Uruqvay Vətəndaş müharibəsi
 | Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
| Uruuqvay Vətəndaş müharibəsi | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 1839-1851 |
| Yeri | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Uruqvay vətədaş müharibəsi (isp. Guerra Grande) —Hərbi toqquşmalar Uruqvay Kolorado Partiyası və Uruqvay Milli Partiyası arasında baş vermiş 1839-1851 ci illəri əhatə etmişdir.
Hər iki xariçi ölkələr müxtəlif yardım göstərirdilər.Onlar Braziliya imperiyası, Argentina Konfederasiyası,Britaniya imperiyası, Fransa və həmçinin İtaliyalı legionlar hansı ki,onlara Cüzeppe Qaribaldi dururdu.
Müharibədən əvvəlki vəziyyət
[redaktə | vikimətni redaktə et]
30-cu illərdə siyasi həyat uruqvayda iki partiya : konservantlar Blankos(Ağlar) və liberallar Kolorados(rənglilər) arasında gərgin mübarizə gedirdi.Koloradosun rəhbəri Furktuoso Rivero idi ,onlar Montevideoda cəmləşmişdir.Blankos isə Manuele Oribe idi.Onlar kənd torpaq sahiblərini dəstəkləyirdilər.
Müharibənin başlaması
[redaktə | vikimətni redaktə et]
1838-ci ildə Fransızlar Buenos Ayres limanını mühasirəyə alırlar amma quru qüvvələri olmaması onları müttəfiqlərə müraciət etməsinnə səbəb olur.Bu məqsədlə Fruktuos Rivera Uruqvay prezidenti Manuel Oribeyə qarşı cıxaraq onu hakimiyyətdən uzaqlaşdırır.Oribe Argentinaya qacmalı olur.Rosas Riveranı qanuni prezident kimi tanımır.Rivera və Xuan Lavale Buenos Ayresə hücuma hazırlaşır.Britaniya və Fransada münaqişəyə qoşulur,müharibə beynəlxalq xarakter alır.Blankos Manuel Oribe və Koloradosdan isə Rivera Arroya-Frandedəki toqquşmada Kolorados partiyası qoşunları darmadagın edilir.6 dekabr 1842-ci ildə Oribe Montevideonu muhasirəyə alır.Şəhərin müdafiəsində azad edilmiş qullar ,5000 kontingent,xariçi immiqrantlar ,Britaniya və Fransada iştirak edir.1845-ci ilin dekabrında Britaniya və Fransa Buenos Ayres limanını mühasirəyə alır.Bir müddətdən sonra dəniz donanması Montevideonun dənizdən müdafiəsini təşkil edir.1850-ci ildə Rasosla Britaniyə və Fransa arasında anlaşmaya əsasən donanma müharibədəm cıxarılır.Hamı Rasosun koloradosu məğlub edəcəyi bir anda Entre-Rios,Xusto Xose de Urkiso vilayyətləri üsyan edərək Riveroya yardım edirlər.Bunun nəticəsində 1851-ci ildə Oribe məğlub olur.May ayında isə Braziliya imperiyası Uruqvaya qoşun yeridir.Braziliya müttəfiqləri üsyan qaldıran vilayyətlərlə birlikdə 1852-ci ilin fevralında Koserasda baş vermiş döyüşdə Rosas məğlub olur.
Nəticə
[redaktə | vikimətni redaktə et]Braziliya və Uruqvay arasında imzalanmış anlaşmaya əsasən Braziliya onun daxili işlərinə qarışmaq hüququ alır.Uruqvay kolorados partiyasına edilən maddi yarımın əvəzini ödəməyi öz üzərinə götürür. Müharibə iqtisadiyyata agır zərbə vurur.Əsas gəlir mənbəyi olan heyvandarlıq demək olar ki tam cökür.Uruqvay Kurari çayı hövzəsinə olan iddiyasınfa imtina edir.Bununlada onun ərazisi 176,000 km² qədər azalır.Hər iki partiya Ölkədə quldarlığı ləğv edərək onları ordunuya cəlb edirlər.Montevideo vəhil ərazilər Koloradosun nəzarətinə verilir.Blankos isə daxili bölgələrə nəzarəti üzərinə götürür.Montevideodakı mövqelərini itirməsinə qarşılıq Blankosa yarım miliyon dollar əvəz verilir.
Sonrakı toqquşmalar
[redaktə | vikimətni redaktə et]Növbəti illərdə qarşıdurmalar olur.Ən güclüsu isə 1870-1872 illər Anario Sarabiinin başçılıq etdiyi inqilab daha kütləvi xarakter alır.