1996.
  Inter 3 3 1964, 1965, 2010. 1967, 1972, 2023.
  Manchester United 3 2 1968, 1999, 2008. 2009, 2011.
  Juventus 2 7 1985, 1996. 1973, 1983, 1997, 1998, 2003, 2015, 2017.
  Benfica 2 5 1961, 1962. 1963, 1965, 1968, 1988, 1990.
  Chelsea 2 1 2012, 2021. 2008.
  Porto 2 0 1987, 2004. –
  Nottingham Forest 2 0 1979, 1980. –
  Borussia Dortmund 1 2 1997. 2013, 2024.
  Hamburger 1 1 1983. 1980.
  Steaua 1 1 1986. 1989.
  Celtic 1 1 1967. 1970.
  Marseille 1 1 1993. 1991.
  Manchester City 1 1 2023. 2021.
  Feyenoord 1 0 1970. –
  PSV Eindhoven 1 0 1988. –
  Aston Villa. 1 0 1982. –
  Crvena zvezda 1 0 1991. –
  Atlético Madrid 0 2 – 1974, 2014.
  Valencia 0 2 – 2000, 2001.
  Stade de Reims 0 2 – 1956, 1959.
  Fiorentina 0 1 – 1957.
  Roma 0 1 – 1984.
  Sampdoria 0 1 – 1992.
  Eintracht Frankfurt 0 1 – 1960.
  Bayer 0 1 – 2002.
  Borussia Mönchengladbach 0 1 – 1977.
  Saint-Étienne 0 1 – 1976.
  Monaco 0 1 – 2004.
  Arsenal 0 1 – 2006.
  Leeds United 0 1 – 1975.
  Partizan 0 1 – 1966.
  Panathinaikos 0 1 – 1971.
  Club Brugge 0 1 – 1978.
  Malmö 0 1 – 1979.
  Tottenham Hotspur 0 1 – 2019.
  Paris Saint-Germain 0 1 – 2020.

Igrači s najviše utakmica

uredi
 
Cristiano Ronaldo odigrao je najviše utakmica u Ligi prvaka

Do 1. juna 2024.[36]

Tabela ne uključuje utakmice u kvalifikacijskoj fazi.

# Igrač Uta Godine Klub(ovi)
1.   Cristiano Ronaldo 183 2003–2022. Manchester United (59), Real Madrid (101), Juventus (23)
2.   Iker Casillas 177 1999–2019. Real Madrid (150), Porto (27)
3.   Lionel Messi 163 2005–2023. Barcelona (149), Paris Saint-Germain (14)
4.   Karim Benzema 152 2005–2023. Lyon (19), Real Madrid (133)
5.   Toni Kroos 151 2008–2024. Bayern (41), Real Madrid (110)
  Thomas Müller 2009– Bayern
  Xavi 1998–2015. Barcelona
8.   Sergio Ramos 142 2005– Real Madrid (129), Paris Saint-Germain (8), Sevilla (5)
  Raúl 1995–2011. Real Madrid (130), Schalke 04 (12)
10.   Ryan Giggs 141 1993–2014. Manchester United
Napomene

Lista strijelaca

uredi
Glavni članak: Spisak najboljih strijelaca Kupa evropskih šampiona i UEFA Lige prvaka

Do 1. juna 2024.
Tabela ne uključuje golove u kvalifikacijskoj fazi.

Igrač Golovi Nastupi Prosjek Godine Klub(ovi)
1.   Cristiano Ronaldo 140 183 0.77 2003–2022. Manchester United (21/59), Real Madrid (105/101), Juventus (14/23)
2.   Lionel Messi 129 163 0.79 2005–2023. Barcelona (120/149), Paris Saint-Germain (9/14)
3.   Robert Lewandowski 94 120 0.78 2011– Borussia Dortmund (17/28), Bayern (69/78), Barcelona (8/14)
4.   Karim Benzema 90 152 0.59 2006–2023. Lyon (12/19), Real Madrid (78/133)
5.   Raúl 71 142 0.5 1995–2011. Real Madrid (66/130), Schalke 04 (5/12)
6.   Ruud van Nistelrooy 56 73 0.77 1998–2009. PSV Eindhoven (8/11), Manchester United (35/43), Real Madrid (13/19)
7.   Thomas Müller 54 151 0.36 2009– Bayern München
8.   Thierry Henry 50 112 0.45 1997–2012. Monaco (7/9), Arsenal (35/77), Barcelona (8/26)
9.   Alfredo Di Stéfano 49 58 0.84 1955–1964. Real Madrid
10.   Kylian Mbappé 48 73 0.66 2016– Monaco (6/9), Paris Saint-Germain (42/64)
  Andrij Ševčenko 100 0.48 1994–2012. Dinamo Kijev (15/26), Milan (29/59), Chelsea (4/15)
  Zlatan Ibrahimović 124 0.39 2001–2021. Ajax (6/19), Juventus (3/19), Inter (6/22), Barcelona (4/10), Milan (9/20), Paris Saint-Germain (20/33), Manchester United (0/1)

Vječna tabela

uredi
Glavni članak: Vječna tabela UEFA Lige prvaka

U ovoj tabeli pobjeda vrijedi dva boda, a remi bod. Prema statističkoj konvenciji u nogometu, utakmice odlučene u produžecima računaju se kao pobjede i porazi, dok se utakmice odlučene nakon izvođenja jedanaesteraca računaju kao neriješene. Navedeno je 25 najuspješnijih timova.[37]

Najuspješniji klubovi u historiji Lige prvaka[38]
# Klub Sezone Tit. OU P N I DG PG GR Bodovi
 
1.   Real Madrid 54 15 463 294 85 110 1075 536 539 673
2.   Bayern 40 6 394 236 79 79 825 386 439 551
3.   Barcelona 34 5 349 203 77 69 687 357 330 483
4.   Manchester United 30 3 299 161 70 68 545 299 246 392
5.   Juventus 37 2 301 153 70 78 479 301 178 376
6.   Milan 31 7 273 133 70 70 442 259 183 336
7.   Liverpool 27 6 248 142 50 56 472 228 244 334
8.   Benfica 43 2 293 131 68 94 482 345 137 330
9.   Porto 38 2 277 126 61 90 411 313 98 313
10.   Ajax 39 4 247 112 64 71 396 282 114 288
11.   Dinamo Kijev 39 0 254 104 55 95 350 315 35 263
12.   Chelsea 19 2 201 104 53 44 342 181 161 261
13.   Inter 25 3 213 102 57 54 300 211 89 261
14.   Arsenal 22 0 211 106 45 60 351 226 125 257
15.   Celtic 38 1 228 102 40 86 342 285 57 244
16.   Borussia Dortmund 22 1 183 88 36 59 304 225 79 212
17.   Atlético Madrid 19 0 170 82 44 44 249 165 84 208
18.   PSV Eindhoven 31 1 199 74 49 76 272 256 16 197
19.   Paris Saint-Germain 17 0 155 82 29 44 302 181 121 193
20.   Anderlecht 34 0 200 70 44 86 282 320 –38 184
21.   Manchester City 14 1 129 74 26 29 273 144 129 174
22.   Crvena zvezda 29 1 157 70 34 53 285 218 67 174
23.   Rangers 33 0 177 65 43 69 248 257 –9 173
24.   Galatasaray 28 0 189 63 46 80 237 297 –60 172
25.   Olympiakos 35 0 186 66 36 84 222 284 –62 168

Himna

uredi
Glavni članak: Himna UEFA Lige prvaka

Himna Lige prvaka je svečana pjesma po imenu "Champions League" kompozitora Tonyja Brittena. Izvodi je Kraljevska filharmonija, a pjeva hor Akademije sv. Martina, na tri UEFA-ina službena jezika: engleskom, njemačkom i francuskom. Himna se izvodi prije početka svake utakmice od grupne faze, pa do finala Lige prvaka. Traje približno tri minute, a zanimljivo je da nikad nije bila puštena u komercijalnu upotrebu.

Finansije

uredi

Liga prvaka jest visoko profitabilno takmičenje, pogotovo za klubove koji se plasiraju u grupnu fazu. UEFA svim klubovima učesnicima dijeli dio novca ostvarenog prodajom TV-prava. U sezoni 2012/13. količine novca podijeljene klubovima varirale su od 10,5 miliona eura (Dinamo) do 65,3 miliona eura, koliko je dobio Juventus.[39].

Osim ovoga, klubovi kroz prodaju karata, dresova i sponzorstva osiguravaju znatna sredstva upravo zahvaljujući igranju u Ligi prvaka.

Također pogledajte

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Champions League final at Wembley drew TV audience of 360 million". 30. 5. 2013. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  2. ^ "UEFA Champions League - History". UEFA.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  3. ^ "UCL - Matches". UEFA.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  4. ^ "UEFA Super Cup - Club competition winners do battle". UEFA.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  5. ^ "FIFA Club World Cup UAE 2018". FIFA.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  6. ^ "European Champions' Cup". www.rsssf.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  7. ^ "Austria/Habsburg Monarchy - Challenge Cup 1897-1911". rsssf.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  8. ^ "Mitropa Cup". rsssf.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  9. ^ "Coupe des Nations 1930". rsssf.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  10. ^ "Latin Cup". rsssf.com. Pristupljeno 9. 8. 2018.
  11. ^ wellsb3113 (18. 2. 2008), Primeira Libertadores - História (Globo Esporte 9/2/2008), pristupljeno 9. 8. 2018
  12. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  13. ^ "European Champions' Cup 1955-56 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  14. ^ "Arquivo.pt". arquivo.pt (jezik: portugalski). Pristupljeno 12. 8. 2018.
  15. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  16. ^ "European Champions' Cup 1956-57 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  17. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  18. ^ "European Champions' Cup 1957-58 and Fairs' Cup 1955-58 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  19. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  20. ^ "European Champions' Cup 1958-59 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  21. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  22. ^ "European Champions' Cup 1959-60 and Fairs' Cup 1958-60 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  23. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  24. ^ "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1960-61 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  25. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  26. ^ "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1961-62 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  27. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  28. ^ "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1962-63 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  29. ^ "AC Milan Records and Statistics". AC Milan. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  30. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  31. ^ "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1963-64 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  32. ^ "UEFA Champions League - History - Season". UEFA.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  33. ^ "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1964-65 - Details". rsssf.com. Pristupljeno 12. 8. 2018.
  34. ^ Bondebjerg, Ib; Madsen, Peter (2008). Media, Democracy and European Culture. Intellect Books. ISBN 9781841502472.
  35. ^ 1955/56: Madrid claim first crown, uefa.com Arhivirano 1. 7. 2017. na Wayback Machine; pristupljeno; 17. 5. 2014.
  36. ^ UEFA 2020, str. 4
  37. ^ "UEFA Champions League statistics 2022–23 handbook – All-time records 1955–2023" (PDF). UEFA.com (jezik: engleski). str. 1. Arhivirano (PDF) s originala, 10. 8. 2020. Pristupljeno 15. 8. 2023.
  38. ^ "Vječna tabela UEFA lige prvaka" (PDF). UEFA. Pristupljeno 4. 12. 2014.
  39. ^ UEFA CHAMPIONS LEAGUE: Distribution to clubs 2012/13, uefa.com; pristupljeno: 17. 5. 2014.

Vanjski linkovi

uredi
 
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: UEFA Liga prvaka
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=UEFA_Liga_prvaka&oldid=3622143"