Monarquía d'Irlanda

Irlanda tuvo a lo llargo del so historia tres periodos mientres los cualos foi rexida por monarques. Los mesmos foron designaos como Rei d'Irlanda (irlandés: Rí na hÉireann) y Reina (regnant) d'Irlanda.

Monarquía

Con anterioridá a 1169, Irlanda yá s'atopaba nel procesu de constituyise nun reinu nacional sol rol y dominiu exercíu pol Gran Rei d'Irlanda. Depués d'una invasión cambro-normanda a Irlanda en 1169, Enrique II y los sos socesores tomaron la denominación de "Lord d'Irlanda". El Tratáu de Windsor en 1175 reconoció al rei nativu como señor de tola Irlanda que nun tuviera baxu control normandu, sicasí les incursiones de los cambro-normandos debilitaron la so autoridá y el cargu quedó vacante al abdicar el postreru "señor".

Depués de que Enrique VIII d'Inglaterra denomárase a sigo mesmu Xefe Supremu de la Ilesia d'Inglaterra, Enrique solicitó y llogró el soporte llexislativu pol Parllamentu d'Irlanda, y en 1541 (efectivu en 1542, ver Acta de la corona d'Irlanda (1542)), coronóse Rei d'Irlanda y xefe de la Ilesia d'Irlanda (al día de güei Irlanda y Irlanda del norte, siguen siendo miembros de la comunión Anglicana pero a diferencia de la Ilesia d'Inglaterra, la Ilesia d'Irlanda yá nun esiste como organización). El títulu "Rei d'Irlanda" foi utilizáu subsiguientemente hasta'l 1 de xineru de 1801, que correspuende a la fecha efectiva de la segunda Acta de Xunión, que xunificó Irlanda y Gran Bretaña formando'l Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda.

Sicasí, en 1555, el Papa Pablu IV promulgó una bulda papal otorgándo-y el títulu de Rei d'Irlanda a Felipe II d'España [1]. Esto foi una consecuencia direuta de la escomunión del rei inglés Enrique VIII per parte del Papa, depués de qu'Enrique desconociera l'autoridá del Papa, y foi una reaición a qu'Enrique VIII se autoproclamara "Rei d'Irlanda", depués de l'acta del Parllamentu d'Irlanda en 1541, subvirtiendo d'esta forma la potestá feudal de señoríu del Papáu que sol Papa Adrianu IV otorgara Irlanda al rei Enrique II d'Inglaterra en 1155. Ente 1554 a 1558 Felipe foi rei consorte al traviés del so casoriu con María I, y el Condáu del rei foi nomáu nel so honor. Darréu, al fundise la Grande y Felicísima Armada, Felipe viose incapacitáu d'echar pie n'Irlanda, y los esfuercios galés irlandés-español de mover el dominiu inglés d'Irlanda morrieron en 1601 cola Batalla de Kinsale.

Depués de la creación en 1922 del Estáu Llibre d'Irlanda como un dominiu independiente dientro del Imperiu Británicu, el rei Xurde V siguió reinando n'Irlanda como rei del Reinu Xuníu. Esto nun tien de sorprender yá que n'Irlanda del Norte; seis de los nueve condaos de la provincia d'Ulster permanecieron dientro del Reinu Xuníu y nun formaron parte del Estáu Llibre. L'usu de dichu títulu nel Estáu Llibre yera problemáticu, sicasí en 1927 el vieyu títulu anglu-irlandés de "Rei d'Irlanda" foi resucitáu pa enfatizar l'estatus del Estáu Llibre d'Irlanda como unu de los varios países independientes so una monarquía compartida.

En 1949 l'estáu d'Irlanda, agora llamáu a cencielles Irlanda (tal como fuera renomáu l'Estáu Llibre d'Irlanda en 1937) cortó'l so últimu venceyu col monarca cuando se declaró una república, dexando'l Commonwealth y faciendo que'l títulu de "Rei d'Irlanda" fora desaveniente. El títulu de "Rei d'Irlanda" foi finalmente abolíu cuando'l Parllamentu del Reinu Xuníu aprobó la Royal Styles and Titles Act, 1953. Per aciu esti acta'l monarca nel Reinu Xuníu recibió'l títulu de: Sabela segunda, pola Gracia de Dios, Reina del Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte y de los sos otros Dominios y Territorios, Xefa del Commonwealth, Defensora de la Fe. L'Acta foi tamién la primer vegada qu'Irlanda del Norte foi explícitamente mentada nel títulu del monarca.

Llista de Lores, Reis y Reines d'Irlanda (non-nativos)

Lores d'Irlanda (1171–1541)

Enrique II (1171–1189)
Ricardu I (1189–1199)
Xuan (1199–1216)
Enrique III (1216–1272)
Eduardu I (1272–1307)
Eduardu II (1307–1327)
Edward Bruce (1315–1318)
Eduardu III (1327–1377)
Ricardu II (1377–1399)
Enrique IV (1399–1413)
Enrique V (1413–1422)
Enrique VI (1422–1461 y 1470–1471)
Eduardu IV (1461–1470 y 1471– 1483)
Eduardu V (1483)
Ricardu III (1483– 1485)
Enrique VII (1485–1509)
Enrique VIII (1509–1542)

Rei/Reina d'Irlanda (1541–1649)

Enrique VIII (1542–1547)
Eduardu VI (1547–1553)
Xuana I (1553)
María I (1553–1558)
Sabela I (1558–1603)
Xacobu I (1603–1625)
Carlos I (1625–1649)

Lord Protector de la Mancomunidá d'Inglaterra (1649–1660)

Oliver Cromwell (1649–1658)
Richard Cromwell (1658–1660)

Rei/Reina d'Irlanda (1660–1801)

Carlos II (1660–1685)
Xacobu II (1685–1688)
María II (1689–1694)
Guillermu III (1689–1702)
Ana (1702–1714)
Xurde I (1714–1727)
Xurde II (1727–1760)
Xurde III (1760–1801)

Rei/Reina del Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda (1801–1927)

Xurde III (1801–1820)
Xurde IV (1820–1830)
Guillermu IV (1830–1837)
Victoria (1837–1901)
Eduardu VII (1901–1910)
Xurde V (1910–1927)

Rei d'Irlanda (1927–1949)

Xurde V (1927–1936)
Eduardu VIII (1936)
Xurde VI (1936–1949)

Rei/Reina del Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte (1949–actualidá)

Xurde VI (1949–1952)
Sabela II (1952–presente)

Nomes de los monarques n'irlandés

Indíquense de siguío los nomes de los monarques y Lores Proteutores d'Irlanda n'idioma irlandés.

Enrique: Einrí
Ricardu: Risteárd
Xuan: Seán o Eoin
Eduardu: Éadhbhard o Éamonn
Jane: Sinéad
María: Máire
Sabela: Eilís
Xacobu: Séamas o Séamus
Oliveriu Cromwell: Oilibhéar Cromail
Ricardu Cromwell: Risteárd Cromail
Carlos: Cathal o Séarlas
Guillermu: Uilliam
Ana: Áine
Xurde: Seóirse
Victoria: Victeoiria

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Monarquía d'Irlanda.