Forfeda
| Lizherenneg Ogham | |||
| Aicme Beithe | Aicme Muine | ||
| ᚁ | Beithe | ᚋ | Muin |
| ᚂ | Luis | ᚌ | Gort |
| ᚃ | Fern | ᚍ | Gétal |
| ᚄ | Sail | ᚎ | Straiph |
| ᚅ | Nin | ᚏ | Ruis |
| Aicme hÚatha | Aicme Ailme | ||
| ᚆ | Úath | ᚐ | Ailm |
| ᚇ | Dair | ᚑ | Onn |
| ᚈ | Tinne | ᚒ | Úr |
| ᚉ | Coll | ᚓ | Edad |
| ᚊ | Ceirt | ᚔ | Idad |
| Forfeda | |||
| ᚕ | Éabhadh | ||
| ᚖ | Ór | ||
| ᚗ | Uilleann | ||
| ᚘ | Ifín | ||
| ᚙ | Eamhancholl | ||
| ᚚ | Peith | ||
Forfeda a reer eus ar strollad lizherennoù bet ouzhpennet d'al lizherenneg Ogham. Degemeret int bet er XIVvet kantved gant Auraicept na n-Éces e-touez an 92 adstumm anavezet eus ar skritur Oghamek (niv. 79, 80 ha 81).
Pemp lizherenn eus ar forfeda zo evit un aicme vogalennet ouzhpennet. Setu an dalvoudegezh anezho hervez Auraicept na n-Éces, De dúilib feda hag In Lebor Ogaim :
- ᚕ (U 1695) Éabhadh : ea, éo ea;
- ᚖ (U 1696) Ór : oi, óe, oi;
- ᚗ (U 1697) Uilleann : ui, úa, ui;
- ᚘ (U 1698) Ifín : io ía, ia;
- ᚙ (U 1699) Eamhancholl : ae.
Pevar eus an anvioù-mañ a gaver spisc’heriet en Auraincept gant anvioù-gwez, ebhadh evit crithach "gwez-elv", oir evit feorus no edind "gwez-gwerzhid pe iliav", uilleand evit edleand "gouezvoud", hag iphin evit spinan no ispin "spezad pe spern".
Ouzhpenn ar "pemp aicme" hag a zo a-us, emañ ᚚ Peith, hag a son e-giz ur p (U 169A).
Mont pelloc’h ganti
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Damian McManus, A Guide to Ogam, Maynooth 1991.