Пётр Бернгардавіч Струвэ

Пётр Бернгардавіч Струвэ
руск.: Пётр Бернгардович Струве
Дата нараджэння	26 студзеня (7 лютага) 1870
Месца нараджэння	Перм, Пермскі павет[d], Пермская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	26 лютага 1944(1944-02-26) (74 гады) ці 22 лютага 1944(1944-02-22) (74 гады)
Месца смерці	Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Пахаванне	Сент-Жэнеўеў-дэ-Буа
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Адукацыя	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт Грацкі ўніверсітэт імя Карла і Франца
Навуковая ступень	прафесар
Партыя	Расійская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя Канстытуцыйна-дэмакратычная партыя
Член у	Расійская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Вольнае эканамічнае таварыства[d]
Род дзейнасці	палітык, эканаміст, журналіст, пісьменнік
Месца працы	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны політэхнічны ўніверсітэт Пятра Вялікага Russian Faculty of Law in Prague[d] Міністэрства фінансаў Расійскай імперыі[d] Бялградскі ўніверсітэт
Бацька	Bernhard Wilhelm von Struve[d]
Маці	Anna Fyodorovna Rosen[d]
Жонка	Nina Gerd[d]
Дзеці	Глеб Пятровіч Струвэ[d], Аляксей Пятровіч Струвэ[d] і Sabbas (Struve)[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пётр Бернгардавіч Стру́вэ (руск.: Пётр Бернгардович Струве; 26 студзеня (7 лютага) 1870, Перм — 26 лютага 1944, Парыж) — расійскі грамадскі і палітычны дзеяч, эканаміст, публіцыст, гісторык, філосаф. Ганаровы член Расійскай акадэміі навук (1917, выключаны ў 1928 годзе). Псеўданімы: Сергей Лунин, Наблюдатель.

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Перм у сям’і губернатара Бернгарда Струвэ. Унук В. Я. Струвэ. Пасля выхаду бацькі ў адстаўку сям’я пераехала ў Санкт-Пецярбург. Пётр Струвэ вучыўся ў 3-й гімназіі. У 1889 годзе паступіў на натуральнае аддзяленне фізіка-матэматычнага факультэта Імператарскага Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта. У 1890 годзе перавёўся на юрыдычны факультэт. У 1891—1892 гадах навучаўся ў Грацкім універсітэце (Грац, Аўстра-Венгрыя). У 1892 годзе служыў у агульнай канцылярыі, у 1893—1894 гадах бібліятэкарам у вучоным камітэце Міністэрства фінансаў. У 1894 годзе П. Б. Струвэ быў упершыню арыштаваны з-за кантактаў з нарадавольцамі, у выніку чаго яго звольнілі з дзяржаўнай службы. У 1895 годзе экстэрнам здаў экзамены за курс у Санкт-Пецярбургскім ўніверсітэце. Займаўся журналісцкай і палітычнай дзейнасцю. У 1890-х гадаў быў адным з лідараў легальнага марксізму ў Расіі. У 1894 годзе выдаў сваю першую кнігу «Критические заметки к вопросу об экономическом развитии России». Удзельнік 4-га Кангрэса Другога Інтэрнацыянала (Лондан, 1896) і аўтар Маніфеста Расійскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі (1898). Рэдагаваў марксісцкія часопісы «Новое слово» (1897) і «Начало» (1899). Адначасова з палітычнай дзейнасцю ў 1895—1899 гадах выкладаў на юрыдычным факультэце Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта. У 1901 годзе быў арыштаваны за ўдзел у дэманстрацыі ў падтрымку студэнцкіх хваляванняў у Санкт-Пецярбургу і сасланы ў Цвер.

У снежні 1901 годзе эміграваў у Еўропу, дзе пражываў да канца 1905 года і стаў адным з лідараў ліберальнай апазіцыі манархіі. У 1902—1905 гадах быў галоўным рэдактарам часопіса «Освобождение», які выдаваўся ў Штутгарце. У 1903 годзе стаў адным са стваральнікаў «Саюза вызвалення». Пасля Маніфеста 17 кастрычніка 1905 года і абвяшчэння палітычнай амністыі вярнуўся ў Расію. У 1905—1906 гадах рэдагаваў штотыднёвы часопіс «Полярная звезда», штодзённую газету «Дума». У 1906—1918 гадах рэдагаваў часопіс «Рус­ская мысль». У 1906 годзе вярнуўся да выкладчыцкай працы, чытаў лекцыі па палітэканоміі ў Санкт-Пецярбургскім політэхнічным інстытуце імператара Пятра Вялікага (1906—1917), на юрыдычным факультэце Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта і на Бястужаўскіх Вышэйшых жаночых курсах (1910—1917). У 1906—1915 гадах уваходзіў у склад цэнтральнага камітэта партыі кадэтаў, з якога выйшаў у 1915 годзе з-за нязгоды з радыкальнай антыўрадавай пазіцыяй яе кіраўніцтва. У 1907—1912 гадах П. Б. Струвэ з’яўляўся дэпутатам II Дзяржаўнай думы ад Санкт-Пецярбурга і ўваходзіў у фракцыю кадэтаў. 15 мая 1917 года быў абраны ардынарным акадэмікам Акадэміі навук па аддзяленні гістарычных навук і філалогіі.

З пачаткам Першай сусветнай вайны Пётр Струвэ стаў адным з кіраўнікоў Усерасійскага земскага саюза, з’яўляўся членам Асобай нарады па харчаванні. У 1915—1917 гадах займаў пасаду старшыні Камітэта па абмежаванні забеспячэння і гандлю непрыяцеля пры Міністэрстве гандлю і прамысловасці Расійскай імперыі. Падтрымаў Лютаўскую рэвалюцыю, на працягу некаторага часу па запрашэнню П. М. Мілюкова ўзначальваў эканамічны дэпартамент Міністэрства замежных спраў. Расчараваўся ў палітыцы Часовага ўрада, падтрымаў мяцеж генерала Л. Карнілава. Са снежня 1918 года жыў у Фінляндыі, быў членам Усерасійскага нацыянальнага камітэта пры генерале Юдзенічу. З красавіка 1920 года займаў пасаду начальніка ўпраўлення знешніх зносін урада Поўдня Расіі Урангеля.

З восені 1920 года П. Б. Струвэ ў эміграцыі. Жыў у Парыжы, Берліне, Бялградзе, Празе, Варшаве. Член савета Інстытута рускага права пры факультэце права Парыжа. З 1922 года па 1925 год — прафесар Рускага юрыдычнага факультэта, які знаходзіўся пад пратэктаратам Пражскага Карлава ўніверсітэта. У 1925—1927 гадах рэдагаваў часопіс «Возрождение» ў Парыжы. З 1928 года кіраваў аддзяленнем грамадскіх навук Рускага навуковага інстытута ў Бялградзе, чытаў курс лекцый (у 1928—1940 гадах). У 1921—1927 гадах аднавіў выданне часопіса «Рус­ская мысль», выдаваў газету «Рус­ская мысль» у 1925—1927 гадах. У час Другой сусветнай вайны падтрымліваў барацьбу з Германіяй. У маі 1941 года П. Б. Струвэ па ілжывым даносе быў арыштаваны гестапа як «сябар Леніна», у ліпені таго ж года, пасля высвятлення яго антыкамуністычных поглядаў, вызвалены. У 1943 годзе пераехаў да сына ў Парыж.

Памёр П. Б. Струвэ 26 лютага 1944 года. Пахаваны на могілках Сент-Жэнеўеў-дэ-Буа каля Парыжа.

Навуковая дзейнасць

П. Б. Струвэ спецыялістам у галіне эканамічнай гісторыі Расіі, прыгоннага права і сялянскай гаспадаркі. Асобныя даследаванні прысвечаны сацыяльнай і эканамічнай гісторыі Расіі. Захапляўся пытаннямі філасофіі, рэлігіязнаўства, палітэканоміі, права. У эміграцыі стаў аўтарам значнай колькасці літаратуразнаўчых твораў, прысвечаных класічнай і сучаснай рускай літаратуры. Адстойваў прынцыпы хрысціянска-дэмакратычнай маралі, заснаваныя на духоўнай роўнасці і свабодзе людзей. Эканамічныя погляды П. Б. Струвэ грунтаваліся на ідэі здольнасці капіталізму да неабмежаванага прагрэсу і гарманізацыі сацыяльна-класавых інтарэсаў. Заклікаў да перагляду эканамічных палажэнняў тэорыі марксізму.

Член Імператарскага вольнага эканамічнага таварыства (1895). Ганаровы доктар права Кембрыджскага (1916) і Сафійскага (1939) універсітэтаў. Ганаровы член Расійскай акадэміі навук (1917). Член Рускага гістарычнага таварыства (1925).

Літаратура

• Боўш В. І. Струвэ Пётр Бернгардавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 208. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Ляликов Д. Струве Пётр Бернгардович // Философская Энциклопедия. В 5-х т. / Под редакцией Ф. В. Константинова. — М.: Советская энциклопедия, 1960—1970. (руск.)
• Бажов С. И. СТРУВЕ Пётр Бернгардович // Новая философская энциклопедия: В 4 тт. / Под редакцией В. С. Стёпина. — М.: Мысль, 2001. (руск.)
• Струве Пётр Бернгардович // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
• СТРУ́ВЕ Пётр Берн­гар­до­вич // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.

Спасылкі

• Пётр Струве // Культура. РФ (руск.) (Праверана 4 чэрвеня 2023)
• Струве, Пётр Бернгардович (руск.) (Праверана 4 чэрвеня 2023) // ТАСС
• Струве Пётр Бернгардович // Биографика СПбГУ. Санкт-Петербургский государственный университет (руск.) (Праверана 4 чэрвеня 2023)
• Библиографический указатель работ философов русского зарубежья, опубликованных в ЧСР (руск.) (Праверана 4 чэрвеня 2023)
• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пётр Бернгардавіч Струвэ