Тубу

Тубу
Колькасць	звыш за 350 000 чалавек
Рассяленне	Лівія Нігер Чад
Этнічныя мовы	мовы тубу
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі)	іслам
Субэтнасы	тэда, даза

Тубу (тыбу, тэда; у перакладзе з араб. — «скальны чалавек») — народ, які жыве ў Цэнтральнай Сахары (галоўным чынам у Рэспубліцы Чад, невялікія групы — у Нігеры і Лівіі). Колькасць — больш за 350 тысяч чалавек. Дзеляцца на дзве асноўныя групы: тэда (на поўначы) і даза (на поўдні), якія размаўляць адпаведна на мовах тэда і дазаі. Адносяцца да Сахарскай сям’і (Ніла-Сахарскай макрасям’я). Вызнаюць іслам.

Многія палітычныя лідары Чада (напрыклад, былыя прэзідэнты Хісені Хабрэ і Гукуні Уэдэй) былі выхадцамі з тубу.

Побыт

Тубу — палукачэўнікі, якія спалучаюць жывёлагадоўлю (у тэда — вярблюды, у даза — буйная рагатая жывёла) з земляробствам (у рэчышчах вазі сеюць пшаніцу, ячмень, проса і інш.). Распаўсюджаныя збор дзікарослых пладоў і паляванне. Жывуць у драўляных халупах (ферынг), крытых лісцем пальмы.

Падобна туарэгам, у тубу ёсць каста кавалёў (аса), таксама займаюць асаблівае месца спевакі і танцоры.

Паходжанне

Брытанскі генетык Марк Хейбер (англ.: Marc Haber) выявіў, што тубу маюць неандэртальскія гены. У той час як еўразійцы маюць ~2% неандэртальскіх генаў, центральнаафрыканцы маюць ~0,5% неандэртальскіх генаў. Хейбер сцвярджаў, што наяўнасць неандэртальскага ДНК паказвае на генны паток ад еўразійцаў. Неандэртальскі ДНК сустракаецца сярод тых афрыканцаў, якія маюць Y-храмасомную гаплагрупу R1b. На думку Хейбера гаплагрупа R1b пракралася ў Цэнтральную Афрыку праз дзве міграцыі — 6000 гадоў таму і каля 3000 гадоў таму. Адкрыццё еўразійскай «прымешкі» сярод афрыканцаў пацвярджае першапачатковае зацвярджэнне аўтараў артыкула, якія даследавалі астанкі чалавека з Моты (Эфіопія), пра тое, што 6-7% радаводу заходніх і цэнтральнаафрыканскай груп былі «еўразійскімі»».

Некаторыя этнографы мяркуюць, што племя тубу — найстаражытнае на тэрыторыі Афрыкі племя, якое захвала свае традыцыі, культуру.

Асаблівасці

У адным з выпускаў часопіса «Вокруг света» распавядаецца пра тое, што прадстаўнікі названага народа неверагодна цягавітыя: яны жывуць на бязводнай высакагорным плато Тыбесты ва ўмовах высокай тэмпературы, могуць падоўгу абыходзіцца без ежы. Да таго ж, на погляд еўрапейца, яна з’яўляецца даволі беднай і складаецца з гарбаты, настоянай на пустынных травах, «некалькіх фінікаў і жмені проса». Тым не менш, прадстаўнікі народа жывуць вельмі доўга і «да глыбокай старасці захоўваюць усе зубы».

Гл. таксама

• Фронт тубу для выратавання Лівіі

Літаратура

• Те́да (тибу) // Татары — Топрик. — М. : Советская энциклопедия, 1956. — С. 99. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] /гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 42).