Vasall
| Dialäkt: Wallisertitsch |
Än Vasall,(keltisch gwas, latinisch vassus : Chnächt), isch im Mittlaltär än Herr, wa schich friwillig als Gfolgsma inu diänscht vamu Herr gschtellt het, und schich dischum fär bschtimmti militerischi oder diplomatischi Diänschtleischtige verpflichtut het. Där Vasall het derbi än bschtimmti Azahl Soldatu zer Värfiägig miessu stellu, umd mit dene dum Diänschtherr in schinu Chriägu unnärschtüzu. Där Vasall het derfir du Schutz va schinum Lehnsherr gignossu.
Öi en Fürscht het än Vasall chenu si und schich där Oberherrschaft vamu aneru Fürscht chenu unnerwärfu. Äs giäts Bischpiel derfir isch d'Biziäig vam englischu und dum französischu Chinig im 12.Jahrhunnärt. Där englisch Chinig het zahlrichi Bsitzige in Frankrich kha, doch sind di alli Lehnschaftu vam französischu Chinig gsi. Där Chinig fa England isch alsu dum Chinig fa Frankrich als schine Lehnsma unnertan gsi. Als Herzog vannär Normandie und fa Guyenne, sowiä Graf fa Anjou, Maine, Berry, Bretagne, Touraine und Poitou ischär zwar dä mächtigschte Vasall in Frankrich gsi, abär äbu nur Vasall. Är isch alsu dum Phillip II. zu diänschtu verpflichtut gsi, obwohlsch das schi hierarchich glichgschtellt sind gsi.
Där Vasall im Feudalismus vam 8. Jahrhunnärt isch där Vorgänger vam Lehnsma im spetru Mittlaltr gsi. Doch z'Lehnswäsu het schich scho zimli bald fanär Vasallität unerschidu. Där Vasall isch schinum Dienschtherru nu persönli verpflichtut, währund dä Lehnsma schich nur ubär schini Lehe in d'Abhängigkeit vam Lehnsherru bigä het. In summu Fäll isch z'Lehe sogar ärblich gwordu, was innär ursprünglichu Vasallität nid vorgseh isch gsi. Nur duch d'Vergab fa eigune Länderie als Lehe hent d'Landsherru vam üsgehundu Mittlaltär irusch Armee chenu unärhaltu. Da schi schich uf dischi Art immär meh irusch Hüsmacht hent miäsu la biröibu, im Gäguzug aber irusch Lehnslit immer mächtigär gmacht hent, isch där Treui-eid bald lächerlich gwordu. D'Lehnsherru hent schliässlich sogar irusch Lehnliit züäsätzlich miässu bizahlu, um irusch Dienschtleischtige z'ärhaltu.