Таштамаҡ

Ауыл
Таштамаҡ рус. Таштамак
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башкортостан
Муниципаль район	Ауырғазы
Ауыл советы	Таштамаҡ
Координаталар	53°57′40″ с. ш. 55°44′47″ в. д.
Халҡы	↘561 кеше (2010)
Милли состав	сыуаштар
Сәғәт бүлкәте	UTC 6
Почта индексы	453495
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	80 205 843 001
Код ОКТМО	80 605 443 101
Таштамаҡ

Таштамаҡ (рус. Таштамаҡ) — Башҡортостандың Ауырғазы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 561 кеше. Почта индексы — 453495, ОКАТО коды — 80205843001.

Географик урыны

Түрһәгәҙе йылғаһы (Ауырғазы йылғаһы ҡушылдығы) буйында урынлашҡан.

• Район үҙәгенә тиклем (Талбазы): 11 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Аҡкүл): 41 км

Тарихы

1795 йылда үткәрелгән 5-се ревизияла Таштамаҡ, икенсе атамаһы — Түбәнге Турһәғәҙе, ауылы теркәлмәй. 1811 йылда был ауылда яңы суҡындырылған 120 сыуаш асыҡланған. Тимәк, ауыл V һәм VI рәүиздәр араһында барлыҡҡа килә. 1870 йылда 49 йортта 200 кеше йәшәгән. XIX быуат башында 60 йортта 430 кеше иҫәпләнгән. Түрһәғәҙе йылғаһы буйында өс тирмән булған.

Игенселек, малсылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. 2 һыу һәм ат тирмәне булған. 1906 йылда сиркәү-мәхәллә мәктәбе, тирмән, шарап һәм 2 бакалея кибете, мөгәзәй теркәлгән.

Хәҙерге осор

716 кеше йәшәгән Таштамаҡ ауылының үҙәк усадьбаһы. Автомобиль бәйләнеше бар. Бөгөн ауыл биләмәһендә «Таштамаҡ» ауыл хужалығы етештереү кооперативы, крәҫтиән-фермер хужалығы, шәхси эшҡыуар Васильев В.Н., шәхси эшҡыуар Сидоров Г.М., шәхси эшҡыуар Сидоров И.Г. эшләй, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, сиркәү бар.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	829
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	769
1959 йыл 15 ғинуар	689
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	577
2002 йыл 9 октябрь	863
2010 йыл 14 октябрь	561	290	271	51,7	48,3

Милли состав

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы, милләттең күпселеге - сыуаштар (92 %).

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Урамдары

• 1 Май урамы (рус. улица 1 Мая)
• 7 Ноябрь урамы (рус. улица 7 Ноября)
• Йылға аръяғы урамы (рус. Заречная улица)
• Карл Маркс урамы (рус. улица Карла Маркса)
• Тыныслыҡ урамы (рус. улица Мира)
• Баҫыу урамы (рус. Полевая улица)
• Фрунзе урамы (рус. улица Фрунзе)

Билдәле шәхестәре

• Сидоров Георгий Маркелович (21 ғинуар 1961 йыл) — инженер, нефть эшкәртеү һәм нефть химияһы өсөн ҡалыплашмаған ҡорамалдарҙы ғилми иҫәпләү, проектлау, эшләү һәм монтажлау өлкәһендә ғалим һәм уйлап табыусы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Рәсәй Тәбиғи фәндәр академияһы академигы. Техник фәндәр докторы (1999), профессор (2012). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уйлап табыусыһы (2004). Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәтенең фән һәм техника өлкәһендәге премияһы (2015) һәм Башҡортостан Республикаһының фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы (2013) лауреаты.

Иҫтәлекле урындары

• Изге Валентина хөрмәтенә төҙөлгән ғибәҙәтхана.

Тирә-яҡ мөхит

• Түрһәғәҙе йылғаһы
• Бәхтиәр күле
• Моҡан күле

Һылтанмалар

• 1834 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
• 1850 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 58. — ISBN 978-5-295-04683-4.