Бадарыйская культура

Бадарыйская культура (або культура Бадары) — археалагічная культура развітога неаліту, якая датуецца 4500-3250 г. да н. э. у паўдневым Егіпце. Атрымала назву па паселішчы Эль-Бадары ў правінцыі Асьют (Егіпет), каля якога яна была адкрыта ў пачатку XX стагоддзя.

Паселішчы і пахаванні

Выяўлена каля 40 паселішчаў і 600 магіл. Сярод шматлікіх бадарыйскіх магіл няма ні адной, якая настолькі рэзка вылучалася б па свайму ладу і асартыменту пахавальных рэчаў, каб у ей можна было бачыць пахаванне правадыра або прадстаўніка шляхты. Звяртае на сябе ўвагу такі цікаўны факт: у адной частцы бадарыйскіх могілак ляжалі толькі мужчыны, тады як у іншых яго частках былі пахаваныя і мужчыны і жанчыны. Вельмі верагодна, што ў такім размеркаванні магіл знайшло свой выраз характэрнае для радавога ладу проціпастаўленне жанатых мужчын нежанатым, якія звычайна жылі сваім адасобленай жыццём. Жыллё будавалі з дубцоў, абмазаных цэглай, сырца, цыновак. Захаваліся муміі высокай ступені захаванасці (гл. гебелейнскія муміі).

Гаспадарка

Эканоміка засноўвалася на матыкавым земляробстве, рыбалоўстве і жывелагадоўлі. Сярод прылад працы былі аднабаковыя скрабкі, прабойнікі, сякеры, двухбаковыя сярпы і наканечнікі стрэл. Шырока выкарыстоўвалася слановая костка (грабяні, лыжкі і інш.). У пахаваннях знойдзены астанкі буйной жывёлы, сабак і авечак. У ежу ўжываліся такія травы, як полба, ячмень, сачавіца і клубні.

Кераміка

Кераміка Бадары. Лейпцыгскі музей

Найбольш характэрнай прыкметай культуры з'яўляецца г. зв. бадарыйская кераміка — ярка-чырвоная, з чорнай акантоўкай зверху. Па стылі кераміка мае найбольшае падабенства з керамікай тасійскай культуры.

Паходжанне

У бадарыйскай культуры мяркуецца некалькі крыніц, з якіх найбольш значнай лічацца прышэльцы з Заходняй Сахары. Відаць, бадарыйская культура існавала далёка за межамі наваколля Эль-Бадары, паколькі падобныя археалагічныя знаходкі, выяўленыя на поўдзень ад населеных пунктаў Махгар-Дэндэра, Армант, Элькаб і Нехен («Гіеракаполіс» у грэчаскіх крыніцах), а таксама на ўсход ад Вадзі-Хамамат.

Савецкія навукоўцы Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі АН СССР лічылі, што

а) бадарыйцы мігравалі з Азіі

б) менавіта бадарыйцы магчыма першымі прынеслі ў Егіпет першыя веды хіміка-практычнага характару (для металургіі), а таксама прадметы з медзі, паколькі ў іх пахаваннях знойдзены некалькі пацерак са згорнутай вузкай меднай палоскі і іголкі для замацавання пахавальных кілімкоў.

Антрапалогія

Фігурка жанчыны Бадары. Разьба па косці бегемота, каля 4000 да н. э., Брытанскі музей.

Антрапалагічныя даследаванні шматлікіх і добра захаваных бадарыйскіх чэрапаў паказалі, што ў расавым дачыненні бадарыйцы былі гібрыднай расай, аднак са значнай перавагай негроідных элементаў, характэрных для паўднева- або цэнтральнаафрыканскай подрасы (з падоўжанай формай чэрапаў). Шэраг прыкмет былі расцэненыя як прыкметы ведоіднай расы і нават быў вылучаны адмысловы бадарыйскі тып ведоіднай расы, але хутчэй можна выказаць здагадку, што бадарыйцы прадстаўлялі нубійскую групу.

Знікненне

Папярэднічала Амрацкай культуры (або культура Негада I), якая існавала на поўнач ад сучаснага Луксора прыкладна да 3000 г. да н. э., прычым шэраг даследчыкаў аб'ядноўваюць культуры Бадары і Накада ў адну, з прычыны іх высокага падабенства адна з адной.

Мастацкая літаратура

У гумарыстычнай фантастычнай аповесці П. Буля «Бясконцая ноч» Бадары паказваецца як надзвычай развітая культура, прадстаўнікі якой нібыта вынайшлі машыну часу, аднак пазней дэградавалі, змяшаўшыся з прышэльцамі з будучыні, і далі пачатак сучасным людзям.

Спасылкі

• Першыя земляробы ў даліне Ніла
• Badarian Ўрад Religious and Evolution Архівавана 4 сакавіка 2007.
• The Journal of History African