Перайсці да зместу

Насталік

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Насталік
араб. نَسْتَعْلِيق‎‎
перс.: نَسْتَعْلیق
урду: نَستَعلِیق
Дата заснавання / стварэння XIV стагоддзе
Выява
Імя Arabic (Nastaliq variant)[1] і arabe (variante nastalique)[1]
Асноўваецца на арабскае пісьмо[d]
Стваральнік твора Mir Ali Tabrizi[d]
Мова твора або назвы урду, персідская, панджабі, дары, асманская мова, Sorani[d], азербайджанская мова, Hindko[d], Saraiki[d], кашмірская мова, белуджская мова, Southern Uzbek[d], пушту, уйгурская мова, сіндхі, Shina[d], Balti[d], Hazaragi[d], нурыстанскія мовы, Burushaski[d], Mesopotamian Arabic[d], Lori[d], чагатайская мова, туркменская мова, таджыкская мова, Qashqai[d], Mazanderani[d], Tati[d], Gilaki[d], Talysh[d] і Pashayi[d]
Кірунак пісьма справа налева[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Паэма Фірдаўсі «Шах-намэ», запісаная почыркам насталік

Насталік (перс.: نستعلیق) — адзін з почыркаў каліграфіі арабскай пісьменнасці. Ад стандартнага шрыфта арабскай пісьменнасці — насха, адрозніваецца ўсечаным напісаннем знакаў (ад якіх часцяком застаюцца толькі кропкі), наяўнасцю вялікай колькасці лігатуры, а таксама тым, што сувязныя элементы (групы знакаў) ўнутры словы пішуцца пад пэўным нахілам аж да заканчэння элемента, наступны элемент зноў пачынаецца ў верхняй частцы радка. У арабскіх краінах і па-за персамоўнага свету шырока вядомы як «персідскае пісьмо».

Тыпаграфічны набор (акрамя камп'ютарнага) шрыфтам «насталік» немагчымы, паколькі ў гэтым почырку некалькі суседніх літар ўтвараюць бесперапынную лігатуру, лігатуры, у сваю чаргу, навісаюць адна над адной, у адрозненне ад «насха».

У цяперашні час насталік шырока выкарыстоўваецца ў Іране, Афганістане і Пакістане, дзе ён паспяхова канкуруе са стандартным почыркам насх, паколькі ў гэтых краінах стандартным лічыцца менавіта насталік.

У Іране дадзены почырк выкарыстоўваецца для персідскай мовы, а таксама для астатніх іранскіх моў, якія прысутнічаюць у Іране. Найбольш буйныя з іх курдская, белуджская, лурская, бахціярская, гілянская, мазандэранская, талышская. Насталік таксама выкарыстоўваецца ў Іране для азербайджанскай мовы (да прыходу савецкай улады на тэрыторыю сучаснага Азербайджана, «паўночныя» азербайджанцы таксама выкарыстоўвалі насталік), для малалікіх цюркскіх моў Ірана, найбольш буйная сярод якіх харасанска-цюркская мова.

У Афганістане насталік таксама шырока выкарыстоўваецца. Гэта асноўны почырк для дары, пушту, белуджскай, хазара, а таксама для узбекскай і туркменскай моў на тэрыторыі Афганістана. У Сярэдняй Азіі, да масавай у СССР лацінізацыі і наступнай кірылізацыі ў пачатку мінулага стагоддзя (гэтыя працэсы пачаліся ў 1920-я гады, завяршыліся ў канцы 1940-х гадоў), практычна ўсе мовы гэтага рэгіёна таксама выкарыстоўвалі насталік.

У Пакістане насталік выкарыстоўваецца настолькі шырока, што да нядаўняга часу гэта прыводзіла да праблем у кнігадрукаванні: кнігі, напісаныя насталікам, набраць было немагчыма, таму іх пісалі ад рукі, а затым друкавалі метадам літаграфіі. Праблема была вырашана толькі з распаўсюджваннем камп'ютэрнага набору. У Іране і Афганістане ў цяперашні час насталік выкарыстоўваецца ў асноўным у дэкаратыўна-афарміцельскіх мэтах (загалоўкі, аб'явы і т . п.), а таксама ў рукапісах, тады як асноўная маса кніг і газет набіраецца шрыфтам «насх». У XVIII—пачатку XX стагоддзя насталік быў таксама шырока распаўсюджаны ў краінах з моцным іранскім уплывам (Асманская імперыя, Сярэдняя Азія, Пакістан, Афганістан, Усходні Туркестан). У краінах з пераважнай арабскай мовай насталік называецца «персідскім пісьмом» і лічыцца архаічным; большасць арабаў чытаюць тэксты, напісаныя насталікам, з цяжкасцю.

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б https://www.unicode.org/iso15924/iso15924-codes.html

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Насталік&oldid=4834602"