Туркестанская вобласць

Туркестанская вобласць
каз.: Түркістан облысы
Герб
Краіна	Казахстан
Уваходзіць у	Паўднёвы Казахстан
Адміністрацыйны цэнтр	Туркестан
Дата ўтварэння	10 сакавіка 1932
Кіраўнік	Zhanseit Tuymenbayev[d] і Q18238547?
Насельніцтва (2018)	2 000 000 (2-е месца)
Шчыльнасць	23 чал./км² (1-е месца)
Плошча	117,25 тыс.
Часавы пояс	UTC 6 і Азія/Алматы[d]
Код ISO 3166-2	KZ-61
Тэлефонны код	725
Паштовыя індэксы	160000
Код аўтам. нумароў	X
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Туркестанская вобласць — вобласць у Казахстане.

Вобласць была ўтворана 10 сакавіка 1932 як Паўднёва-Казахстанская вобласць з цэнтрам у горадзе Шымкент (Чымкент). З 3 мая 1962 па 6 ліпеня 1992 вобласць называлася Чымкенцкай. У 1992 вобласці вярнулі ранейшую назву — Паўднёва-Казахстанская. У 2018 годзе Шымкент быў выдзелены з вобласці і атрымаў статус горада рэспубліканскага значэння, цэнтр вобласці пераведзены ў Туркестан, вобласць перайменавана ў Туркестанскую.

Плошча вобласці складае 117,25 тыс.км² або 4,3 % тэрыторыі рэспублікі. Адлегласць паміж самымі паўночнымі і паўднёвымі ўчасткамі па прамой складае 600 км.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

У адміністрацыйна-тэрытарыяльную структуру вобласці ўваходзяць 3 гарады абласнога падпарадкавання: Арыс, Кентау, Туркестан і 11 сельскіх раёнаў.

Раён	раённы цэнтр	насельніцтва (2008)	плошча
Байдыбекскі раён	Сяло Шаян	51700 чалавек	7200 км²
Казыгурцкі раён	Сяло Казыгурт	95500 чалавек	4100 км²
Мактааральскі раён	Горад Жатысай	28500 чалавек	1800 км²
Ардабасінскі раён	Сяло Цемірланаўка	88400 чалавек	2726000 км²
Атрарскі раён	Сяло Шаульдэр	54700 чалавек	18100 км²
Сайрамскі раён	Сяло Аксукент	21500 чалавек	17000 км²
Сарыягашскі раён	Горад Сарыягаш	25300 чалавек
Сузакскі раён	Сяло Шалакарган	50100 чалавек	41000 км²
Талебійскі раён	Горад Ленгер	21000 чалавек	3150 км²
Цюлькубаскі раён	Сяло Турар Рыскулаў	88200 чалавек	2300 км²
Шардар’інскі раён	Горад Шардара	70000 чалавек	13000 км²

Прырода

Туркестанская вобласць размешчана на поўдні Казахстана, у межах усходняй часткі Туранскай нізіны і заходніх прадгор’яў Цянь-Шаню. Большая частка тэрыторыі раўнінная, з бугрыста-градавымі пяскамі Кызылкуму, стэпам Шардара (на паўднёвым захадзе, па левабярэжжы Сырдар’і) і Муюнкуму (на поўначы, па левабярэжжы Чу).

Паўночная частка занята пустыняй Бетпак-Дала, на крайнім поўдні — Галодны Стэп (Мырзашоль). Сярэднюю частку вобласці займае хрыбет Каратау (гара Бессаз — 2176 м), на паўднёвым усходзе — заходняя ўскраіна Таласкага Аталау, хрыбты Каржантау (вышыня да 2824 м) і Угамскі (найвышэйшая кропка — Сайрамскі пік — 4238 м).

Найбольш буйныя рэкі — Сырдар’я (з прытокамі Келес, Курукелес, Арысь, Бугунь і інші) перасякае тэрыторыю вобласці з поўдня на паўночна-захад, і рака Чу (ніжняе цячэнне), якая цячэ на поўначы і губляецца ў пясках Муюнкум.

Вобласць размешчана ў зоне рэзка кантынентальнага клімату. Урадлівыя глебы, мноства сонечнага святла, шырокія пашы ствараюць вялікія магчымасці для развіцця ў гэтым раёне разнастайных галін сельскай гаспадаркі, у першую чаргу паліўнога земляробства і пашавай авечкагадоўлі. Высокія ўраджаі даюць пасевы бавоўніку, рысу, а таксама сады і вінаграднікі.

Радовішчы карысных выкапняў

У вобласці маюцца радовішчы поліметалічных руд (паўднёва-заходні схіл хрыбта Каратау ў раёне горада Кентау, Ачысайскае, Байжансайскае, Міргалімсайское радовішчы і інш.)

Вялікую прамысловую цікавасць уяўляюць радовішчы жалезных руд Каратаўскага хрыбта. У вобласці маюцца мінеральна-сыравінныя рэсурсы для вытворчасці будаўнічых матэрыялаў (вапняк, гіпс, кварцавыя пяскі, вогнеўстойлівыя керамічныя і бентанітавыя гліны, мінеральныя фарбы, вырабныя камяні).

Насельніцтва

Насельніцтва Паўднёвага Казахстана, нягледзячы на відавочную колькасную перавагу казахаў (якая значна ўзмацнілася з пачатку 1990-х і ў цяперашні час доля казахаў у насельніцтве складае каля 72 %), адрозніваецца значнай этнамоўнай разнастайнасцю. У насельніцтве вобласці традыцыйна шырока (каля 18 % усяго насельніцтва) прадстаўлены ўзбекі, якія складаюць значную частку насельніцтва некаторых гарадоў і раёнаў вобласці (Сайрам, Туркестан, Сарыагаш, Шымкент), жывуць рускія (у асноўным у горадзе Шымкент, хоць іх доля значна скарацілася за апошнія 20 гадоў з больш чым 23 % у 1980 г. да каля 6 % у цяперашні час), пражываюць таксама татары, таджыкі, карэйцы, курды. Распаўсюджаныя казахская, руская (ў тым ліку як сродак міжнацыянальных зносінаў) і ўзбекская мовы.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Туркестанская вобласць
• Афіцыйны сайт Архівавана 6 кастрычніка 2009.