Mont d’an endalc’had

Deiziadur hindouek

Eus Wikipedia
Pajenn eus un deiziadur hindouek a glot gant ar bloavezh gregorian 1871-72, Rajasthan. Gwelout a reer 10 avatar Vishnu er bann kleiz. An eil bann adalek an tu dehou a ziskouezh an 12 arouez eus ar zodiak hindouek. Er c'hreiz, ouzh krec'h e weler Ganesha gant daou genseurt. War an eil e weler Krishna ha daou zen.

An deiziadur hindouek, implijet abaoe pell-kenañ, zo un deiziadur loarel-ha-heolel. Kentañ devezh ar bloavezh mann eus an deiziadur hindouek a glot gant an 23 a viz Genver 3102 kent J.K. eus an deiziadur gregorian proleptek. Kemmet en deus a-hed an amzer ha diouzh ar broioù : un nebeud Stadoù indian o deus o stumm dezhe o-unan, ouzhpenn deiziadur broadel India ha Pakistan a ra deiziadur desi anezhañ.

Ar pep brasañ eus an deiziadurioù-se a zeu eus ur reizhiad displeget da gentañ er Vedanga Jyotisha eus Lagadha, ur stagadenn diwezhat d'ar Vedaoù, standardizet er Surya Siddhanta (IIIe kantved CE) hag adreizhet kalz gant steredoniourien evel Aryabhata (499 CE), Varahamihira (VIvet CE), ha Bhaskara (XIIvet CE). Stank eo an diforc'hioù hag an argemmoù lec'hel. Ar pezh a heul zo ur sell dre vras war reizhiad an deiziadur-se.

En deiziadur hindouek e krog an devezh gant ar sav-heol. Pep devezh en deus pemp perzh disheñvel anvet angas. Emañ :

  1. An tithi (unan eus 30 rann eus ar miz sinodek) oberiant da vare ar sav-heol
  2. Ar vaasara, vaar (ravi-vaar, som-vaar, etc.) pe devezh ar sizhun
  3. An nakchatra (unan eus 27 rann eus ekliptik an oabl) m'emañ al loar d'ar sav-heol
  4. Ar yoga (unan eus 27 rann diazezet war hedred ekliptik an Heol hag al Loar) oberiant da vare ar sav-heol
  5. Ar karana (rannoù diazezet war tithis) oberiant da vare ar sav-heol.

panchāngas a vez graet anezhe a-gevret, diwar ar (sañskriteg: pancha = pemp). Un displegadenn eus ar ger-se zo da-heul.

Vaasara a vez lavaret evit devezhioù ar sizhun a zo heñvel-kenañ ouzh anvioù an deizioù e sevenadurioù ar c'hornôg:drik panchang

Nnn Anv sañskritek ha kannadek eus deiz ar sizhun Anv brezhonek ha Latin eus deiz ar sizhun Korf-oabl
1 Ravi vāsara
रविवासरः ಭಾನುವಾರ
Sul/dies Solis Ravi = Heol
2 Soma vāsara
सोमवासरः ಸೋಮವಾರ
Lun/dies Lunae Soma = al Loar
3 Mangala vāsara
मंगलवासरः ಮಂಗಳವಾರ
Meurzh/dies Martis Mangala = Meurzh
4 Budha vāsara
बुधवासरः ಬುಧವಾರ
Merc'her/dies Mercurii Budha = Merc'her
5 Guru vāsara
गुरुवासरः ಗುರುವಾರ
or
Bruhaspati vāsara
बृहस्पतिवासरः
Yaou/dies Iovis Guru (Brihaspati) = Jupiter
6 Shukra vāsara
शुक्रवासरः ಶುಕ್ರವಾರ
Gwener/dies Veneris Shukra = Gwener
7 Shani vāsara
शनिवासरः ಶನಿವಾರ
Sadorn/dies Saturnis Shani = Sadorn

Ar ger -vaasara a vez berraet alies e vaara pe vaar er yezhoù a ziskenn eus ar sañskriteg. Kalz argemmoù zo en anvioù-se er yezhoù rannvroel, lod oc'h ober gant anvoioù all eus ar c'horfoù-egor meneget dreist-holl.

an Nakchatraoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Rannet eo an ekliptik e 27 nakchatra a glot gant kelc'hiad al Loar dirak ar stered diloc'h, e-pad 27 devezh ha 7¾ eurvezh. Kempouezet eo lodenn ar gevrenn gant un 28vet nakchatra etrelakaet. Hañval eo e anavaezed ar Nakchatraoù e mare ar Rig Veda, en eil ha kentañ milved Kent J.K.

Rannet eo an ekliptik e nakchatraoù o vont eus ar c'hornôg d'ar reter, hag o kregiñ en ul lec'h a zo, hervez an hengoun, ur poent war an ekliptik rag-eeun en tu enep d'ar steredenn Spica anvet Chitrā e sañskriteg. (termenadurioù all hag un tamm disheñvel zo.) Anvet eoMeshādi pe "Deroù Aries". Kement-se a oa gwir pa oa ar gedez — el lec'h ma kej an ekliptik gant ar c'heheder — en Aries (Hiziv emañ er Pisces, 28 derez a-raok deroù Aries). Ar c'hemm etre Meshādi hag ar gedez a-vremañ zo anvet ayanāngsha pe kevrenn an ekliptik. Abalamour da gelc'hiad 25 800 vloaz presesiad ar c'hedehezioù e oa ar gedez rag-eeun en tu enep da Spica e 285 CE, war-dro mare ar Surya Siddhanta[1].,[2]

Setu amañ da-heul roll an nakchatraoù gant rannoù an oabl a glot gante, hervvez Basham[3]. Evel boaz ez eus kalz stummoù gant kemmoù bihan. an anvioù er bann a-zehou a ziskouez penaos e klot ar nakchatraoù gant an anvioù stered a-vremañ tamm-pe-damm. Taolit evezh n'eo ket ar nakchatraoù (er c'hennarroud-se) steredennoù hepken met kentoc'h tammoù eus an ekliptik enno ur steredenn pe muioc'h. Abalamour da se e vez meneget estroc'h evit ur steredenn evit pep nakchatra.

# Anv e sañskriteg
संस्कृतम्
Anv e Malayalameg
മലയാളം
Anv e Tamileg
தமிழ்
Anv e Telougoueg
తెలుగు
Anv e Kannadaeg
ಕನ್ನಡ
Anvioù stered eus ar c'hornôg
1 Ashvinī
अश्विनी
Ashvati
അശ്വതി
Aswini
அஸ்வினி
Aswini
అశ్విని
Ashwini
ಅಶ್ವಿನಿ
β ha γ Arietis
2 Bharanī
भरणी
Bharaṇi
ഭരണി
Baraṇi
பரணி
Bharani
భరణి
Bharaṇi
ಭರಣಿ
35, 39, ha 41 Arietis
3 Krittikā
कृत्तिका
Kārttika
കാർത്തിക
Kārthikai
கார்த்திகை
Krithika
కృత్తిక
Krithika
ಕೃತಿಕ
ar Yar wenn
4 Rohini
रोहिणी
Rōhiṇi
രോഹിണി
Rōhiṇi
ரோகிணி
Rohini
రోహిణి
Rohini
ರೋಹಿಣಿ
Aldebaran
5 Mrigashīrsha
म्रृगशीर्षा
Makayiram
മകയിരം
Mirugasīridam
மிருகசீரிடம்
Mrigashīra
మృగశిర
Mrigashīra
ಮೃಗಶಿರ
λ, φ Orionis
6 Ārdrā
आद्रा
Ātira or Tiruvātira
ആതിര (തിരുവാതിര)
Thiruvādhirai
திருவாதிரை
Arudra
ఆరుద్ర
Aridra
ಆರಿದ್ರ
Betelgeuz
7 Punarvasu
पुनर्वसु
Puṇartam
പുണർതം
Punarpoosam
புனர்பூசம்
Punarvasu
పునర్వసు
Punarvasu
ಪುನರ್ವಸು
Castor ha Pollux
8 Pushya
पुष्य
Pūyam
പൂയം
Poosam
பூசம்
Pushyami
పుష్యమి
Pushya
ಪುಷ್ಯ
γ, δ ha θ Cancri
9 Āshleshā
आश्ळेषा / आश्लेषा
Āyilyam
ആയില്യം
Ayilyam
ஆயில்யம்
Āshleshā
ఆశ్లేష
Aslesha
ಆಶ್ಲೇಷ
δ, ε, η, ρ, ha σ Hydrae
10 Maghā
मघा
Makam
മകം
Magam
மகம்
Makha
మఖ
Maghe
ಮಘೆ
Regulus
11 Pūrva or Pūrva Phalgunī
पूर्व फाल्गुनी
Pūram
പൂരം
Pooram
பூரம்
Pūrva Phalgunī/Pubba
పూర్వా ఫల్గుణి / పుబ్బ
Hubba
ಹುಬ್ಬ
δ ha θ Leonis
12 Uttara or Uttara Phalgunī
उत्तर फाल्गुनी
Utram
ഉത്രം
Uthiram
உத்திரம்
Uttara Phalgunī/Uttara
ఉత్తర ఫల్గుణి / ఉత్తర
Utthara
ಉತ್ತರೆ
Denebola
13 Hasta
हस्त
Attam
അത്തം
Astham
அஸ்தம்
Hasta
హస్త
Hastha
ಹಸ್ತ
α, β, γ, δ ha ε Corvi
14 Chitrā
चित्रा
Chittira (Chitra)
ചിത്തിര (ചിത്ര)
Chithirai
சித்திரை
Chitta
చిత్త
Chittha
ಚಿತ್ತ
Spika
15 Svātī
स्वाती
Chōti
ചോതി
Swathi
சுவாதி
Swathi
స్వాతి
Swarhi
ಸ್ವಾತಿ
Arcturus
16 Vishākhā
विशाखा
Vishākham
വിശാഖം
Visakam
விசாகம்
Vishākhā
విశాఖ
Vishakhe
ವಿಶಾಖೆ
α, β, γ ha ι Librae
17 Anurādhā
अनुराधा
Anizham
അനിഴം
Anusham
அனுஷம்
Anurādhā
అనూరాధ
Anuradha
ಅನುರಾಧ
β, δ ha π Scorpionis
18 Jyeshtha
ज्येष्ठा
Kēṭṭa (Trikkēṭṭa)
കേട്ട (തൃക്കേട്ട)
Kettai
கேட்டை
Jyeshtha
జ్యేష్ఠ
Jesta
ಜೇಷ್ಟ
α, σ, ha τ Scorpionis
19 Mūla
मूल
Mūlam
മൂലം
Mūlam
மூலம்
Moola
మూల
Moola
ಮೂಲ
ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ ha ν Scorpionis
20 Pūrva Ashādhā
पूर्वाषाढा
Pūrāṭam
പൂരാടം
Pūradam
பூராடம்
Pūrva Ashādhā
పూర్వాషాఢ
Poorvashada
ಪೂರ್ವಾಷಾಢ
δ hag ε Sagittarii
21 Uttara Ashādhā
उत्तराषाढा
Utrāṭam
ഉത്രാടം
Uthirādam
உத்திராடம்
Uttara Ashādhā
ఉత్తరాషాఢ
Uttharashada
ಉತ್ತರಾಷಾಢ
ζ ha σ Sagittarii
22 Shravana
श्रवण
Tiruvōnam
ഓണം (തിരുവോണം)
Tiruvōnam
திருவோணம்
Shravanam
శ్రవణం
Shravana
ಶ್ರಾವಣ
α, β ha γ Aquilae
23 Shravishthā or Dhanishta
श्रविष्ठा or धनिष्ठा
Aviṭṭam
അവിട്ടം
Aviṭṭam
அவிட்டம்
Dhanishta
ధనిష్ఠ
Dhanishta
ಧನಿಷ್ಟ
α to δ Delphinus
24 Shatabhishā or Shatataraka
शतभिषक् / शततारका
Chatayam
ചതയം
Sadayam
சதயம்
Shatabhishām
శతభిషం
shathathara
ಶಥತಾರ
γ Aquarii
25 Pūrva Bhādrapadā
पूर्वभाद्रपदा / पूर्वप्रोष्ठपदा
Pūruruṭṭāti
പൂരുരുട്ടാതി
Pūruruṭṭādhi
பூரட்டாதி
Pūrva Bhādra
పూర్వాభాద్ర
poorvabadhra
ಪೂರ್ವಾ ಭಾದ್ರ
α ha β Pegasi
26 Uttara Bhādrapadā
उत्तरभाद्रपदा / उत्तरप्रोष्ठपदा
Uttṛṭṭāti
ഉത്രട്ടാതി
Uttṛṭṭādhi
உத்திரட்டாதி
Uttara Bhādra
ఉత్తరాభాద్ర
Uttharabadhra
ಉತ್ತರಾ ಭಾದ್ರ
γ Pegasi hag α Andromedae
27 Revati
रेवती
Rēvati
രേവതി
Rēvathi
ரேவதி
Rēvathi
రేవతి
Revati
ರೇವತಿ
ζ Piscium

Ur 28vet nakchatra etrelakaet ouzhpenn, Abhijit (अभिजित्)(α, ε and ζ Lyrae - Vega - etre Uttarasharha ha Sravana.

An nakchatra m'emañ al loar da vare sav-heol un devezh lakaet, eo an nakchatra evit an deiz-se.

Anvioù ar mizioù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Daouzek miz zo deiziadur loarel hindouek :

  1. Chaitra (चैत्र, चैत)
  2. Vaishākh (वैशाख, बैसाख)
  3. Jyaishtha (ज्येष्ठ, जेठ)
  4. Āshādha (आषाढ, आषाढ़)
  5. Shrāvana (श्रावण, सावन)
  6. Bhaadra pe, Bhādrapad (भाद्रपद, भादो)
  7. Āshwin (आश्विन)
  8. Kārtik (कार्तिक)
  9. Agrahayana pe, Mārgashīrsha (मार्गशीर्ष, अगहन)
  10. Paush (पौष)
  11. Māgh (माघ)
  12. Phālgun(फाल्गुन)

Gouzout petore anv e kemer ur miz loarel zo kemplezh. Diazezet eo war ar rāshi (arouezioù ar zodiag) ma tremn an Heol e-doug ur miz loarel, i.e. a-raok al loar nevez a echuoar miz.

Daouzek anv rāshi zo ha daouzek anv miz loarel. Pa dremen an Heol dre ar Mesha rāshi e-pad ur miz loarel, neuze ez eo Chaitra anv ar miz loarel. Pa dremen an Heol e Vrishabha, neuze ez eo Vaishākh anv ar miz loarel. Ha kement zo ...

Pa implijer tremen an Heol dre steredegoù disheñvel eus ar zodiak (Rashi) neuze en em gaver gant mizioù diouzh an Heol, na gemmont ket e-keñver an deiziadur gregorian. Mizioù heolel an deiziadur hindouek, ar c'houlzioù-bloaz hindouek a glot gante hag ar mizioù gregorian zo :

(Rashi)
Saur Maas
(Miziom diouzh an Heol)
Ritu
(Koulz-bloaz)
Mizioù
gregorian
Zodiak
Mesha Vasant
(Nevezamzer)
Meurzh/Ebrel Tourz
Vrishabha Ebrel/Mae Tarv
Mithuna Grishma
(Hañv)
Mae/Mezheven Gevelled
Karkata Mezeheven/Gouere Krank
Simha Varsha
(monson)
Gouere/Eost Leon
Kanya Eost/Gwengolo Gwerc'hez
Tula Sharad
(diskar-amzer)
Gwengolo/Here Balañsoù
Vrishchika Here/Du Krug
Dhanur Hemanta
(diskar-amzer-goañv)
Du/Kerzu Saezhataer
Makara Kerzu/Genver Gavr
Kumbha Shishir
(Goañv-Nevezamzer)
Genver/C'hwevrer Skuilher-dour
Meena C'hwevrer/Meurzh Pesked

Anvioù ar bloazioù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Pevar a zo:

  1. Krita Yuga or Satya Yuga
  2. Treta Yuga
  3. Dvāpara Yuga
  4. Kali Yuga
  1. Chatterjee, S.K., Indian Calendric System, Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, 1998
  2. Indian Calendars: Comparing the Surya Siddhanta and the Astronomical Ephemeris, Chia Daphne and Helmer Aslaksen, April, 2001]]
  3. Basham A.L., The Wonder that was India, Macmillan (Rupa and Co, Calcutta, reprint), 1954, Appendix II : Astronomy

Levrlennadur

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]