Selva amazonica

Paisache riberano en l'Amazonia.

La selva amazonica, tamién conoixida como Amazonia, ye una rechión d'America d'o Sud definita per la cuenca d'o río Amazonas y los suyos afluyents, la cuenca fluvial mes gran d'o mundo, y cubierta en gran part per la selva tropical. S'estendilla per nueu estaus y territorios: Bolivia, Brasil, Colombia, Ecuador, Guayana Francesa, Guyana, Perú, Surinam y Venezuela. Mes d'a metat d'a suya extensión corresponde a Brasil.

L'11 de noviembre de 2011 la selva amazonica estió declarata una d'as siet marabiellas naturals d'o mundo.

Toponimia

Pareix que lo nombre d'o Amazonas surtió d'a batalla que los conqueridors espanyols, encabezaus per Francisco de Orellana, libroron con una tribu pira-tapuya a on todas las mullers gosaban luitar igual que los hombres. Unatra teoría atribuye lo nombre a lo mesmo Orellana, qui habría confundiu hombres indichenas levando faldetas de fuellas, pensando que yeran mullers. En cualsiquier caso, lo nombre se l'atribuyió derivau d'as lechendarias guerreras amazonas de l'antiga mitolochía griega, que viviban en os confins d'as tierras civilizadas y estioron descritas per Herodoto y Diodoro de Sicilia. Orellana estió lo primer europeu en navegar per tot lo río Amazonas l'anyo 1542.

Con tot y con ixo, la delimitación de l'Amazonia ha variau prou con os anyos, dubdando si s'ha d'incluyir tota la selva u bien només la cuenca d'o río Amazonas; manimenos, esto no ha impediu que países como Colombia, Perú, Venezuela y Brasil nombren a belunas d'as suyas divisions administrativas "Amazonas", fendo enfasi en a suya sobiranía y reclamacions sobre lo territorio.

Cheografía

Mapa de l'Amazonia seguntes WWF. En negro, las mugas actuals y en amariello las buegas de l'Amazonia.

Encara que la cuenca d'o río Amazonas tien més de siet millons de km², la selva amazonica s'estendilla per alto u baixo seis millons de km². Ye la selva tropical mes gran d'o mundo. Se considera que la selva amazonica, selva de l'Amazonia, selva de l'Amazonas u Amazonia, plega dica los seis millons de km² y constituye la selva tropical mas extensa d'o mundo y ye considerada una "gran reserva verda", y representa la metat d'as que encara bi ha. Lo suyo titol de "polmón d'o planeta" ye metaforico, ya que ye en equilibrio climatico: los ingresos y eixidas de CO₂ y d'O₂ son balanceyaus. La suya extensión se reparte entre ueito países sudamericans: Bolivia, Brasil, Colombia, Ecuador, Guyana, Perú, Surinam y Venezuela.

Bi ha innombrables especies de plantas encara sin garra clasificación, millars d'especies d'aus, innombrables anfibios y millóns d'insectos. Dende los insectos dica los grans mamiferos (como lo chaguar u lo puma). Reptils como tartugas, caimans y serpients tamién l'habitan. Bi ha aus y peixes de todas las especies, colors, plumaches y escamas. En as lacunas a lo largo d'o río Amazonas floreix la planta Victoria amazonica, las fuellas circulars d'a cual arriban a mes d'un metro de diametro. Lo numero d'especies de peixes y de plantas acuaticas ye muit amplo.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Selva amazonica.