Triunviratu

Triunviratu
	comité (es) y ejecutivo colegiado (es)

Pa ver otros usos d'esti términu, Triunviratu (dixebra).

Un triunviratu (o bien en llatín: triumvirālos tos) ye una forma de gobiernu exercíu por trés persones, de normal aliaes ente sigo. El nome surdió na antigua Roma nel sieglu I e.C., na dómina de la república, yá qu'en ciertos tiempos formaríen aliances pa controlar l'escenariu políticu pero al apoderalo tres bandos colos sos respeutivos líderes, quedaría acuñáu d'esa forma, amás sirviría pa estremalo del duunvirato y del decenvirato que yá teníen sieglos d'esistencia.

Esti términu concretamente foi utilizáu per primer vegada pa describir les aliances ente Cayu Xuliu César, Cneo Pompeyu Magno y Marcu Licinio Crasu (Primer Triunviratu) y ente Marcu Antoniu, Marco Emilio Lépido y César Octaviano (Segundu Triunviratu).

Triunviratos iniciales de la Hestoria Primer Triunviratu romanu =

Denominóse «Primer Triunviratu» a aquel que durara ente los años 60 e.C. hasta'l 53 e.C. y tuviera conformáu poles aliances ente los trés líderes romanos de la dómina, siendo éstos Licinio Crasu, Xuliu César y Pompeyu Magno.

Cneo Pompeyu taba enemistado cola nobleza tradicional, magar la so popularidá ganada nel campu de batalla, Marcu Licinio Crasu yera poderosu pola so inmensa riqueza y Cayu Xuliu César tenía l'habilidá del auténticu políticu. Crasu pereció na guerra contra los partos, César resolvió brillantemente la conquista de les Galias (58-51 e. C.). Pompeyu rompió con César y reconcilióse cola nobleza, envidiosu de la gloria militar ayena. Arriendes d'ello, el triunviratu debilitóse bien llueu.

Tres les esitoses campañes de Pompeyu contra los esclavos remontaos d'Espartaco y sobremanera la llimpieza de los pirates qu'operaben nel mediterraneu (ganóse'l llamatu de Magno), este decidió gobernar de forma indireuta (a diferencia de la so mentor Lucio Cornelio Sila). Pa ello cuntaba col sofitu del senáu (pos tuviera del llau de Sila), pero precisaba tener al so favor a los equites, o clase de los comerciantes, que controlaben les finances en Roma, pa ello alióse col más prominente d'ellos, Marcu Licinio Crasu. Dambos personaxes topetaben en personalidá y calter. Xuliu César, naquella dómina n'ascensu de la so carrera política, precisaba llibertá d'aición pa entamar dalguna campaña militar onde encimentar la so sonadía (yá que les victories militares yeren vistes como una fonte de fama y botín), que dexaben asitiase políticamente de cara a los eleutores r instancies de César, quien cerró una alianza matrimonial con Pompeyu (ésti casóse con Julia, la fía d'aquél) y otra económica con Crasu (quien-y financió la llegada al consuláu en 59 e. C.), alcordaron una alianza política ente los trés. Anque ésti tipu d'aliances nun yeren rares na vida política de finales de la República, la riqueza, popularidá y esperiencia militar combinada de los trés, dexáron-yos atropar (pa sigo y los sos aliaos) les principales maxistratures romanes.

César, depués del so consuláu, pudo dedicase con tranquilidá a les campañes de les Galias (58 e. C. - 51 e. C.). Los sos enormes ésitos, magnificados por una escelente propaganda, espertaron la envidia de Crasu (quien se vía a sí mesmu inxustamente clisáu pola fama militar de los sos aliaos) y xeneraron la rocea de Pompeyu.

Pa cuelmu, nel añu 54 e. C. finaba Julia (fía de César y esposa de Pompeyu). Un añu dempués, Crasu empecipia una campaña pa la conquista del Imperiu parto, pero ye derrotáu y muertu na Batalla de Carras. Ensin el llazu familiar que suponía'l matrimoniu de Julia y ensin la mediación d'un tercer aliáu, Pompeyu y César fuéronse alloñando cada vez más; ésti distanciamientu foi aprovecháu pola facción de los optimates, quien atraxeron a Cneo Pompeyu al so bandu al desencadenase la guerra civil.

Segundu Triunviratu romanu

Denominar Segundu Triunviratu al formáu por Octavio Augustu, Marcu Antoniu y Marco Emilio Lépido, quien se fixeron cargu del gobiernu dende l'añu 43 e. C.. Sicasí, les lluches internes acabaron con él hasta que finalmente se produció un enfrentamientu ente les fuercies al mandu d'Octavio y les fuercies al mandu de Marco Antonio (amestáu a la reina Cleopatra d'Exiptu) que'l so resultancia supunxo la victoria d'Octavio nes agües d'Actium 31 e. C.

Arriendes de los disturbios que siguieron al asesinatu de Xuliu César, forxóse una alianza ente Octavio, Antonio y Lépido que supunxo l'aniquilamientu de les persones implicaes en dichu magnicidiu. Con cuenta de reorganizar la estructura política de la República, entamóse formalmente un triunvirii res publicae constituendi o Triumviri rei publicae constituendae. A diferencia del Primer Triunviratu (una mera alianza ente políticos dientro de la estructura constitucional), el Segundu formóse como una comisión de tres miembros destinada a reconstituyir la República, y a cada unu asignóse-y una área xeográfica d'actuación.

Sicasí, llueu empezaron les desavenencies internes. Lépido cayó al intentar arrampuñar el gobiernu de Sicilia a Octavio, dempués de lo que Antonio y Octavio partieron los territorios romanos (Occidente y Oriente respeutivamente). Terminada la conquista d'Armenia per parte d'Antonio, este pasó'l branu n'Exiptu xunto a Cleopatra quedando abruxáu por ella y dándo-y fíos. Amás refugó a la so esposa Octavia (hermana del otru triunviru), actu tres el cual Octavio fixo públicu'l testamentu d'Antonio onde dexaba los territorios orientales de Roma a los sos fíos y a Cesarión a quien reconocía como fíu de César. La guerra cívil quedó sellada en Actium onde les tropes del mozu César, al mandu de Agripa, venció a Antonio y Cleopatra. Meses dempués, Exiptu quedaba anexonáu a Roma y Octavio allanaba el camín pal Imperiu.

Triunviratos modernos

- Arxentina

- Centroamérica

- República Dominicana

Primer Triunviratu y Segundu Triunviratu República Dominicana: gobiernu militar dende avientu de 1963 hasta abril de 1965, presidíu por Donald Reid Cabral.

- Italia

Triunviratu de la República Romana (1849)

- Unión Europea

Troika europea

Notes

Ver tamién

Enllaces esternos

El Primer triunviratu, esplicáu por Plutarco