Xeografía d'Eslovaquia

Xeografía d'Eslovaquia
Llocalización
Continente	Europa
Rexón	Europa central
Carauterístiques xeográfiques
Superficie	49 035 km²
	48 105 km² (tierra)
	930 km² (agua)
Puntos estremos
Puntu más baxu	(Ríu Bodrog) 94 m
Puntu más altu	2 655 m (Pico de Gerlachov)
Fronteres territoriales
• Austria	91 km
• Chequia	197 km
• Hungría	676 km
• Polonia	420 km
• Ucraína	90 km
	[editar datos en Wikidata]

Eslovaquia (nome llocal, Slovenska Republika) ye un estáu centroeuropéu miembru de la Xunión Europea (XE). Eslovaquia nun tien mariña, fai frontera con Polonia (norte), República Checa y Austria (oeste), Hungría (sur), y nel este fai frontera con un estáu estracomunitariu: Ucraína.

Xeografía física

Relieve

Eslovaquia puede estremase en dos partes o rexones. La primera ye la parte Norte y centru, que ye montascosa por entender l'aguada meridional de los Cárpatos, que traviesen Eslovaquia d'oeste a este. Los Cárpatos estremar en delles sierres: Pequeños Cárpatos, Cárpatos Blancos, Alto Tatra zona central más elevada, que ye bien popular para esquiar y alluga formosos paisaxes con llagos y valles, según el puntu más altu de Eslovaquia, el Gerlachovský štít con 2.655 msnm; So Tatra, Gran y Pequeñu Tatra y los montes Metálicos eslovacos. Otru monte destacáu de los Tatra orientales ye'l Rysy (2.499 m), que ta na frontera con Polonia.

La segunda rexón ye la Sur y oeste, predominantemente llanu, pos forma parte de la llanura danubiana o de Panonia y ye onde ta desenvuelta l'agricultura. Esa zona del suroeste atópase bañada pol Danubiu.

Ríos

El ríu principal ye'l Danubiu, y l'inmensa mayoría de los ríos de Eslovaquia pertenecen a la so cuenca. Namái dalgunos del estremu norte pertenecen a l'aguada del mar Bálticu. Aparte del Danubiu, son importantes el Váh, Hron, Nitra, Hornad, Ipel (que ta na frontera con Hungría), Tisza (na frontera con Hungría y con Ucraína) y el Ondava, afluente del Tisza. Vease la siguiente rellación de ríos y les sos correspondientes desaguaes:

Ríu Danubiu (mar Negru);

ríu Váh (afluente del Danubiu);
ríu Nitra (afluente del Danubiu);
ríu Hron (afluente del Danubiu);

ríu Slana (Keleti-föcsatorna);
ríu Hornad (Keleti-föscatorna);

ríu Torysa (afluente del Hornad);

ríu Ondava (Keleti-föscatorna);

ríu Uh (afluente del Ondava);
ríu Topl'a (afluente del Ondava);
ríu Laborec (afluente del Ondava);

ríu Poprad (Dunajec);

Clima

El clima en Eslovaquia ye continental, con branos llargos y relativamente templaos ya iviernos bien fríos, borrinosos y húmedos. Llueve más nes zones montascoses (1 400 mm al añu) que na llanura (600 mm añales).^[1]

Clima de tierres baxes

Predominiu de les influencies oceániques

La temperatura medio añal ye d'unos 9-10 °C. La temperatura medio del mes más calorosu ye d'unos 20 °C y la temperatura medio del mes más fríu ye cimeru a -3 °C. Esti tipu de clima producir nes llanures de Záhorská y Podunajská. Ye'l típicu clima de la capital, Bratislava.

Parámetros climáticos permediu de Bratislava, capital de Eslovaquia
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	2	4	9	16	21	24	26	26	22	15	8	4	0
Temperatura mínima media (°C)	-3	-2	1	6	11	14	16	16	12	7	3	0	0
Precipitación total (mm)	36	41	38	36	57	71	62	62	37	40	53	50	583
^{[ensin referencies]}

Clima de tierres baxes con predominiu de les influencies continentales

La temperatura medio añal ye d'unos 8-9 °C . La temperatura medio del mes más calorosu ye d'unos 19 °C y la temperatura medio del mes más fríu ye inferior a -3 °C. Esti tipu de clima puede atopase na Košická kotlina y Východoslovenská nížina. Ye'l clima típicu de la ciudá de Košice.

Parámetros climáticos permediu de Košice
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	0	3	8	16	21	24	26	26	21	14	8	3	0
Temperatura mínima media (°C)	-7	-7	-2	3	8	12	14	14	9	3	0	-4	0
Precipitación total (mm)	28	33	29	36	61	86	94	79	46	36	52	40	620
^{[ensin referencies]}

Clima de les cuenques

La temperatura medio añal ye d'ente 5 °C y 8,5 °C. La temperatura medio del mes más calorosu ye ente 15° C y 18,5° C y la temperatura medio del mes más fríu ta ente -3 °C y -6 °C. Esti clima puede atopase en casi toles cuenques en Eslovaquia. Por casu Podtatranská kotlina,^[2] Žilinská kotlina, Turčianska kotlina, Zvolenská kotlina. Ye'l clima típicu de les ciudaes de Poprad y Sliač.

Parámetros climáticos permediu de Poprad
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	-1	2	6	12	17	20	22	22	18	13	5	1	0
Temperatura mínima media (°C)	-9	-7	-4	1	5	8	10	9	6	2	-2	-7	0
Precipitación total (mm)	23	25	27	43	74	90	68	68	49	38	45	29	579
^{[ensin referencies]}

Clima de monte

La temperatura medio añal ye inferior a 5 °C. La temperatura medio del mes más templáu ye inferior a 15 °C y la temperatura medio del mes más fríu ye inferior a -5 °C. Esti tipu de clima producir nos montes y en delles aldegues nos valles d'Orava y Spiš.

Mediu ambiente

WWF estrema'l territoriu de Eslovaquia ente dos ecorrexones: el monte montano de los Cárpatos nos montes del norte y el monte mistu de Panonia nes tierres baxes del sur. Conforme a la normativa de la Xunión Europea, el territoriu d'esti país estremar en dos rexones bioxeográfiques:^[3]panónica y alpina nos Cárpatos. Destaquen nel so patrimoniu natural dos sitios patrimoniu de la Humanidá declaraos pola Unesco: los Montes primarios de fayes de los Cárpatos (2007), bien natural compartíu con Ucraína y les Covarones cárstiques de Aggtelek y del karst eslovacu (1995, 2000), compartíu con Hungría. Cuenta con 4 reserves de la biosfera: Slovensky Kras (dende 1977), Poľana (dende 1990), Tatra (dende 1992, tresfronterizu, compartíu con Polonia) y los Cárpatos Blancos (dende 1998, tresfronterizu, compartíu con Polonia y Ucraína). 40.697 hectárees tán protexíes como güelgues d'importancia internacional al amparu del Conveniu de Ramsar, en total, 14 sitios Ramsar.

Nun hai riesgos naturales destacables. Sigo qu'hai dellos problemes medioambiental: la contaminación del aire poles fábriques metalúrxiques supón un riesgu pa la salú humana; l'agua acedo estropia los montes.

Xeografía humana

La población de Eslovaquia ye de 5,463.046 habitantes (est. xunetu de 2009), lo que da una densidá de 111,41 habitantes per quilómetru cuadráu. Na so mayoría, son eslovacos (85,8%), pero esiste una importante minoría húngara al sur (9,7%) y dellos ucraínos nel este (1%), amás del 1,7% de xitanos (censu de 2001).

L'idioma oficial ye'l eslovacu (83,9%), pero tamién se fala'l húngaru 10,7%, el romanín 1,8%, ucraín 1% y otros ensin especificar 2,6% (censu de 2001).

Tocantes a la relixón, los eslovacos son predominantemente católicos (68,9%), pero tamién hai protestantes 10,8%, católicos griegos (4,1%) y otres confesiones o ensin especificar 3,2%, escarez de relixón el 13% (censu de 2001).

La capital ye Bratislava (n'húngaru: Pozsony) con una población de 430.000 habitantes. Otres ciudaes importantes son Košice (Kassa), Prešov (Eperjes), Nitra (Nyitra), Žilina (Zsolna), Banská Bystrica (Besztercebánya), Trnava (Nagyszombat) y Martin (Turócszentmárton).

Dende 1949 (sacante nel periodu 1990-1996) Eslovaquia tuvo subdividida en 8 "krajy" (singular - kraj, xeneralmente traducíu por "región", que tomen el nome del so ciudá principal. El so númberu, fronteres y funciones camudaron delles vegaes a lo llargo de la historia.

Los "kraje" tán subdividíos de la mesma en "okresy" (singular - okres, xeneralmente traducíos por "distritos"). Esisten anguaño 79 distritos en Eslovaquia.

Nᵘ	Rexón	Eslovacu	Capital
1	Rexón de Bratislava	Bratislavský kraj	Bratislava
2	Rexón de Trnava	Trnavský kraj	Trnava
3	Rexón de Trenčín	Trenčiansky kraj	Trenčín
4	Rexón de Nitra	Nitriansky kraj	Nitra
5	Rexón de Žilina	Žilinský kraj	Žilina
6	Rexón de Banská Bystrica	Banskobystrický kraj	Banská Bystrica
7	Rexón de Prešov	Prešovský kraj	Prešov
8	Rexón de Košice	Košický kraj	Košice

Xeografía económica

El PIB foi de 1,66 trillones de korunas eslovaques en 2006, lo qu'equival a alredor de 50 billones d'euros o 71 billones de dólares d'Estaos Xuníos,^[4] que ye alredor de 8.800 euros o 13.000 dólares per cápita.

PIB por sector:^[5]

Agricultura 3,6%
Industria (materies primes, producción, enerxía, agua) 31,6%
Servicios 64,8%

Les rexones occidentales tán más desenvueltes que les orientales. Nel añu 2004, los mayores ingresos per cápita yeren los 573.976 SK de la rexón de Bratislava, que yera más del doble que la media nacional (251.814 SK). El PIB per cápita foi de 152.786 SK na rexón de Prešov nel nordeste, 60% del nacional.

Los campos cultivaos ocupen el 29% de Eslovaquia. Les principales colleches son trigu, cebada, maíz, remolacha azucrera y pataca. La viticultura estender nes rexones meridionales, principalmente alredor de los Cárpatos Pequeños, les tierres baxes danubianas y la rexón de Tokaj. Tamién se cría ganáu vacuno, gochos y oveyes.^[6]

La industria hai ablayáu llixeramente dempués de la independencia; güei, los principales sectores son les manufactures, electrotécnico, químicu, petroleu, aceru, testil, alimentaria. N'años recién la industria automovilístico ta en puxanza, con fábriques en Bratislava, Trnava y Žilina. Otres ciudaes industriales importantes son Trenčín, Prešov y Košice.

Los combustibles fósiles, particularmente el petroleu y el gas, impórtense. En 2004, la fonte d'enerxía más importante yeren les centrales nucleares (55.7%), allugaes en Jaslovské Bohunice y Mochovce. Otra fonte d'enerxía son les plantes hidroeléctriques (13,9%), tando la principal nel banzáu de Gabčíkovo nel Danubiu y otres nos ríos Váh, Slaná, Orava y Hornád.^[7] En 2005 Eslovaquia consumió 24,93 billones de kWh d'lletricidá.^[5]

Ver tamién

Redolada natural de la Unión Europea

Referencies

↑ Votruba, Martin. «Slovakia's Weather». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-08-10. Consultáu'l 11 de xunu de 2010.
↑ Votruba, Martin. «Upper Liptov Climate». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Archiváu dende l'orixinal, el 2010-06-02. Consultáu'l 11 de xunu de 2010.
↑ Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.
↑ Statistical Office of the Slovak Republic: [1] Archiváu 2010-08-06 en Wayback Machine
↑ ^5,0 ^5,1 «CIA World Factbook». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-04-07.
↑ «Slovakia at MSN Encarta». Archiváu dende l'orixinal, el 1 de payares de 2009.
↑ (Alemán): [2]

[1] Votruba, Martin. «Slovakia's Weather». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-08-10. Consultáu'l 11 de xunu de 2010.

[2] Votruba, Martin. «Upper Liptov Climate». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Archiváu dende l'orixinal, el 2010-06-02. Consultáu'l 11 de xunu de 2010.

[3] Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.

[4] Statistical Office of the Slovak Republic: [1] Archiváu 2010-08-06 en Wayback Machine

[cia-5] 5,0 ^5,1 «CIA World Factbook». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-04-07.

[6] «Slovakia at MSN Encarta». Archiváu dende l'orixinal, el 1 de payares de 2009.

[7] (Alemán): [2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]