Protistologiya
Protistologiya — ibtidailərin tədqiqatına həsr olunmuş biologiya bölməsi.
İbtidailərin tədqiqi XVII əsrdə başlamışdır. Əvvəlcə Antoni van Levenqukun ixtira etdiyi mikroskopda müşahidə edildi. 1786-cı ildə Danimarkalı zooloq Otto Frederik Müller 370-dən çox mikroorqanizm növünün təsvirini nəşr etdi[1]. XVII əsrdə və XIX əsrin əvvəllərində protistin birhüceyrəli quruluşu aydın deyildi. Xristian Erenberq mikroskopik olmasına baxmayaraq, orqanlara sahib kompleks orqanizmlər olduğuna inanırdı[2]. Protistin birhüceyrəli təbiəti ilk dəfə K. Siebold tərəfindən təsvir edilmişdir[3]. Bu fikirlər O. Bütschli tərəfindən hazırlanmışdır[4].
Protistologiya, XIX əsrin sonunda, əsasən "ibtidailər" adını (ilk) elmi dövriyyəyə salan Ernst Hekkelin səyləri sayəsində ayrı bir intizam olaraq ortaya çıxdı[5][6]. Mikroskopik texnologiyanın inkişafı ilə (ilk növbədə işıq mikroskopunun təkmilləşdirilməsi və faz kontrastlı qoşmaların yaradılması ilə, sonra elektron mikroskopunun inkişafı ilə) və molekulyar biologiya və genomika metodları ilə əlaqəli əhəmiyyətli bir inkişaf əldə etdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Müller O.F. (1786) Animalcula infusoria; fluvia tilia et marina. Kopenhagen and Leipzig.
- ↑ Ehrenberg C.G. (1838) Die Infusionsthierchen als vollkommene Organismen. Berlin und Leipzig.
- ↑ Von Siebold C.E.T., Stannius H. (1845) Lehrbuch der Vergleichenden Anatomie der Wirbellosen Tiere. Berlin, Veit.
- ↑ Butschli O. (1876) Studien über die ersten Entwicklungsvorgänge der Eizelle, die Zelltheilung und die Conjugation der Infusorien. Frankfurt.
- ↑ Haeckel E (1866) Generelle Morphologie der Organismen. Allgemeine Grundzüge der organischen Formen-Wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformierte Deszendenz-Theorie. Georg Reimer, Berlin.
- ↑ Moore R.C. (1954) Kingdom of organisms named protista. Journal of Paleontology 28 (5): 588—598.
