Kommunist Manifesti

Kommunist Manifesti
ing. The Communist Manifesto
Müəlliflər	Karl Marks və Fridrix Engels
Orijinalın dili	Alman dili
Ölkə	Birləşmiş Krallıq
Orijinalın nəşr ili	1848
Səhifə	73
Elektron versiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kommunist Partiya Manifesti (alm. Das Manifest der Kommunistischen Partei‎) — Karl Marks və Fridrix Engels tərəfindən 1848-ci ildə yazılmış siyasi əsərdir. 1848-ci il inqilabları başlamaq ərəfələrində Kommunist Birliyi tərəfindən ilk olaraq Londonda nəşr edilmiş Manifest, sonradan dünyanın ən nüfuzlu siyasi sənədlərindən biri olaraq tanınmışdır. Kommunizmin potensial gələcək formalarını proqnozlaşdırmaqdansa, sinfi mübarizəyə (tarixi və gələcəktə olacaq) və kapitalizm və kapitalist istehsal nizamlarına analitik bir yanaşma təqdim edir.

Kommunist Manifesti, Marks və Engelsin cəmiyyətin və siyasətin mahiyyətinə dair nəzəriyyələrini ümumiləşdirir, yəni öz sözləri ilə "[o] indiyə qədər mövcud cəmiyyətin tarixi sinif mübarizələrinin tarixidir". Eyni zamanda dövrün kapitalist cəmiyyətinin sonda sosializmlə əvəz olunacağı ilə bağlı fikirlərini də qısa şəkildə əks etdirir. Manifestin sonuncu bəndində müəlliflər dünyada mövcud olan bütün mövcud sosial şərtləri zorla devirməyə çağırırlar. Bu bütün dünyada kommunist inqilablarına çağırışına xidmət etdi.

2013-cü ildə Kommunist Manifesti, Marksın Kapital I cildi ilə birlikdə UNESCO-nun Dünya Yaddaş Proqramında qeydiyyata alındı.

Məzmunu

Kommunist Manifesti preambula və dörd hissəyə bölünür, bunların sonuncusu qısa nəticədir. Təqdimat başlayır: "Bir ruh Avropanı lərzəyə salır — kommunizm ruhu. Köhnə Avropanın bütün gücləri bu ruhu qovmaq üçün müqəddəs bir ittifaqa girdilər" Hər yerdə, o cümlədən hökumətdəki və müxalifətdə olan partiyaların bir-birlərinə "kommunizmə ləkə gətirən" təhqirlər etdiyinə işarə edən müəlliflər, bu güclərin kommunizmin özündə böyük güc olduğunu etiraf etdiklərini göstərir. Davamda giriş "Kommunistlərin baxış tərzini, məqsədlərini və meyllərini bütün dünyaya aydınlaşdırmağın və kommunizm ruh nağılının qarşısına şəxsən bir partiya manifesti ilə çıxmağı." tövsiyə edir.

"Burjua və Proletarilər" Manifestinin birinci bölümündə tarixin materialist konsepsiyasını izah edir ki, "bu günə qədər mövcud cəmiyyətin bütün tarixi sinfi mübarizələrin tarixidir". Cəmiyyətlər həmişə məzlum azlığın boyunduruğu altında istismar olunan məzlum əksəriyyət formasını almışlar. Kapitalizmdə sənaye fəhlə sinfi və ya proletariat istehsal vasitələri, burjuaziya sahiblərinə qarşı sinif mübarizəsi aparır. Əvvəlki kimi bu mübarizə cəmiyyəti yenidən quran bir inqilabla və ya "qarşıduran siniflərin ümumi xarabalığı" ilə başa çatacaqdır. Burjua, "istehsalın davamlı inqilabı [və] bütün sosial şərtlərin fasiləsiz pozulması" sayəsində feodalizmin bütün köhnə güclərini yerindən alaraq cəmiyyətdə ən yüksək sinif olaraq meydana gəldi. Burjua proletariatı daim iş qüvvəsi üçün istifadə edir, özləri üçün mənfəət yaradır və kapital yığır. Bununla birlikdə burjuaziya "öz qəbir qazanları" kimi xidmət edir; proletariat istər-istəməz öz potensiallarını dərk edəcək və burjuaziyanı devirərək inqilab yolu ilə hakimiyyətə yüksələcəkdir.

İkinci bölmə olan "Proletarilər və Kommunistlər", şüurlu kommunistlərin qalan işçi sinfinə münasibətlərini bildirməklə başlayır. Kommunistlər partiyası digər işçi partiyalara qarşı çıxmayacaq, lakin onlardan fərqli olaraq ümumi iradəni ifadə edəcək və bütün millətlərdən asılı olmayaraq bütövlükdə dünya proletariatının ümumi maraqlarını müdafiə edəcəkdir. Bölmə, kommunizmi müxtəlif etirazlardan, o cümlədən kommunal fahişəliyi müdafiə edən və ya insanları işləməkdən yayındıran iddialardan müdafiə etmək üçün davam edir. Bölmə, qısamüddətli tələblər, o cümlədən mütərəqqi gəlir vergisi; miras və şəxsi mülkiyyətin ləğvi; uşaq əməyinin ləğvi; pulsuz təhsili; nəqliyyat və rabitə vasitələrinin milliləşdirilməsi; milli bank vasitəsilə kreditin mərkəzləşdirilməsi; dövlət mülkiyyətində olan torpaqların genişləndirilməsi və s. — həyata keçirilməsi vətəndaşlığı olmayan və sinifsiz cəmiyyətin önə keçməsinə səbəb olacaqdır.

Üçüncü bölmə "Sosialist və Kommunist Ədəbiyyatı", kommunizmi o dövrdə yayılmış digər sosialist doktrinalardan fərqləndirir — bunlar geniş reaksiyaçi sosializm olaraq təsnif edilir; Mühafizəkar və ya Burjua Sosializmi; və tənqidi-utopik sosializm və kommunizm. Rəqib perspektivlərə görə təhqir dərəcəsi dəyişsə də, hamısı islahatçılığı təbliğ etdiyinə və fəhlə sinfinin öncəki inqilabi rolunu tanımadığı üçün işdən qovulur.

"Müxtəlif müxalifət partiyalarına münasibətdə kommunistlərin mövqeyi", Manifestin son hissəsində, XIX əsrin ortalarında Fransa, İsveçrə, Polşa və Almaniya kimi konkret ölkələrdə gedən mübarizələrə dair kommunist mövqeyi qısa müzakirə olunur. "burjua inqilabı ərəfəsində" və tezliklə dünya inqilabının gedəcəyini proqnozlaşdırır. Bu, demokratik sosialistlərlə ittifaq elan etməklə, digər kommunist inqilablarını cəsarətlə dəstəkləmək və vahid beynəlxalq proletar fəaliyyətinə — "Bütün Ölkələrin İşçiləri, Birləşin!" Çağırışı ilə başa çatır.