İnternet portalı

İnternet portalı həmçinin veb-portal — e-poçtlar, onlayn forumlar və axtarış mühərrikləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumatları vahid şəkildə bir araya gətirən xüsusi hazırlanmış veb-sayt. Adətən, hər bir informasiya mənbəyi məlumatı göstərmək üçün səhifədə öz xüsusi sahəsinə malik olur. Çox vaxt istifadəçi onlardan hansıları göstərmək üçün tələb olunan konfiqurasiyanı tətbiq edə bilər. Portalların variantlarına rəhbərlər və menecerlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün meşap və intranet panelləri daxildir. Məzmunun "vahid şəkildə" nümayiş etdirilmə dərəcəsi nəzərdə tutulan istifadəçidən, məqsəddən və məzmunun müxtəlifliyindən asılı ola bilər. Çox vaxt dizaynda məzmunun təqdimatını konfiqurasiya etmək və fərdiləşdirmək üçün müəyyən bir "metafora"lara, seçilmiş icra çərçivəsi və ya kod kitabxanalarına vurğu edilir. Bundan əlavə, istifadəçinin təşkilatdakı rolu hansı məzmunun portala əlavə oluna biləcəyini və ya portal konfiqurasiyasından silinə biləcəyini müəyyən edə bilər.

Portal istifadəçilərə intranet məzmununu axtarışa verməsi üçün axtarış mühərrikinin tətbiqi proqramlaşdırma interfeysindən (API) istifadə edə bilər. Hansı domenlərin axtarıla biləcəyini məhdudlaşdırmaqla ekstranet məzmunundan fərqli olaraq həyata keçirilir. Bu ümumi axtarış mühərrikləri xüsusiyyətindən başqa, veb-portallar e-poçt, xəbərlər, birja kotirovkaları, verilənlər bazalarından məlumat və əyləncə məzmunu kimi digər xidmətlər də təklif edə bilər. Portallar müəssisə və təşkilatlara ardıcıl "görünüş və hiss" təmin etmək üçün bir yol təqdim edir. Onlar həmçinin, çoxsaylı proqramlar və verilənlər bazası üçün giriş nəzarəti və prosedurları təmin edir. Mövcud xüsusiyyətlər girişin səlahiyyətli və autentifikasiya edilmiş istifadəçi (işçi, üzv) və ya anonim vebsayt ziyarətçisi tərəfindən olması ilə məhdudlaşdırıla bilər.

Tarixi

1990-cı illərin sonlarında internet portalı "Web IT buzzword" idi. 1990-cı illərin sonlarında veb-brauzerlərin yayılmasından sonra bir çox şirkətlər internet bazarından pay əldə etmək üçün portal qurmağa çalışırdılar. İnternet portalı xüsusi diqqəti ona görə qazanmışdı ki, bu bir çox istifadəçilər üçün ana səhifə olaraq təyin olunduğu halda veb-brauzinq fəaliyyətlərinin başlanğıc nöqtəsi olurdu. İnternet şirkətləri tədricən birləşdirilir və ya digərləri tərəfindən satın alınırdı. Nəticədə portalın məzmunu və brendinqi dəyişirdi. "Netscape" portalı "America Online"ın bir hissəsi olmuş, "Walt Disney Company" şirkəti "Go.com"u işə salmışdı. Portal metaforaları ictimai kitabxana saytları tərəfindən istifadəçi kimi girişdən istifadə edən borcalanlar üçün və universitetin intranetləri tərəfindən tələbələr və müəllimlər üçün geniş istifadə olunur. İdarəetmə, risklərin idarə edilməsi və uyğunluq kimi sahələrdə korporasiyalar və dövlət qurumları üçün idarəetmə və icraedici intranet "iş panelləri" təklif edən müstəqil proqram təminatı satıcısı (ISV) üçün şaquli bazarlar olaraq qalır.

Təsnifat

İnternet portalları bəzən üfüqi və şaquli olaraq təsnif edilir. Üfüqi portal eyni iqtisadi sektorda fəaliyyət göstərən bir neçə şirkət, eyni tipli istehsalçı və ya distribütor üçün platforma kimi istifadə olunur. Şaquli portal müəyyən bir bazara və ya sənaye nişinə, mövzu sahəsinə və ya maraq dairəsinə xüsusi giriş nöqtəsidir. Bəzi şaquli portallar "şaquli məlumat portalları" (vertical information portals; VIP) kimi tanınır. VIP-lər xəbərlər, redaksiya məzmunu, rəqəmsal nəşrlər və e-ticarət imkanlarını təmin edir. Ənənəvi şaquli portallardan fərqli olaraq, VIP-lər həmçinin sosial şəbəkələr, video yerləşdirmə və bloqlar daxil olmaqla dinamik multimedia proqramları təmin edir.

Əlavə ədəbiyyat

• "Untangle the Web". Communication News: 82–83. September 2001. ISSN 0010-3632.
• Kitabxana – informasiya terminlərinin qısa lüğəti. Bakı, "NURLAR" Nəşriyyat-Poliqrafiya Мərkəzi, 2010. 144 s.

Xarici keçidlər

• Vikianbarda İnternet portalı ilə əlaqəli mediafayllar var.