zoken

Brezhoneg

Etimologiezh

Eus zo ha ken.

Adverb

zoken /zoˈkẽːn/

1. Termen a vez implijet gant ar c'homzer evit diskouez ez a en tu all d'ar pezh zo bet geriet gantañ a-raok, ez a ur bazenn pelloc'h eget kent (goude ar ger a vez doareet gantañ peurvuiañ)
   • Ma breur zoken.
   • Petra eo zoken holl garantez an Aelez ! — (Levr Bugale Mari.)
   • ... pell zo emaon zoken o klask an dro d'hen ober, rak faezh-marv on o vagañ va mab. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 70.)
   • Hag i da gaout ar roñfl kozh, ha Yann ha mont ha darc'haouiñ un taol bazh houarn gantañ diwar e benn, hag e lazhañ hep na reas zoken na bramm na klemmadenn. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 84.)
   • Houmañ, ar verc'h-mañ, ne oa ket un diodez, na tost zoken, [...]. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 112.)
   • D’ar mareou-ze, ha pell goude, betek nebeut amzer a zo zoken, e veze bep sizun e Rosko listri bian hag a rea froderez etre Franz ha Bro-Zaoz. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 21.)
   • Den ne ouie da belec'h oa aet, na den zoken ne glaskas her gouzout. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 111.)
   • ... ha bremaik zoken edo Mari-Chann ha me o komz anezhañ. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 158.)
   • En hon amzer-ni, ur beleg a dal nebeut, pe netra zoken, eme ur rumm dud. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 217.)
   • — Pe seurt bro an diaoul eo houman, emez-ho, ne gaver enn-hi nag eur banne guin fall zoken, nag eun diner toull? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 55.)
   • — [...]. Ne lavarign ket d'eoc'houi zoken ar pez am beuz c'hoant da ober. [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 68.)
   • Nak hen, ken nebeut, ne d-ea var dro den ; ne veze zoken na var dro belek, na var dro iliz ebed. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 299.)
   • [...] : kanañ zoken en deus graet. — (Frañsez Kervella, Yezhadur Bras ar Brezhoneg, Brest, 1947, 1976, p. 321.)
   • Tremen a rae an diskar-amzer hag ar goañv hep diskenn zoken en draonienn, betek ar stêr. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 31.)
   • Na pourvez, na [[bitailh], na died. Neket ar pezh a vefe aet en o lagad, zoken ! — (Langleiz, Romant ar Roue Arzhur/levrenn I : Marzhin, Al Liamm, 1975, p. 39.)
   • C'hoarvezet eo bet deomp, d'ar Sadorn, pe d'ar Sul dreist-holl, bezañ direnket e-kreiz an noz gant tud pennfollet, gant archerien zoken : « Ur gwallzarvoud ... tud o vervel ... dav kaout louzeier ... diouzhtu ... un dra bennak evit ar galon ... ha piv 'ray ar strinkadenn ... » — (Pêr Denez, Glas evel daoulagad c'hlas na oant ket ma re, Al Liamm, 1979, p. 32.)
   • Daoust ma 'z eus da ziwall er gouent zoken, rak an Diaoul a zo soutil, lies-stumm, diniver e widreoù !... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 18.)
   • Ar beziou zoken a frailhe da rei frankiz d’ar re varo da vont er-maez… — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 14.)
   • Tud fall a zo, e Pleiben zoken. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 30.)
   • Na traonienn zoun na krec'henn sounn ne virent outañ da vont, nag houlennoù ar mor zoken. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 39.)
   • — Chañs vat deoc'h, Harry Potter. Lenn a-dreuz zo bet graet e-barzh ar planedennoù meur a wech, abaoe an amzer gozh, ha gant tud-kezeg zoken. [...]. — (J.K. Rowling, lakaet e brezhoneg gant Mark Kerrain, Harry Potter ha Maen ar Furien, An Amzer embanner, 2012, p. 268.)
2. Dirak ur stroll-gerioù
   • Goulc'han a zo en em glevet gant Rener porzh-mor Brest evit ho lakaat da welout al listri-brezel ha zoken ul lestr-dindan-vor. — (Brogarour, Onenn, Gwengamp, 1936, p. 97.)
   • Ar beziou zoken a frailhe da rei frankiz d’ar re varo da vont er-maez…

Notenn

Implijet e vez e dibenn ar frazenn, pe e dibenn ar stroll-gerioù.

Diwar levezon ar galleg e vez lakaet gant tud zo dirak ar stroll-gerioù.

Skrivet gant F. Kervella : Pa vez o toareañ un anv evelato e c'hell a-wechoù bezañ lakaet da gentañ : zoken e vreur a zo deuet. — (Frañsez Kervella, Yezhadur Bras ar Brezhoneg, Brest, 1947, 1976, p. 321.)

Dizemglev zo diwar-benn ar varn-se, ha kavout a ra da lod ne zleer ket ober en doare-se gwech ebet. N'eus skouer ebet eus an implij-se e Geriadur brezhoneg an Here.

Deveradoù

• zoken ma, troienn isurzhiañ hag a vez kavet fall gant lod, ha n'he c'haver ket e Geriadur brezhoneg an Here.

[...] : ma gwaz a blije dezhañ an traoù dalc'het kempenn, zoken ma ne oa ket gwall-gempenn eñ e-unan, [...]. — (Pêr Denez, Glas evel daoulagad c'hlas na oant ket ma re, Al Liamm, 1979, p. 14.)

Gerioù kar dre o ster

• a zo kaeroc'h, zo kaeroc'h
• zomuiken, skrivet zo-mui-ken e Geriadur brezhoneg an Here.

Troidigezhioù

• galleg : même ^(fr)
• kembraeg : hyd yn oed ^(cy)

• saozneg : even ^(en)

Distagañ

Pouez-mouezh war ar silabenn ziwezhañ.

E gwirionez eo pouezmouezhiet reizh, peogwir eo savet gant daou c'her unsilabennek. Se zo kaoz e kav da veur a hini e tleje bezañ skrivet zo-ken, evel tad-kozh, hag evel zo-mui-ken e Geriadur brezhoneg an Here, hag evel e geriadur ar Gonideg (ma'z eo skrivet zô-kén) .