Dunav
Dunav (njemački: Donau; mađarski: Duna; slovenski: Donava; slovački: Dunaj; ukrajinski: Дунай; bugarski: Дунав; rumunski: Dunărea) jest rijeka u srednjoj i istočnoj Evropi. Nakon Volge druga je najduža rijeka u Evropi (2860 km). Bio je dugogodišnja granica Rimskog Carstva, a danas teče kroz deset država. Najvećim dijelom protječe kroz srednju Evropu, a kao pogranična rijeka protječe kroz Njemačku (7% površine sliva), Austriju (10%), Slovačku (5,9%), Mađarsku (11,6%), Hrvatsku (4,4%), Srbiju (10,2%), Bugarsku (5,9%), Rumuniju (29%), Moldaviju (1,6%; samo približno 480 m) i Ukrajinu (dio delte).[1] Ulijeva se u Crno more.
| Dunav | |
|---|---|
 Dunav u Bratislavi | |
 Tok dunava (crvena) | |
| Države | Njemačka, Austrija, Slovačka, Mađarska, Hrvatska, Srbija, Bugarska, Rumunija, Moldavija, Ukrajina |
| Dužina | 2860 km |
| Ušće | Delta Dunava |
| Ulijeva se u | Crno more |
| Sliv | Crnomorski sliv |
| Prosječni protok | 7000 |
| Površina sliva | 817.000 km2 |
Od antičkih vremena tradicionalna je trgovačka ruta. Danas je plovan u dužini 2415 km. Također je važan izvor hidroenergije i pitke vode.
Etimologija
urediDunav je staroevropsko ime rijeke izvedeno iz praindoevropskog dānu, što znači rijeka. Među ostala imena iz istog korijena spadaju Dvina / Daugava, Don, Donjec, Dnjepar, Dnjestar, Desna, Tana i Tuoni.
Geografija
urediKvalificiran je kao međunarodni plovni put, a nastaje u gorju Schwarzwald u Njemačkoj kod Donaueschingena od manjih rijeka Brigacha i Brega. Zatim teče približno 2730 km, protječući kroz četiri glavna grada: Beč, Bratislavu, Budimpeštu (u blizini koje pravi veliku okuku, mijenjajući smjer toka zapad-istok u sjever-jug) i Beograd prije ušća u Crno more; ušće je velika delta, čiji veći dio pripada Rumuniji, a manji Ukrajini.
Sliv
urediOsim država kroz koje teče ili u kojima je pogranična rijeka, sliv Dunava uključuje dijelove još devet država: Bosne i Hercegovine (4,6%), Češke (2,9%), Slovenije (2%), Crne Gore (0,9%), Švicarske (0,2%), Italije (<0,1%), Poljske (<0,1%), Sjeverne Makedonije (<0,1%) i Albanije (<0,1%).[1] Površina sliva iznosi 801.463 km2.[2][3] Najviša tačka u slivu Dunava jest Piz Bernina na granici između Italije i Švicarske (4.049 m).[4]
Pritoke
urediTisa, Prut, Sava, Drava, Olt, Siret i Inn duži su od 500 km. Rijeke s protokom većim od 500 m³/s jesu Sava, Tisa, Inn i Drava.
| Pritoka | km od ušća [5] | Strana D / L |
Dužina (km) |
Protok (m³/s) |
Napomene |
|---|---|---|---|---|---|
| Iller | [6] 2.587,9 | D | 147 | 71 | Na ušću nosi više vode od Dunava |
| Lech | [6] 2.496,4 | D | 264 | 114 | |
| Isar | 2.281,7 | D | 295 | 175 | |
| Inn | 2.225,2 | D | 518 | 738 | Na ušću i širi i bogatiji vodom od Dunava |
| Traun | [7] 2.125 | D | 153 | 135 | |
| Enns | 2.111,8 | D | 254 | 195 | |
| Leitha | [7] ≈ 1.830 | D | 180 | 10 | Ulijeva se u rukavac Mošonski Dunav |
| Raab | 1.794 | D | 250 | 18 | |
| Kapos | [7] ≈ 1.498 | D | 113 | 4,4 | |
| Drava | 1382,5 | D | 749 | 670 | |
| Sava | ≈ 1.170 | D | 945 | 1.722 | Vodom najbogatija pritoka Dunava i najduža od desnih |
| Velika Morava | 1.104,5 | D | 185 | 255 | |
| Timok | 845,7 | D | 203 | 24 | |
| Iskar | 637 | D | 368 | 54 | |
| Jantra | 536,7 | D | 285 | 47 | |
| Altmühl | [6] 2.411,6 | L | 220 | 16 | |
| Naab | [6] 2.385,3 | L | 165 | 50 | |
| Regen | [6] 2.379,2 | L | 169 | 40 | |
| Kamp | [7] ≈ 1.985 | L | 153 | 9 | |
| March | 1.880,3 | L | 358 | 109 | |
| Váh | 1.765,8 | L | 403 | 152 | |
| Hron | 1.716 | L | 298 | 55 | |
| Ipeľ | 1.708,2 | L | 233 | 21 | |
| Tisa | 1.214,5 | L | 1.308 | 813 | Najduža pritoka Dunava |
| Tamiš | [7] ≈ 1.150 | L | 340 | 47 | |
| Jiu | 691,6 | L | 331 | 94 | |
| Olt | 600,6 | L | 737 | 190 | |
| Vedea | [7] ≈ 530 | L | 224 | [8] 12 | |
| Argeș | 432 | L | 327 | 73 | |
| Ialomița | 231,1 | L | 417 | 40 | |
| Siret | 155,1 | L | 596 | 230 | |
| Prut | 134,1 | L | 953 | 110 | |
Gradovi
uredi(* = glavni grad)
Ekologija
urediRamsarska područja
urediMočvarni kompleks duž Dunava čini prirodno jedinstvo tri ramsarska lokaliteta: Gemenc u Mađarskoj, Kopački rit u Hrvatskoj i Gornje Podunavlje u Srbiji.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b "Countries of the Danube River Basin". Međunarodna komisija za zaštitu Dunava. Pristupljeno 13. 11. 2010.
- ^ "Kompletna tabela Bavarskog registra voda" (xls). Bavarski državni ured za životnu sredinu.
- ^ Danube River Basin District, Part A - Roof Report Arhivirano 6. 10. 2016. na Wayback Machine, Međunarodna komisija za zaštitu Dunava, str. 8.
- ^ "Drainage basin of the Black Sea" (PDF). Our Waters: Joining Hands Across Borders. First Assessment of Transboundary Rivers, Lakes and Groundwaters. Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu. 2007.
- ^ "Allgemeines über die Donau, Die wichtigsten Zuflüsse". Pristupljeno 18. 4. 2020.
- ^ a b c d e "Donau von Ulm bis Passau" (PDF). Pristupljeno 18. 4. 2020.
- ^ a b c d e f "Liste der Donaubrücken" (PDF). Arhivirano s originala 11. 8. 2013. Pristupljeno 29. 3. 2011.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link) stanje: mart 2010.
- ^ "Extreme Hydrological Phenomena in the Vedea Hydrological Basin – Borcan – Lucrările Seminarului Geografic "Dimitrie Cantemir"" (PDF). seminarcantemir.uaic.ro. Pristupljeno 31. 10. 2018.[mrtav link] (487 kB) Seminarul geografic "D. Cantemir", 28, 2007.
Vanjski linkovi
uredi
- Nastavni film: Plovidba rijekom Dunavom (MOS i VS – zvanični YouTube kanal)
- Profesionalci: Milan Grubor - kapetan unutrašnje plovidbe (RTS Prikazuje na YouTube - Zvanični kanal)
- Eko perspektive: Život kraj Dunava (aRTS Obrazovno-naučni program - Zvanični YouTube kanal)
- Mato-Miško Govedarević, profesionalni alas (RTS Prikazuje - Zvanični YouTube kanal)]
- Tvrđave na Dunavu (RTS Kulturno-umjetnički program - Zvanični YouTube kanal)