برونخیت
برونخیت(lat. bronchitis, bronx -itis — iltihab) Bronchite— برونخ دیوارلاری سئلیک‌لی قیشاسینین ایلتیهابی‌دیر. برونخلار اودولان هاوانی آغجیرلره آپاران موختلیف دیامئترلی شاخلنمیش بورو شبکه‌لرین‌دن عبارت اولاراق برونخیال آغاج آدلانیر.
برونخیت تامامیله موستقیل خسته‌لیک اولاراق اینکیشاف ائده بیلر (بیرینجی‌لی برونخیت)، لاکین او چوخ واخت کسکین رئسپیراتور اینفئک‌سییانین و یا سویوقدیمه‌نین (ایکینجی‌لی برونخیت) آغیرلاشماسی‌دیر و برونخلارین ایلتیهابینین بیر خوصوصیتی ده اوندان عبارت‌دیر کی، باکتئریال اینفئک‌سییانین قوشولما تهلوکه‌سی وار.
تنبکی توستوسو و توز برونخیت خسته‌لیگی ریسقینی آرتیریرلار. حتی "پاسسیو سیقارئت چکمه" خسته‌لیک‌دن سونرا زیفلمیش اورقانیزم اۆچون سون فاکتور اولاراق برونخلارین ایلتیهابینی تؤره‌ده بیلر. خصوصاً ده بو والیدئینلری سیقارئت چکه‌ن اوشاقلارا عاییددیر. بو حال‌دا برونخیت‌دن علاوه اوشاقلاردا برونخیال آستما و پنئومونییا یارانماسی ریسقی آرتیر. اورقانیزمین ایممون سیستئمینین وضعیتی ده آز رول اوینامیر، اگر ایممونیتئت زیفلمیش‌سه، عادتاً پاییزدا و یا یازدا، "اونون قاپی‌سی بوتون کولکلره" آچیق‌دیر، باشقا سؤزله برونخیتله خسته‌له‌نمه تهلوکه‌سی خئی‌لی آرتیر.
سیمپتوملار و گئدیشات
[دَییشدیر]برونخیتین اساس علامتی آچیق، ساری، بوز و یا یاشیل رنگ‌لی بلغه‌م‌لی اؤسکورک‌دیر. بعضی حاللاردا بلغه‌م‌ده قان قاریشیغی اولور. اؤسکورک‌دن باشقا برونخیتین سیمپتوملاری بوغازدا آغری و ایسپازمالار هیسسیاتی، تنففوسون چتینلشمه‌سی، خیریلتی و آزاجیق هرارتین اولماسیدیرلار.
گئدیشات‌دان آسی‌لی اولاراق برونخیت کسکین، خرونیکی و اوبستروکتیو اولور.
کسکین برونخیتین یارانماسین‌دان اول هرارت آرتیر، باش آغری‌سی، ضعیف‌لیک، زؤکه‌م، بوغازدا اؤسکورک و آجیشما، خیریلتی‌لی سس، سینالتی آغری، قورو آغری‌لی اؤسکورک، کونیوکتیویت اولور. کسکین برونخیتین اساس تظاهرو اولجه قورو، سونرا یومشاق و نم اؤسکورک‌دیر. بؤیوکلردن فرق‌لی اولاراق اوشاقلار بلغه‌می گتیره بیلمیرلر.
خرونیکی برونخیت چوخ واخت موالیجه‌سی واختین‌دا و آخیرا قدر آپاریلمایان (هکیم تییناتینا عمل اولونمایان) کسکین برونخیتین نتیجه‌سی‌دیر. کیچیک اوشاقلاردا و قوجالاردا (۷۵ یاش‌دان یوخاری) کسکین برونخیتین خرونیکییه کئچمه احتیمالی یوکسک‌دیر.
خرونیکی برونخیتین ایلک مرحله‌سینده اؤسکورک یالنیز سحرلر یاتاق‌دان قالخارکه‌ن – "برونخلارین سحر توالئتی" – آزاجیق بلغه‌مله موشاهیده اولونور. کسکینلشمه‌لر ایلده اوچ دفعه‌دن آز اولماماق شرطیله اولور، دیگر واختلاردا دا اؤسکورک سیزه ساکیت‌لیک وئرمیر. خرونیکی برونخیتین تهلوکه‌لی‌لیگی اوندان عبارت‌دیر کی، خرونیکی ایلتیهاب زامانی برونخلارین دیوارلاری نازیلیر، بوشلوق گئنیش‌لنیر و بو آغ جیر ائمفیزئماسینا و برونخیال آستمایا گتیریر.
اوبستروک‌سییا (لاتینجا "مانعه" دئمک‌دیر) – بو بوشلوغون سیخیلماسی نتیجه‌سینده برونخلاردان هاوانین کئچمه‌سینین چتینلشمه‌سی پروسئ‌سی‌دیر. اوبستروکتیو برونخیتی اوزادیلمیش، نفس وئریلدیک‌ده مسافه‌دن ائشی‌دیله‌ن فیت سسی، قورو خیریلتییا گؤره تانیماق اولار. بو زامان اؤسکوریین اینتئنسیولیینین، عمومی حالین، بدن هرارتینین رقصی اولا بیلر. بیر آیدان چوخ داوام ائدن برونخیت گئدیشاتی اوزونموددت‌لی حساب اولونور. برونخیتینن تیپیک آغیرلاشماسی سینوسیت و اوتیت‌دیر. ان چوخ باش وئرن آغیرلاشماسی پنئومونییادیر.
برونخیت موالیجه اولونمادیق‌دا، خرونیکی اوبستروکتیو آغ جیر خسته‌لیکلرینه کئچید مومکون‌دور (خواجخ) – بو آغ جیری زده‌له‌یه‌ن بیر-بیرینه باغلی بوتؤو بیر خسته‌لیکلر قروپودور. خواجخ قروپونا خرونیکی اوبستروکتیو برونخیت (۹۰ %)، آغیر برونخیال آستما (۹ %) و بیرینجی‌لی ائمفیزئما (۱ %) آیددیرلر و قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، خواجخ خسته‌لیکلری گئریدؤنمزلیکلری ایله خصوصیت‌لنیرلر.
دیاقنوز
[دَییشدیر]برونخیتین دیاقنوستیکاسی هئچ بیر چتین‌لیک تؤرتمیر: خسته‌لیک نئجه دئیرلر گؤز قاباغین‌دادیر، دقیق دئییل‌سه قولاق آسماقلا دیاقنوز قویولورа. هکیم-پولمونولوق، سورغو سوال‌دان و آغ جیره قولاق آسدیق‌دان سونرا ساده‌جه اولاراق دیاقنوز قویور. کؤمک‌چی اصوللار کیمی خاریجی تنففوس فونک‌سییالاری آراشدیریلیر، خستلیین تؤردیجی‌سینی معین ائتمک اۆچون برونخوسکوپییا و بلغه‌مین آنالیزی آپاریلیر. سیمپتوملاری اؤسکورک اولان داها جدی خسته‌لیکلرین اولمادیغینی معین ائتمک اۆچون، مثلاً وره‌م و یا آغ جیرین خرچنگی، سیزی رئنتگئنوقرافییا و یا آغ جیرین فلووروقرافییاسینا گؤندره بیلرلر.
موالیجه
[دَییشدیر]برونخیتین موالیجه‌سی اۆچون حکیم اینهالیاسییا، دؤش قفه‌سینین ماساژینی، موالیجوی بدن تربییه‌سی، فیزیوتئراپییا، همچینین بلغه‌مین قاتی‌لیغینی آزال‌دان و اؤسکوریی آسانلاش‌دیران (بلغمگتیریجی و موکولیتیک واسطه‌لر) درمان پرئپاراتلارینی و ایممونکوررئکتورلارینی تعیین ائده بیلر. نادیر حاللاردا اؤسکورکلئیهینه پرئپاراتلار تعیین اولونور. برونخیت‌ده آنتی‌بیوتیکلر هئچ ده همیشه تعیین اولونمور. اونلارا لوزوم اولماسینی یالنیز هکیم مویینلش‌دیره بیلر. هر شئی خستلیین آغیرلیغین‌دان، تؤردیجینین خوصوصیتین‌دن و خستلیین مدتین‌دن آسی‌لی‌دیر.
قایناقلار
[دَییشدیر]- [۱] Archived 2016-09-07 at the Wayback Machine.