Вымя

Вымя каровы

Кавалак вымя (злева) сярод смажаных цялячых субпрадуктаў

Вы́мя — орган, сфармаваны малочнымі залозамі самак некаторых млекакормячых жывёл, асабліва часта сустракаецца ў жвачных, такіх як каровы, козы, алені. Размяшчаецца вымя ў галіне жывата або пахвіннай вобласці, складаецца з некалькіх доляй. Колькасць доляй адрозніваецца ў розных жывёл. Так, у авец, коз і кабыл вымя складаецца з адной пары доляй, у кароў — з двух пар, злітых у адно цэлае, у свінняў вымя складаецца з пакетаў, размешчаных сіметрычна ўздоўж белай лініі жывата. Колькасць пакетаў вар'іруе ад 8 да 14. Кожны пакет мае дзве, радзей тры неадметныя знадворку долі і такое ж колькасць цыстэрнаў, пераходзячых у сасковыя каналы. Малако выпрацоўваецца ў сакраторнай эпітэліі драбнюткіх паражнін — альвеол, размешчаных вакол малочных пратокаў, апошнія адкрываюцца ў малочныя цыстэрны. Утрыманне малака ў выменяў адбываецца за кошт капілярнага эфекту, а таксама сфінктарных цягліцаў, размешчаных вакол буйных малочных пратокаў. Для вытворчасці 50 літраў малакакарове патрабуецца прапусціць праз вымя 25 000 літраў крыві.

Вымя знадворку пакрыта мяккай, эластычнай скурай, утваральнай вялікая колькасць зморшчын. Дзякуючы высокай эластычнасці, залоза можа значна павялічвацца ў аб'ёме пры запаўненні ёмістага сістэмы малаком.

Памеры і форма выменяў і саскоў залежаць ад пароды, ўзросту, індывідуальных асаблівасцяў, перыяду лактацыі, фізіялагічнага стану жывёльнага.

Правільная гігіена выменяў сельскагаспадарчых жывёл вельмі важная ў малочнай прамысловасці, прадухіляе мастыты і забяспечвае рэгулярнае, багатае вылучэнне малака. Існуюць касметычныя сродкі па доглядзе скуры вымяў, бо пры даенні або кармленні маладняку скура схільная да парэпання і раздражнення.

Пасля забою самак большасці сельскагаспадарчых жывёл іх вымя рэдка ўжываецца ў ежу. Некаторае выключэнне складае каровае вымя, относящееся к субпродуктам первой категории. У шэрагу нацыянальных кухняў — у прыватнасці, у Паўднёвай Амерыцы — яно досыць часта рыхтуецца як асобна, так і ў сумесі з іншымі ялавічнага субпрадуктамі.

Спасылкі

• Вымя // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)