Lima sindromu
| Lima sindromu |
|---|
Lima sindromu — əsir götürən şəxsin qurbanla müsbət əlaqə qurduğu və ona qarşı simpatiya hiss etdiyi psixoloji hal.[1] Bu sindrom, adını Perunun paytaxtı Lima şəhərində baş verən bir sıra hadisələrdən almışdır. Adətən uzun müddət davam edən girov vəziyyətlərində müşahidə edilən bu sindrom girov götürən şəxslərin qurbanlarına qarşı rəğbət və anlayış hiss etməsinə, hətta bəzi hallarda onları azad etməyə yönəlmiş davranışlarına səbəb olur. Lima sindromunun fərqli xüsusiyyətlərindən biri də odur ki, burada əsir götürən tərəf qurbanın motivlərini və vəziyyətini anlayaraq, onlara qarşı daha şəfqətli yanaşır. Bu hal, girovların vəziyyətlərini düzgün qiymətləndirməkdə çətinlik çəkmələrinə və əsir götürənlərə qarşı simpatiya bəsləmələrinə gətirib çıxara bilər.[2]
Tarixi
[redaktə | vikimətni redaktə et]1996-cı ildə Perunun Lima şəhərində baş verən girov böhranı bu sindromun adına ilham mənbəyi olmuşdur. Hadisə zamanı Tupak Amaru İnqilab Hərəkatının üzvləri Yaponiya səfirliyində keçirilən ziyafətdə yüksəkrütbəli diplomatları və dövlət rəsmilərini girov götürmüşdülər. İlk günlərdən etibarən, əsir götürənlər girovların çoxunu azad etməyə başlamışdılar ki, bu da onların qurbanlara qarşı inkişaf edən simpatiyasını əks etdirirdi.[3][4]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]Lima sindromunun simptomları fərqli şəkildə təzahür edə bilər. Girov götürən şəxslərin qurbanlarına qarşı həddindən artıq empatiya hissi keçirməsi, onların hərəkətlərini haqlı hesab etməsi və emosional əlaqələr qurması bu sindromun əsas göstəricilərindəndir. Bu psixoloji hal, həssas və təhlükəli vəziyyətlərdə insanın müdafiə mexanizmi kimi özünü göstərir və heç bir halda şüurlu seçim deyil. Lima sindromunun yaranmasında müxtəlif amillər rol oynayır. Emosional manipulyasiya, qurbanın izolyasiyada qalması və xarici dünya ilə əlaqəsinin kəsilməsi, həmçinin qorxu və təhdidlərin təsiri bu sindromun inkişafına səbəb olan əsas faktorlar sırasındadır. Bəzi hallarda əsir götürənlər və qurbanlar arasında emosional əlaqələr yaranır ki, bu da vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirir. Lima sindromu ekstremal vəziyyətlərdə insan psixikasının kompleks reaksiyası kimi başa düşülməlidir.[5]
Bu sindromun insanın psixi sağlamlığına və sosial həyatına təsiri əhəmiyyətli dərəcədə böyükdür. Posttravmatik stress pozğunluqları, uyğunlaşma çətinlikləri, stiqma və sosial təcrid bu sindromun başlıca təsirlərindəndir. Girov vəziyyətindən azad edilən şəxslər normal həyata qayıtmaqda çətinlik çəkə və cəmiyyətin dəstəyi olmadan özlərini tənhalıqda hiss edə bilərlər. Lima sindromunun müalicəsində psixoloji terapiya, emosional dəstək və bəzi hallarda dərman müalicəsi əsas vasitələrdir. Koqnitiv davranış terapiyası qurbanlara disfunksional düşüncə tərzlərini dəyişməkdə kömək edə bilər, ekspozisiya terapiyası isə travmatik təcrübələrin emosional təsirlərini azaltmağa yönəlmişdir. Psixi sağlamlıq mütəxəssislərinin dəstəyi və təhlükəsiz mühitin təmin olunması bu prosesdə mühüm rol oynayır. Lima sindromunun qarşısının alınması üçün adamoğurluğu ilə bağlı risklərin azaldılması və maarifləndirmə tədbirləri vacibdir.[5]
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Tokyo, Springer Science Business Media, 2006, 304 p. (ISBN 978-4-431-29566-2, LCCN 2005936511)
- ↑ " Africa Politics ", International Press Service, 10 juillet 1996
- ↑ Annie Gasnier, " Le syndrome de Lima ", Le Point, 2007
- ↑ " Ces troubles psychiatriques rares ou inhabituels ", Medscape, 2014
- ↑ 1 2 "Lima Syndrome: Definition, Examples, vs. Stockholm Syndrome". Healthline. 30 okt 2020.