Velea

La velea o pesadiella ye un suañu asoliviáu ya testerón, davezu con atracuñu del pechu y abegosidá p'alendar. Les velees danse xeneralmente en periodos del suañu con movimientu entaináu de los güeyos, (MOR por Movimientu Ocular Rápidu; y REM n'inglés por Rapid Eye movement)

Fasta cerque del sieglu XVIII, les velees yeren davezu consideraes obres de los diaños, y yera creyencia que se sentaben nel pechu de los dormientes, apertando col so pesu, lo qu'orixinó el nome de pesadiella (nome deriváu de pesu). Tamién la causa yera creyencia pola mor de delles formes de maxa y posesión de l'ánima. Na Europa del sieglu XIX, camentaben que les velees yeren problemes dixestivos.

Anguaño coñozse que les velees son provocaes por causes fisiolóxiques tales como calentures o dalguna mena de problema sicolóxicu, como traumes inusuales o estrés na vida del durmiente. Los movimientos corporales ocasionales nes velees puen sirvir pa desconsoñar al durmiente, aidándolu a evitar la llercia, que ye ún de los ensamantes de les belees.

Folclór

Les esplicaciones populares de la velea como ataque d'un ser sobronatural puede adicase nestes dos muestres, catalana la primera y neuhelénica la segunda:

La Pesanta, perrazu prietu, gordu ya pesáu como'l plomu, enforma peludu, con una terrible pata de fierro cola que cute a tolos qu'afaya al so pasu de nueche pela cai. Pasa pel güeyu de les peslleres, per baxu de les puertes y, si-y pruye, calístrase peles parés. Complazse allugándose enriba del pechu en plenu suañu y atracuña l'aliendu, provocando velees y suaños abondo axitaos ya alloriaos. (Joan Amades), Los güeyos infantiles, «Revista de Dialeutoloxía ya Tradiciones Populares». 13, 1957, p. 262.

La Mora ye una Lamna (reina), bayurosa y poderosa. Pasia namái de nueche y cada vegada que s'alcuentra nel so camín a homes que duermen siéntase nel so pechu ya estripáyalos. Y ye tan pesada qu'al que lu atracuña muxe como un güé. Sicasí, si l'home nun ta somorguiáu nel suañu y la güeya y quíta-y el so fez (mena de tocáu), entós, cualesquier cosa que-y pida, bayura y pelo, dará-ylo, con talo que-y retorne'l fez. (Nikolaos Politis), Tradiciones, nᵘ 899.

Referencies

Enllaces esternos