Vilayət
Vilayət (ərəb. ولاية — vilayət) , valilik — valinin təyin olunduğu əyalət. Və ya elə əyalət (ər. يالة) — bir sıra dövlətlərdə inzibati-ərazi vahidi.
Bir sıra Qərb ölkələrində və dillərində “provincia” adlanır.
Provincia
redaktəSözün mənşəyi latın dilindən «provincia» gəlir. Qədim Romada, bu, Apennin yarımadasının xaricində yerləşən və Roma qubernatorları tərəfindən idarə olunan Romaya tabe olan ərazilərin adı idi, yəni xarici ərazilər
"Provincia" sözü, ehtimal ki, latınca pro- ("adından") və vincere ("nəzarəti ələ keçirmək") sözlərindən qaynaqlanır. Beləliklə, vilayət, Roma hakimləri adından Roma hakimliyi tərəfindən idarə olunan bir ərazi idi. Roma İmperiyası da vilayətlərə bölünmüşdür.
Müasir dövlətlərdə və ölkələrdə
redaktəLatın «provincia» yaxın sözlər Argentina, Kanada, Belçika, İspaniya, İndoneziya və bəzi digər əyalətlərdə və ölkələrdə ərazi bölgüsünü göstərir[1].
Bir çox əyalətdə və ölkədə əyalət nisbətən böyükdür, əyalət qanunverici orqanlarındakı təmsilçilərini ərazi bölgüsü ilə seçir (bir çox ingilisdilli əyalətlərdə və ölkələrdə bir rayon kimi). Digərlərində, dövlətin və ölkənin qanunverici orqanlarında nümayəndələri olan əhəmiyyətli bir muxtariyyətə və kifayət qədər geniş bir əraziyə sahib olan yerli bir vahiddir. Fransada, heç bir muxtariyyət olmadan ərazi vahididir, yəni mərkəzi bir orqan tərəfindən yaradıla və ya ləğv edilə bilər[2].
Məsələn, bir il Belçika, İspaniya, İtaliya və Filippindəki bir dövlətin mərkəzi hökumətinin ərazi bölməsidir. Kanada, Konqo və Argentina kimi əyalətlərdə və ölkələrdə əhəmiyyətli bir muxtariyyətə sahib bir seçki vahididir. İtaliyada və Çilidə bir vilayət bir bölgənin inzibati bölgüsüdür, bu da öz növbəsində bu dövlətlər və ölkələr üçün birinci dərəcəli inzibati vahiddir. İtalyan əyalətləri də komune (kommunalar və ya kommunalar) adlanan bir neçə inzibati bölgüdən ibarətdir[3]
Böyük Britaniyada, Londonun hər bir mahalına danışıq dilində əyalətlər deyilir. Britaniya İmperiyasında, Kanada və Cənubi Avstraliya kimi xarici koloniyalar qədim Roma mənasında "vilayət" adını daşıyırdı.
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "A chorographical map of the Province of New-York in North America, divided into counties, manors, patents and townships; exhibiting likewise all the private grants of land made and located in that Province". Library of Congress. June 27, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 4, 2017.
- ↑ "Definition of the word Province including the British English derivition". Lexico. September 12, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 7, 2019.
- ↑ "How Canadians Govern Themselves,. 7th ed". .parl.gc.ca. April 5, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 8, 2012.