Інтэрнацыяналізм

Камунізм Канцэпцыя Марксісцкая філасофія Класавая барацьба Інтэрнацыяналізм Камуністычная партыя Ідэалогіі Марксізм Марксізм-ленінізм Трацкізм Сталінізм Цітаізм Мааізм Сталінізм-хаджаізм Чучхэ Геварызм Левы камунізм Камунізм рабочых саветаў Анарха-камунізм Рэлігійны камунізм Еўракамунізм Нацыянальны камунізм Інтэрнацыяналы Міжнароднае таварыства працоўных Другі Інтэрнацыянал Камуністычны інтэрнацыянал Чацвёрты Інтэрнацыянал Асобы Карл Маркс Фрыдрых Энгельс Уладзімір Ленін Роза Люксембург Іосіф Сталін Леў Троцкі Маа Цзэдун Іншае Анархізм Антыкапіталізм Антыкамунізм Камуністычныя краіны Камуністычная сімволіка Крытыка камунізму Дэмакратычны цэнтралізм Дыктатура пралетарыяту Гісторыя камунізму Левыя Люксембургізм Новы клас Новыя левыя Пост-камунізм Прымітыўны камунізм Сацыялізм Сталінізм Сацыяльная эканоміка Цітаізм СССР

Інтэрнацыяналізм (ад лац.: inter — «паміж» і natio — «народ») — ідэалогія, якая прапаведуе дружбу і супрацоўніцтва паміж нацыямі. Існуюць розныя варыянты інтэрнацыяналізму: у прыватнасці, пралетарскі інтэрнацыяналізм у марксізме пазначае салідарнасць пралетарыяў розных краін у барацьбе супраць эксплуататараў. У наш час гэтым тэрмінам пазначае сябе таксама левая ідэалогія, якая спрабуе прапанаваць альтэрнатыўны варыянт глабалізацыі. Паняцце выкарыстоўваецца ў якасці антытэзы нацыяналізму. У савецкай ідэалагічнай сістэме пралетарскі інтэрнацыяналізм супрацьпастаўляўся з аднаго боку «буржуазнаму нацыяналізму», які разумеецца як шавінізм і ідэалогія нацыянальнай выключнасці, а з іншага боку «буржуазнаму касмапалітызму», што разумеецца як адмаўленне ўсякіх нацыянальных каранёў.

Інтэрнацыяналізм у марксізме

У ідэалогіі марксізму паняцце «пралетарскі інтэрнацыяналізм» звязана з супярэчнасцямі паміж імперыялістычнымі дзяржавамі і пралетарыятам. Пры капіталізме інтэрнацыяналізм выражаецца ў міжнароднай салідарнасці працаўнікоў супраць войн, якія вядуць імперыялісты, супраць нацыяналізму і шавінізму, а таксама ў абароне агульначалавечых каштоўнасцей. Пасля перамогі сацыялістычнай рэвалюцыі інтэрнацыяналізм павінен стаць часткай ідэалогіі новага грамадства, якая вядзе да камунізму: бяскласаваму грамадству і адміранню (нацыянальнай) дзяржавы.

З гэтай мэтай марксісты стварылі ў перыяд да 1914 года дзве міжнародныя арганізацыі салідарнасці сацыялістаў (сацыял-дэмакратаў): I Інтэрнацыянал (1864—1876), а затым II Інтэрнацыянал (1889—1914).

У 1914 большая частка сацыял-дэмакратаў (у тым ліку II Інтэрнацыянал) падтрымала свае ўрады ў Першай сусветнай вайне і ўстала на нацыяналістычныя пазіцыі; меншасць адмаўляла «імперыялістычную вайну», разглядаючы яе як сутыкненне паміж імперыялістамі, якое не залежыць ад інтарэсаў працаўнікоў, а таксама як зручная нагода («вайна паміж Аўстрыяй і Расіяй была б карысная» — Ленін) для рэвалюцыі і ўсталявання дыктатуры пралетарыята. Пасля прыхільнікі гэтай лініі (якія прыйшлі ў кастрычніку 1917 да ўлады ў Расіі) сталі зваць сябе не сацыял-дэмакратамі, а камуністамі і заснавалі ў 1919 III Інтэрнацыянал (Камінтэрн), распушчаны ў 1943.

Паслядоўнікі сацыял-дэмакратыі стварылі ў 1951 Сацыялістычны інтэрнацыянал, які з'яўляецца правапераемнікам II Інтэрнацыянала. Л. Д. Троцкім быў створаны як процівага сталінізму IV Інтэрнацыянал (1938), аднак ён неўзабаве пасля забойства Троцкага (1940) распаўся на некалькі груп; далейшыя расколы і аб'яднанні прывялі да таго, што цяпер існуе некалькі трацкісцкіх арганізацый, якія прэтэндуюць на пераемнасць з IV Інтэрнацыяналам.

Прынцып інтэрнацыяналізму дэклараваўся як адзін з асноўных у камуністычных аднапартыйных дзяржавах у перыяд 1917—1991 гг., хоць на практыув ад яго бывалі значныя адступленні (асабліва пачынаючы з кіравання Сталіна, які абвясціў прынцып «сацыялізму ў адной краіне», а затым праводзіў шэраг нацыяналістычных ідэалагічных кампаній). З аднаго боку, у 1920-я—пачатку 1930-х мелі месца кампаніі «карэнізацыі», гэта значыць гвалтоўнае ўкараненне «тытульных» моў і культур пэўных рэспублік, а з іншага, у 1930-я—1940-я — культурныя абмежаванні і рэпрэсіўныя акцыі па нацыянальнай прыкмеце.

Інтэрнацыяналізм і глабалізацыя

Сучасная глабалізацыя рынку, як сцвярджаюць яе крытыкі, не з'яўляецца інтэрнацыяналістычнай з'явай, паколькі звязана толькі з эканамічнай інтэграцыяй, а палітычныя і грамадскія аспекты застаюцца ў цені. Акрамя таго, эканамічная сістэма, якая ўсталёўваецца ў выніку глабалізацыі, адрозніваецца ад ідэалу інтэрнацыяналістаў. Сучасны левы антыглабалізм, выразнікам якога з'яўляюцца ў прыватнасці члены Сусветнага федэралісцкага руху, быўшы інтэрнацыяналістычным па сваіх устаноўках, прапаведуе «глабалізацыю сацыяльнай салідарнасці»; нярэдка высоўваецца ідэя «іншай глабалізацыі» (альтэраглабалізму).

Малады палітычны рух пірацкіх партый узяў на ўзбраенне прынцып глабалізацыі. У 2010 з'явіўся Інтэрнацыянал Пірацкіх Партый, які спрабуе адказаць на глабальныя выклікі ў галіне аўтарскага права і патэнтаў, аховы прыватнасці, празрыстага кіравання.

Пытанне аб сусветным урадзе

Шэраг інтэрнацыяналістаў падтрымліваюць стварэнне сусветных каардынацыйных арганізацый тыпу ААН і выступаюць у перспектыве за моцны «сусветны ўрад». З іншага боку, шмат хто з інтэрнацыяналістаў лічаць, што сіла падобнага ўрада можа стаць вельмі небяспечнай у выпадку, калі ён апынецца ў руках дыктатара, і падтрымліваюць хутчэй ідэю федэрацыі дзяржаў.

Гл. таксама

• Безнацыяналізм
• Касмапалітызм
• Нацыяналізм

Спасылкі

• Александр Тарасов «…Чтоб землю в Гренаде…» Октябрьская революция — интернационалистский проект
• Міхаэль Леві Нацыяналізм і інтэрнацыяналізм Архівавана 19 ліпеня 2009.