Müqəddəs kitab
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Müqəddəs kitab (müqəddəs mətn) — hər hansı bir din və ya məzhəbdə müqəddəs qəbul edilən və mərkəzi bir əhəmiyyətə sahib olan əsərdir (yazıdır). Müqəddəs mətnlərin Allah tərəfindən birbaşa göndərildiyinə, nəbilərə (peyğəmbərlərə) vəhy edildiyinə inanılır. İstifadəsi müxtəlif yazı vasitələri (daş kitabələr, perqament, gil lövhələr, kağız və s.) üzərində fərqli informasiya daşıyıcılarında (kitab, mikrofiş, mikrokart, elektron sənəd və digər daşıyıcılarda) əlyetərlidir.[1]
Din - mənbəyi yaradana dayanan, məxluqatı dünya və axirət xoşbəxtliyinə qovuşdurmaqla nicatlandıran ilahi inanc sistemidir. Səmavi və qeyri-səmavi olmaqla dinlər iki qrupa ayrılır. Səmavi dinlər Allah tərəfindən vasitəli (mələklər ilə) və vasitəsiz (birbaşa) olaraq peyğəmbərlərə göndərilən yaradan, yaradılış, dünya və axirət məsələləri haqqında fikir və ya hökmlər (vəhy) barədə informasiya qaynaqlarıdır. Yəhudilik, xristianlıq və İslam dini səmavi dinlərdir. Həmçinin bu dinləri haqq və həqiqi dinlər adlandırırlar.[1]
Qeyri-səmavi dinlər isə bəşər övladının şüurunun formalaşdığı dövrdən insanlar arasında təşəkkül tapmış, Allah tərəfindən peyğəmbərlərə göndərilməyən, fərqli inanc, müxtəlif tapınma sistemləridir. Belə dinlərə misal üçün, buddizmi, zərdüştlüyü, şintoizmi və sairəni göstərmək olar.[1]
Səmavi kitabların sayı üçüdür. Onların birincisi «Tövrat», ikincisi«İncil», üçüncüsü isə «Qurani-Kərim»dir.[1]
Hinduizmin Riqvedası M. Ö 1500 ilə M. Ö 1300-ci illərdə yazılmış, tarixin də ən köhnə müqəddəs mətnlərindən biri olmuşdur. Zerdüştçülüğün Avesta 'sı isə şifahi olaraq yazı əvvəlində istifadə edilmişdir. Avesta dili isə, araşdırmaçılar tərəfindən M. Ö 1000 ətraflarında yerləşdiyi nəzərdə tutulmuşdur.
İlk basılıb xalqa topluca paylanan mətn isə, M. Ö 868-ci ildə (1440-cı il ilk kitab çapının ixtirası ili hesab olunur İohann Qutenberq) yazılan Bibliya müqəddəs mətni Sutra (ya da Diamond Sutra) 'dır.
Mətnlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Asartu
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Poetik Eda
- Gənc Eda
Ayyavazhi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Akilattirattu Ammanai
- Arul Nool
- Kitab-Mübarək
- Ikan Kitabı
- Gizli Sözlər
- Qurdun Oğlu risaləsi
Birləşmə Kilsəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Müqəddəs Prinsip
- Wolli Hesul
- Wolli Kangron
- Sutra
- Tipitaka
Etrüsk mifologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Pyrgi Həbləri
- Tabula Cortonensis
- Liber Linteus
- Cippus Perusinus
Falun Gong
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Zhua Falun
Hinduizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Sruti
- Veda
- Rigveda
- Samaveda
- Yajurveda
- Atharvaveda
- Bramanalar
- Aranyakalar
- Upanişad
- Smitri
- İtihasas
- Mahabharata
- Bhagavad Gita
- Ramayana
- Puranalar
- Tantralar
- Sutralar
- Stotralar
- Ashtavakra Gita
- Gherand Samhita
- Gita Govinda
- Hatha Yoga Pradipika
Xristianlıq
[redaktə | mənbəni redaktə et]- İncil
- Apokrifa (Deutero Kanonik) (İkinci Dərəcədə Esin Kitablar)
- Mormon Kitabı (Mormonlar üçün)
- Adəmin sonu (Gnostikler üçün)
- Yəhudanın müjdəsi (Gnostikler üçün) (Gnostikler üçün cəmdə 53 ədəd İncil mövcuddur)
Swedenborgçuluk
[redaktə | mənbəni redaktə et]- İncil
- Emanuel Swedenborg 'un yazıları
Jainizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tattvartha Sutra
Manikaeizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Arzhang
Rastafarianizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- İncil
- Müqəddəs Piby
- Kebra Negast
- Haile Selassie 'nin danışmaları
Ruhçuluk
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ruh Kitabı
- Cənnət və Cəhənnəm
- Ruhçuluğa Görə Yaradılış
Sabyanizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ginza Rba
Samaritanizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Samarit İncili
Siqhizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Guru Granth Sahib
- Daşa Granth Sahib
- Kojiki
- Nihon Shok ya da Nihingi
- Tao-te-ching
- I Ching
- Chuang Tzu
Telema
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Liber Al vəl Legis başda olmaq üzrə Telema Müqəddəs Kitabları
Yeni Çağ Dinləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Yuxuların Yolu
- Tanrı ilə Danışmalar
- Oahspe
- Urantia Kitabı
- Möcüzələrin Yönü
- Katha
- Avesta
- Yasna
- Visparad
- Yashtlar
- Vendidad
- Denkard
- Bundahizn
- Mainog-i-Kirad
- Arda Viraf Namak
- Zartushtnamah
- Sad-dar (Üz Qapı)
- Rəvayətlər
- Zend
- Kord Avesta
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 MÜXTƏSƏR OLARAQ MÜQƏDDƏS KİTABLAR, ONLARIN MEYDANA GƏLMƏSİ VƏ YAYILMASI HAQQINDA 2021-06-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-03.