Мікола Панькоў

Мікола Панькоў
Дата нараджэння	30 мая (12 чэрвеня) 1911
Месца нараджэння	Рундзенская воласць[d], Латвія
Дата смерці	7 студзеня 1995(1995-01-07) (83 гады)
Месца смерці	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША
Месца пахавання	ЗША
Альма-матар	Дзвінская дзяржаўная беларуская гімназія
Член у	Рада БНР Крывіцкае навуковае таварыства

Мікола Панькоў, поўнае імя Мікалай Мікалаевіч Панькоў (псеўданімы М. Вольны, М. Лістападавец, Летапісец, Не-Кніжнік, М. Сокал, М. Крэнь і іншыя; 30 мая (12 чэрвеня) 1911, Рунданская воласць Люцынскі павет Віцебская губерня, цяпер Лудзенскі край Латвіі — 7 студзеня 1995, Нью-Ёрк) — беларускі грамадска-культурны дзеяч, выдавец, бібліёграф.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і Мікалая, пазашлюбнага Панькова, і Хрысцініі Іаанаўны з вёскі Нова-Пашына Рунданскай воласці Люцынскага павета. Ахрышчаны 5 (18) чэрвеня 1911 года ў Свята-Успенскім саборы ў Люцыне.

Вучыўся ў Дзвінскай дзяржаўнай беларускай гімназіі, дзе ў адмысловым гуртку пад кіраўніцтвам дырэктара гімназіі Сяргея Сахарава вучыўся складаць каталогі, рэгістраваць беларускія выданні. Падчас вучобы пачаў змяшчаць свае творы ў вучнёўскім часопісе «Школьная праца» (выйшла 14 нумароў), потым былі публікацыі ў газеце беларусаў Латвіі «Голас беларуса», у іншых перыядычных выданнях. У міжваенны час — сябра партыі эсэраў. За сувязь з беларускімі эсэрамі ў 1926 годзе асуджаны латвійскімі ўладамі на 5 гадоў зняволення. Па вызваленні супрацоўнічаў з беларускімі перыёдыкамі ў Заходняй Беларусі і Латвіі.

Па ягоным сведчанні вядома, што яшчэ ў 1930-я гады ён здолеў выдаць дзве кнігі сваёй прозы: «Жывём» (вершы і апавяданні) і раман «У беларускіх лясах», наклад якіх згінуў у час Другой сусветнай вайны. У часы нямецкай акупацыі працаваў інструктарам на чыгунцы.

З лета 1944 — на эміграцыі. Жыў у лагерах для перамешчаных асоб, выдаваў рукапісныя часопісы. У лагеры ў Альдэнбургу заснаваў Беларускую бібліяграфічную службу: збіраў і апісваў беларускія выданні.

У 1951 г. пераехаў у ЗША. Нейкі час рэдагаваў часопіс «Баявая ўскалось». Ад 1952 года — старшыня Саюза беларускіх журналістаў, уваходзіў у склад Крывіцкага (беларускага) навуковага таварыства імя Ф. Скарыны. Браў удзел у з’ездзе беларускай эміграцыі ў 1947 годзе, быў сябрам Рады БНР. Заснаваў Беларускае Інфармацыйнае Бюро і быў яго кіраўніком. У 1956 годзе выйшаў з Рады БНР і разам з Яўхімам Кіпелем, Віктарам Чабатарэвічам, Міколам Шчорсам, Лявонам Савёнкам заснаваў Камітэт Незалежнай Беларусі, у 1984 годзе разам з Васілём Шчэцькам аднавіў выданне «Летапісу Беларускай Эміграцыі».

Памёр Мікола Панькоў 7 студзеня 1995 года і пахаваны ў ЗША.

Творчасць

Першыя публікацыі з’явіліся ў беларускай прэсе Латвіі ў 1920-я гады. Аўтар кніг «Паказнік беларускіх выданняў на чужыне за 1945-50 гг.» (Нью-Ёрк, 1952), «Хроніка беларускага жыцця на чужыне (1945—1984)» (Менск, 2001). Засталіся нявыдадзенымі падрыхтаваныя ў эміграцыі «Слоўнік замежных словаў беларускай мовы», «Хто ёсць хто на эміграцыі», «Беларуская прэса на эміграцыі».

Працы

• Čałaviek i dziaržava. Narysy M. Volnaha. — [Niamieččyna], 1946. — 34 s. — (Biblijateka sučasnaści; № 1) (рукапіснае выданне).
• Son kryviča. — [Niamieččyna: vydaviectva «Biełarus», 1946] (рукапіснае выданне).
• 10 сталёвых загадаў Беларусу-выгнанцу. — Oldenburg, 7.07.1947. — 2 с. (рукапіс)
• Мы і яны ў Сібіры. — [Niamieččyna: vydaviectva «Biełarus», 1946]. — 23 s.— (Biblijateka sučasnaści; № 4) (рукапіснае выданне).
• Шляхі новае беларускае літаратуры: Кароткі агляд беларускае літаратуры паміж дзьвюх войнаў і сяньня. — Ватэнштэт: выдавецтва Беларускага Дапамаговага Камітэту на Ангельскую Зону, 1947. — 16 с.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 51. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2.

Спасылкі

• Баринов И. Запись о крещении Миколы (Николая Николаевича) Панькова // Запісы беларусаведа, 30.1.2023.