Serqe

Selenqa çayı sahillərində yerləşən Qesera düşərgəsi.

Baykal gölünün sahili. Buryatiya

Serqe (bur. сэргэ) — Buryatlar və yakutlar arasında yayılmış olan ayin ağac və dirəkləri.

Serqe quraşdırıldığı ərazinin bir sahinin olması deməkdir. Alaçığın yanında, evin qapılarında yerləşdirilir ("serqe əgər dik durursa, demək ailə sağdır"). Serqeni dağıtmaq olmaz, o özü yararsız hala gəlməlidir.

Serqe ata pərəstiş ilə əlaqələndirilir. Ev sahibləri və qonaqlar atları bu dirəyə bağlayırdılar. Bu dirək həm üç dünyanı birləşdirən dünya ağacının da simvoludur. Dirəkdə üç üfüqi yiv kəsilir. Yuxarı üst dünyadakı göylərin atlarını bağlamaq üçün, orta insanların atları üçün, alt hissəsi yeraltı atlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Keçmişdə serqe hər alaçığın yaxınlığında və əlavə olaraq şamanların toplantısı (şanar ayini) zamanı quraşdırılırdı. Şamanların dəfn olunduğu yerlərdə, tanrıların və ruhların atlarını bağlamaq üçün çox yüksək bir serqe quraşdırılır. Həm də şamanların dəfn olunduğu yerdə serqe daş obelisk (maral daşı) şəklində quraşdırılır. Bu daşlardan ən məşhuru Altan-Serqedir.

Maraqlı faktlar

• 2007-ci ilin sentyabrında Moskva Kolomenskoye muzeyində Saxanın Rusiyanın tərkibinə daxil olmasının 375-ci ildönümü şərəfinə serqe şəklində bir lövhə quraşdırılmışdır.
• 2009-cu ilin oktyabrında Fransada saxa diasporu Şampan vadisində bir serqe qurmuşdur.

Ədəbiyyat

• Манжигеев И. А.. Бурятские шаманистические и дошаманистические термины. — М., 1978.
• Дугаров Д. С.. Исторические корни белого шаманства. — М., 1991.
• Путеводитель по Агинскому Бурятскому АО. — М.: Авангард, 2006. — ISBN 5863942126.