den

Brezhoneg

Etimologiezh

Kavet en henvrezhoneg den.

Meneget er C'hatolikon (den).

Da geñveriañ gant ar gerioù dyn en kembraeg, den en kerneveureg, duine en iwerzhoneg, donios en galianeg.

Indezeuropeg	Henamzer uhel Kentkeltiek h.a.	Henamzer Predeneg h.a.	Krennamzer uhel Henvrezhoneg h.a.	Krennamzer izel Krennvrezhoneg h.a.	Amzerioù modern Brezhoneg h.a.	Yezhoù all
*dʰéǵʰōm(en)	*gdonyos(en),	*dün(en)	don, den		den
			den		den	Kerneveureg
				dyn	dyn	Kembraeg
		xtonion (gdonios)				Galianeg

Anv-kadarn

den /ˈdẽːn/ gourel, (liester : tud, denion, denioù, furm vihanaat denig)

1. an den : an-unan
   • Nag a drubuilh en devez an den war an tamm douar-mañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 550.)
   • Ar re-se a soñj gante n’en devez sort an den d’ober. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 193.)
   • Kaset e ve an den war ar c'herzhed ma rafe se — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 253.)
2. ma den: ma fried, ma gwaz (e Treger dreist-holl):
   • ... evit ma teuje an holl vadoù, he re ha re he den diwezhañ d'he merc'h Katell. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 293.)
   • -Ma den en deus tapet anezhañ er jardin. -Laret d'ho ten dont d'am c'havout disul gentañ, ha degas gantañ an evnig. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 137.)
   • FULUP. — Kalz re vrao, diouz va c'hoant !... En em glemm a-walc'h a rae he den ouz ar strakell-se ; ne baoueze ket ar paour kaez dogan da vont war gein ar marc'h... — (Jarl Priel, Ar Vatez vihan, Sav niv. 29, Diskar-amzer 1944, p. 11.)
   • Intañvezed : o denioù zo waet tout. Brezhoneg ar Skorv, 148
3. ma den : a lavared a-wechoù d'ur c'hengaozeer
   • — Her lavaret a c'hellez, va den ; me am eus dija gwelet meur a hini. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 155.)
4. pep den, kement den
5. meur a zen : meur a unan, a-wechoù meur a hini ⊟ Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
   • Un daouarn tomm hag ur galon yen
     A ra goap a veur a zen. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 351.)

Gerioù kevrennek

• den-a-bluenn
• den-a-di
• den-a-dra
• den-a-enor
• den-a-gambr
• den-a-lez
• den-a-lezenn
• den-a-Stad
• den-bleiz
• den-bouc'h
• den-deuet
• den-Doue
• den-e-garg
• den-gouestl
• den-marc'h
• den-meur
• den-nevez
• mab-den

Deveradoù

• denegezh
• denek
• denel
• denelezh
• deneliezh
• denenn
• denez
• dengar
• dengarour
• dengarouriezh
• dengreizel
• dengreizelour
• dengreizelouriezh
• denheñvel
• denheñvelegezh
• denjentil
• denoniel
• denoniezh
• denoniour
• den-ran
• denvuzulierezh
• denzebrer
• denzebrerezh
• dreistden
• euzhden
• gouzen
• mab an den
• pennden
• nen

Troioù-lavar

• ... a zen
• bezañ den da ober un dra
• bezañ den d'e c'her
• na vezañ marv mil den

Krennlavarioù

• Aesoc'h d'ur c'hañval tremen dre grao un nadoz
  Eget d'un den pinvidik mont d'ar baradoz.
• Un daouarn tomm hag ur galon yen
  A ra goap a veur a zen. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 396.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 318.)
• N'eus ket ezomm da gemer un den bihan evid espern boued nag unan braz evid ober muioc'h a labour. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
• Ur c'hemener n'eo ket un den :
  Kemener eo ha netra ken. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 307.)
• An den dre ma gosa a falla. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 309.)
• E bro an dud kamm e kred pep den kerzhout eeun.
• Sotoc'h evit an den en kelenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 316.)

Troidigezhioù

(1)

• galleg : homme ^(fr)
• nederlandeg : man ^(nl)

an den (2)

• galleg : l'homme ^(fr) , l'on ^(fr) , on ^(fr)
• nederlandeg : men ^(nl)

Raganv

den /ˈdẽːn/

1. den ebet (gant ur verb er stumm-nac'h peurvuiañ).
   • N'eus den. Ne c'hall den kompren.
   • ne oar den
   • den ne oar
   • An amiegez ... a c'houlenn mont er-maez. -Nann, n'aio den er-maez c'hoazh, eme ar roue .... — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 133.)
   • Den ne ouie da belec'h e oa aet, na den zoken ne glaskas her gouzout. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 111.)
   • ... mes ne weljont den. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 224.)
   • Den ne responto bremañ?. — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 88.)
   • Den ne c'hellahe laret spis mard eo kornek pe digornek. — (Job Jaffre, Etrezomp e brezhoneg 1, Emglev an Orient, p. 304.)
   • Koad a-us dezhañ, koad dindanañ, koad tro-dro dezhañ, kaer en devez hopal, den ne respont anezhañ ? - Ar person er gador sarmon. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 329.)
   • ... : den ne ouias pelec'h e oa êt. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 3.)
   • — « [...]. Rak se, arabat eo deoc'h en em ziskouez da zen, nemet din-me, nag ober an disterañ trouz. [...]. » — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 80.)
   • ... ne oufe den, nemet her gwelet en defe, anaout ar vad a reas deomp merc’hed deuet gant o zud ... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 215.)

Spagnoleg

den

Liamm diabarzh

• Stagadenn:Displegadurioù spagnolek/dar