Wikipedia

Arapska liga

Arapska liga (arapski: الجامعة العربية; al-Jāmiʻa al-ʻArabiyya), regionalna organizacija u arapskom svijetu. Osnovana je u egipatskom Kairu 22. marta 1945. u početku sa sedam članica: Egipat, Irak, Jordan, Liban, Saudijska Arabija, Sirija i Jemen.[1] Trenutno broji 22 člana:Egipat, Sirija, Jordan, Liban, Irak, Saudijska Arabija, Jemen, Somalija, Alžir, Libija, Džibuti, Tunis, Oman, Maroko, Katar, Mauritanija, Kuvajt, Sudan, Palestinski teritoriji, Ujedinjeni Arapski Emirati i Komori, tj. sve zemlje u kojima žive Arapi.

Arapska liga
جامعة الدول العربية
Jāmiʻat ad-Duwal al-ʻArabiyya (ar)
Zastava Arapske lige Emblem Arapske lige
Zastava Emblem
Položaj Arapske lige na karti
Položaj Arapske lige
Glavno sjedište Kairo
Službeni jezik Arapski jezik
Broj zemalja članica
22
Alžir
Bahrein
Komori
Džibuti
Egipat
Irak
Jordan
Kuvajt
Liban
Libija
Mauritanija
Maroko
Oman
Palestina
Katar
Saudijska Arabija
Somalija
Sudan
Sirija
Tunis
UAE
Jemen
Lideri  
Ahmed Abul Gejt
Zakonodavstvo
Površina
• Ukupno
 13.132.327 km2 (2.)
Stanovništvo
• Ukupno (2022)
 462.940.089 (3.)
70,4/km2 
BDP (PKM) 2020.
• Ukupno
 $3,4 triliona (5.)
$6.600 
Valuta
21
Alžirski dinar
Bahreinski dinar
Komorski frank
Džibutski frank
Egipatska funta
Irački dinar
Jordanski dinar
Kuvajtski dinar
Libanska funta
Libijski dinar
Mauritanijska ouguja
Marokanski dirhem
Omanski rial
Katarski rijal
Saudijski rijal
Somaliski šiling
Sudanska funta
Siriska funta
Tuniski dinar
Dirham UAE
Jemenski rijal
Vremenska zona UTC 0 - 4

Glavni cilj Lige je da "približi odnose između država članica i da koordinira međusobnu saradnju, da zaštiti njihovu nezavisnost i suverenitet, i da na opšti način razmotri poslove i interese arapskih zemalja".[2] Organizacija je tokom svoje istorije imala relativno nizak nivo saradnje.[3]

Putem institucija, posebno Organizacije Arapske lige za obrazovanje, nauku i kulturu (ALECSO) i Ekonomskog i socijalnog vijeća njenog Vijeća arapskog ekonomskog jedinstva (CAEU), Liga pomaže političke, ekonomske, kulturne, naučne i društvene programe osmišljene da promoviršu interese arapskog svijeta.[4] Služio je kao forum državama članicama za koordinaciju politike, dogovaranje studija i odbora o pitanjima od zajedničkog interesa, rješavanje međudržavnih sporova i ograničavanje sukoba kao što je kriza u Libanu 1958. Liga je poslužila kao platforma za izradu i zaključivanje mnogih značajnih dokumenata koji promovišu ekonomsku integraciju. Jedan primjer je Povelja o zajedničkoj arapskoj ekonomskoj akciji, koja navodi principe ekonomskih aktivnosti u regionu.

Svaka država članica ima jedan glas u Vijeću Arapske lige, a odluke su obavezujuće samo za one države koje su glasale za njih. Ciljevi lige 1945. bili su jačanje i koordinacija političkih, kulturnih, ekonomskih i društvenih programa njenih članova i posredovanje u sporovima među njima ili između njih i trećih strana. Nadalje, potpisivanjem sporazuma o zajedničkoj odbrambenoj i ekonomskoj saradnji 13. aprila 1950. potpisnici su se obavezali na koordinaciju mjera vojne odbrane. U martu 2015, generalni sekretar Arapske lige najavio je uspostavljanje Zajedničkih arapskih snaga s ciljem suprotstavljanja ekstremizmu i drugim prijetnjama arapskim državama. Odluka je donesena dok se Operacija odlučujuća oluja intenzivirala u Jemenu. Učešće u projektu je dobrovoljno, a vojska interveniše samo na zahtjev jedne od država članica. Povećani vojni arsenal u mnogim državama članicama i, u maloj manjini, građanski ratovi kao i teroristički pokreti bili su poticaj za osnivanje Zajedničkih arapskih snaga.[5]

Početkom 1970-ih, Ekonomski savjet je iznio prijedlog za stvaranje Zajedničkih arapskih privrednih komora među međunarodnim državama. To je dovelo do uspostavljanja mandata za promovisanje, podsticanje i olakšavanje bilateralne trgovine između arapskog svijeta i značajnih trgovinskih partnera.

Vojska

uredi

Zajedničko vijeće za odbranu Arapske lige je jedna od institucija Arapske lige.[6] Osnovano je prema odredbama Sporazuma o zajedničkoj odbrani i ekonomskoj saradnji iz 1950. da bi koordinirao zajedničku odbranu država članica Arapske lige.[7]

Arapska liga kao organizacija nema vojne snage, slično UN-u, ali na samitu 2007. lideri su odlučili da reaktiviraju zajedničku odbranu i uspostave mirovne snage koje će biti raspoređene u Južnom Libanu, Darfuru, Iraku i drugim ratnim zonama.

Na samitu 2015. u Egiptu, države članice su se načelno složile da formiraju zajedničke vojne snage.[8]

Spisak samita

uredi
 
2013 Arab League Summit Logo
Broj. Datum Država domaćin Grad
1. 13–17 januar 1964.   Ujedinjena Arapska Republika Kairo
2. 5–11 septembar 1964.   Ujedinjena Arapska Republika Aleksandrija
3. 13–17 septembar 1965.   Maroko Casablanca
4. 29 august 1967.   Sudan Kartum
5. 21–23 decembar 1969.   Maroko Rabat
6. 26–28 novembar 1973.   Alžir Alžir
7. 29 oktobar 1974.   Maroko Rabat
8. 25–26 oktobar 1976.   Egipat Kairo
9. 2–5 novembar 1978.   Irak Bagdad
10. 20–22 novembar 1979.   Tunis Tunis
11. 21–22 novembar 1980.   Jordan Amman
12. 6–9 septembar 1982.   Maroko Fes
13. 1985.   Maroko Casablanca
14. 1987.   Jordan Amman
15. juni 1988.   Alžir Alžir
16. 1989.   Maroko Casablanca
17. 1990.   Irak Bagdad
18. 1996.   Egipat Kairo
19. 27–28 mart 2001.   Jordan Amman
20. 27–28 mart 2002.   Liban Bejrut
21. 1 mart 2003.   Egipat Šarm el-Šeikh
22. 22–23 maj 2004.   Tunis Tunis
23. 22–23 mart 2005.   Alžir Alžir
24. 28–30 mart 2006.   Sudan Kartum
25. 27–28 mart 2007.   Saudijska Arabija Rijad
26. 29–30 mart 2008.   Sirija Damask
27. 28–30 mart 2009.   Katar Doha
28. 27–28 mart 2010.   Libija Sirte
29. 27–29 mart 2012.   Irak Bagdad
30. 21–27 mart 2013.   Katar Doha[9]
31. 25–26 mart 2014.   Kuvajt Kuvajt[10]
32. 28–29 mart 2015.   Egipat Šarm el-Šeikh[11]
33. 20 juli 2016.   Mauritanija Nouakchott
34. 23–29 mart 2017.   Jordan Amman[12]
35. 15 april 2018.   Saudijska Arabija Dahran
36. 31 mart 2019.   Tunis Tunis[13]
37. 1 novembar 2022.   Alžir Alžir
38. 19 maj 2023.   Saudijska Arabija Džida
39. 16 maj 2024.   Bahrein Manama

Vanredni samiti

uredi
Broj. Datum Država domaćin Grad
1. 21–27 septembar 1970   Egipat Kairo
2. 17–28 oktobar 1976   Saudijska Arabija Rijad
3. 7–9 septembar 1985   Maroko Casablanca
4. 8–12 novembar 1987   Jordan Amman
5. 7–9 juni 1988   Alžir Alžir
6. 23–26 juni 1989   Maroko Casablanca
7. 28–30 maj 1990   Irak Bagdad
8. 9–10 august1990   Egipat Kairo
9. 22–23 juni 1996   Egipat Kairo
10. 21–22 oktobar 2000   Egipat Kairo
11. 7 januar 2016   Saudijska Arabija Rijad
12. 11 novembar 2023   Saudijska Arabija Rijad

Pismenost

uredi

U prikupljanju podataka o pismenosti, mnoge zemlje procjenjuju broj pismenih na osnovu podataka koje su sami prijavili. Neki koriste podatke o obrazovnim postignućima kao zamjenu, ali mjere pohađanja škole ili završetka razreda mogu se razlikovati. Budući da se definicije i metode prikupljanja podataka razlikuju od zemlje do zemlje, procjene pismenosti treba koristiti s oprezom. Program Ujedinjenih nacija za razvoj, Izvještaj o ljudskom razvoju 2010. Region Perzijskog zaljeva je imao snažan ekonomski razvoj zahvaljujući prihodima od nafte, što je omogućilo osnivanje više škola i univerziteta.

Pozicija Država Stopa pismenosti
1   Katar 97.3[14]
2   Palestina 96.5[14]
3   Kuvajt 96.3[14]
4   Bahrein 95.7[14]
5   Jordan 95.4[14]
6   Saudijska Arabija 94.4[14]
7   Liban 93.9[14]
8   Ujedinjeni Arapski Emirati 93.8[14]
9   Oman 91.1[14]
10   Libija 91[14]
11   Sirija 86.4[14]
12   Irak 85.7[14]
13   Tunis 81.8[14]
14   Komori 81.8[14]
15   Alžir 80.2[14]
16   Sudan 75.9[14]
17   Egipat 73.8[14]
18   Jemen 70.1[14]
19   Džibuti 70.0[15]
20   Maroko 68.5[14]
21   Mauritanija 52.1[14]
22   Somalija 44–72[16]

Demografija

uredi

Dok Arapi čine najveću etničku grupu u Arapskoj ligi, postoji nekoliko drugih etničkih grupa koje također žive u regiji, uključujući Berbere, Kurde, Somalijce, Asirce, Armene, Nubijce, Mandejce i Čerkeze. Svaka od ovih grupa ima svoju posebnu kulturu, jezik i tradiciju. Od 1. jula 2013, oko 359 miliona ljudi živi u državama Arapske lige. Njegova populacija raste brže nego u većini drugih globalnih regija. Najmnogoljudnija država članica je Egipat, sa populacijom od preko 100 miliona.[17] Najmanje naseljeni su Komori, sa oko 850.000 stanovnika.

Pozicija Država Broj stanovnika Gustoća (/km2) Bilješke
1   Egipat 104,635,983 110 285 [18]
2   Sudan 49,197,555 16 41 [19]
3   Irak 45,318,011 84 218 [20]
4   Alžir 44,700,000 16 41 [21]
5   Maroko 37,984,655 71 184 [21]
6   Jemen 34,277,612 45 117 [21]
7   Saudijska Arabija 32,175,224 12 31 [22]
8   Sirija 22,125,249 118 306 [21]
9   Somalija 17,066,000 18 47 [21]
10   Tunis 11,708,370 65 168 [23]
11   Jordan 11,180,568 71 184 [21]
12   Ujedinjeni Arapski Emirati 9,269,612 99 256 [24]
13   Libija 7,054,493 3.8 9.8 [21][25]
14   Liban 5,296,814 404 1,046 [21]
15   Palestina 5,227,193 756 1,958 [26]
16   Mauritanija 4,614,974 3.2 8.3 [21]
17   Oman 4,520,471 9.2 24 [21]
18   Kuvajt 4,294,621 200 518 [21]
19   Katar 2,795,484 154 399 [21]
20   Bahrein 1,463,265 1,646 4,263 [27]
21   Džibuti 957,273 37 96 [21]
22   Komori 850,886 309 800 [21]
Ukupno   Arapska liga 462,940,089 30.4

Reference

uredi
  1. ^ "Arab League". The Columbia Encyclopedia. 2013.
  2. ^ "Pact of the League of Arab States, 22 March 1945". The Avalon Project. Yale Law School. 1998. Arhivirano s originala, 25. 7. 2008. Pristupljeno 15. 7. 2012.
  3. ^ Barnett, Michael; Solingen, Etel (2007), Johnston, Alastair Iain; Acharya, Amitav (ured.), "Designed to fail or failure of design? The origins and legacy of the Arab League", Crafting Cooperation: Regional International Institutions in Comparative Perspective, Cambridge University Press, str. 180–220, doi:10.1017/cbo9780511491436.006, ISBN 978-0-521-69942-6, arhivirano s originala, 11. 6. 2018, pristupljeno 22. 12. 2021
  4. ^ Ashish K. Vaidya, Globalization (ABC-CLIO: 2006), p. 525.
  5. ^ Fanack. "The Joint Arab Force – Will It Ever Work?". Fanack.com. Arhivirano s originala, 13. 7. 2015. Pristupljeno 13. 7. 2015.
  6. ^ "Arab-Israeli Wars: 60 Years of Conflict". ABC-CLIO. Arhivirano s originala, 14. 7. 2014. Pristupljeno 30. 6. 2014.
  7. ^ Osmańczyk, Edmund Jan (2003). "League of Arab States". u Mango, Anthony (ured.). Encyclopedia of the United Nations and international agreements. 2 (3 izd.). New York: Routledge. str. 1290.
  8. ^ "Arab summit agrees on unified military force for crises". Reuters. 29. 3. 2015. Arhivirano s originala, 22. 10. 2015. Pristupljeno 10. 7. 2021.
  9. ^ "Arab League Summit 2013". qatarconferences.org. Arhivirano s originala, 4. 10. 2018. Pristupljeno 10. 2. 2023.
  10. ^ Mater, Jassim. "Summit hit by new rifts". www.aljazeera.com (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 10. 2. 2023. Pristupljeno 10. 2. 2023.
  11. ^ "Opposition fail to get Syria Arab League seat". www.aljazeera.com (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 10. 2. 2023. Pristupljeno 10. 2. 2023.
  12. ^ "الأردن يستضيف القمة العربية في مارس". www.alarabiya.net. novembar 2016. Arhivirano s originala, 3. 11. 2016. Pristupljeno 2. 11. 2016.
  13. ^ "Tunisia to host next Arab summit". EgyptToday. 15. 4. 2018. Arhivirano s originala, 10. 5. 2021. Pristupljeno 23. 5. 2020.
  14. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t "CIA – The World Factbook – Field Listing – Literacy". 13. 6. 2007. Arhivirano s originala, 13. 6. 2007. Pristupljeno 10. 2. 2023.
  15. ^ DK Publishing (2012). Compact Atlas of the World. Penguin. str. 138. ISBN 978-0756698591. Arhivirano s originala, 11. 10. 2014. Pristupljeno 22. 3. 2023.
  16. ^ "Family Ties: Remittances and Livelihoods Support in Puntland and Somaliland" (PDF). FSNAU. Arhivirano (PDF) s originala, 27. 10. 2021. Pristupljeno 11. 12. 2016.
  17. ^ "Central Agency for Public Mobilization And Statistics". Arhivirano s originala, 6. 2. 2019. Pristupljeno 6. 6. 2020.
  18. ^ "Official Egyptian Population clock". Arhivirano s originala, 30. 10. 2012.
  19. ^ "الجهاز المركزي للإحصاء". www.cbs.gov.sd. Arhivirano s originala, 15. 3. 2018. Pristupljeno 17. 10. 2011.
  20. ^ "Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc". Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc. Arhivirano s originala, 29. 9. 2011. Pristupljeno 17. 10. 2011.
  21. ^ a b c d e f g h i j k l m n "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2009. str. 17. Arhivirano (PDF) s originala, 18. 3. 2009. Pristupljeno 22. 9. 2010.
  22. ^ "Saudi Census 2022". Arhivirano s originala, 28. 7. 2023. Pristupljeno 18. 1. 2024.
  23. ^ "National Statistics Institute of Tunisia". Arhivirano s originala, 4. 9. 2015. Pristupljeno 20. 11. 2014.
  24. ^ "المركز الوطني للإحصاء: المواطنون 947.9 ألفاً– جريدة الاتحاد". Alittihad.ae. Arhivirano s originala, 19. 7. 2011. Pristupljeno 16. 8. 2011.
  25. ^ "The World Factbook". cia.gov. 7. 10. 2021. Arhivirano s originala, 9. 1. 2021. Pristupljeno 24. 1. 2021.
  26. ^ "Estimated Population in the Palestinian Territory Mid-Year by Governorate,1997-2016". Palestinian Central Bureau of Statistics. State of Palestine. Arhivirano s originala, 8. 6. 2014. Pristupljeno 8. 6. 2014.
  27. ^ Bahraini Census 2010 – تعداد السكــان العام للبحريــن 2010 Arhivirano 20. 3. 2012. na Wayback Machine. Census2010.gov.bh. Retrieved on 2014-04-28.

Također pogledajte

uredi


 
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Arapska liga
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Arapska_liga&oldid=3670378"