Zum Inhalt springen

Hans Spemann

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
dr Hans Spemann (vor 1935)

Dr Hans Spemann (* 27. Juuni 1869 z Stuegert; † 12. Septämber 1941 z Fryburg) isch e dytsche Mediziiner un Zooloog gsii. Är het anne 1935 dr Nobelbryys fir Fisiology oder Mediziin fir syni Aarbete iber dr „Organisaater-Effäkt bi dr Embrionaalentwicklig“ iiberchuu, wu äär un sy Dokterandi Hilde Mangold (1898–1924) entdeckt ghaa hän.

Lääben un Wäärch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Hans Spemann isch dr eltscht Suun vum Verleeger Wilhelm Spemann un syre Frau Lisanka geb. Hoffmann (1839–1871) gsii.[1] Vu 1878 bis 1888 isch er uf s Eberhard-Ludwigs-Gimnaasium z Stuegert gange un het noch em Schuelabschluss Buechhändler gleert (1888–1889) un no sym Militeerdienscht (1889–1890) fir ai Joor lang as Buchhändler im Gschäft vu sym Vater gschafft. Anne 1891 het er si an dr mediziinische Fakulteet vu dr Uniwersiteet Haidelberch yygschriibe. Deert hän en bsundersch d Aarbete vum verglyychende Anatoom Carl Gegenbaur aazooge. In dr Zyt vum Stuudium isch em Miotgliid vu dr Studänteverbindig Karlsruhensia zu Heidelberg im Miltenberger Ring woore.

Im Winter 1893/94 het er z München studiert, wun er dr August Pauly chännegleert het. Vum Friejoor 1894 bis 1908 het r am Zooloogische Inschtitut z Würzburg gschafft, deert het er 1895 s Stuudium vu dr Zoology, Botaanik un Fisik abgschlosse un isch deert au bromewiert woore.[2] Syni Leerer sin dr Theodor Boveri, dr Julius Sachs un dr Wilhelm Röntgen gsii, wu alli ne bsundere Yyfluss uf en ghaa hän.[3]

Anne 1898 het er si z Würzburg mit ere zooloogischen Aarbet fir s Fach Mediziin habilitiert.[4]

Scho ab 1902 het dr Spemann uf dr Grundlaag vu Aarbete vum Jacques Loeb un em August Weismann (Chyymplasmatheory) eerschti wiichtigi Versuech zue dr Zälldailig duuregfiert. S isch em zem Byyschpel glunge, di boode Zälle vum Zwoo-Zäll-Staadium vun eme Salamander mit eme Saiglingshoor z dränne, dooderduur het er chinschtligi Zwilling erzygt. Dur des Schnierigsexperimänt un anderi Versuech an meezällige Embrionaalstaadie isch noogwiise woore, ass d Fuurchigszälle vun eme Embrio uf frieje Entwickligsstaadie no sämtligi Eerbinfermazioone hän, wu fir d Entwicklig nootwändig sin.[5]

Maandaafele fir dr Hans Spemann z Rostock

Ab 1908 het dr Spemann as Brofässer fir Allgmaini Zoology un verglyychendi Anatomy an dr Uniwersiteet Rostock gleert. Von 1914 bis 1919 isch er Diräkter vum Chaiser-Wilhelm-Inschtitut fir Biology z Berlin-Dahlem (Voorgänger vum Max-Planck-Inschtitut fir Biology) gsii.[6] Vu 1919 bis zue syre Emeritierig 1937 isch dr Spemann Brofässer un Leerstuelinhaaber fir Zoology an dr Uniwersiteet Fryburg gsii, vu 1923 bis 1924 isch er au Räkter vu dr Uniwersiteet gsii.[6]

Vu 1927 zue sym Dood 1941 isch er „Uuswäärtig Wisseschaftli Mitgliid“ vu dr Chaiser-Wilhelm-Gsellschaft gsii.[7]

Anne 1935 het dr Spemann dr Nobelbryys fir Fisiology oder Mediziin iiberchuu fir syni Aarbete iber dr „Organisaater-Effäkt bi dr Embrionaalentwicklig“, wu äär un sy Dokterandi Hilde Mangold (1898–1924) entdeckt ghaa hän un wu speeter noch em Spemann gnännt wooren isch (Spemann-Organisaater). Är un syni Schueler*ne hän ab 1921 wiichtigi Stuudie dooderzu duuregfiert.[8] Dr Spemann het dur Dransblantazioons-Experimänt an dr frieje Gaschtrula noogwiise ghaa, ass si ne Gwääb oortsspeziifisch verhalte duet, also si no dr Stell, wu s Gwääb in d Embfänger-Gaschtrula verbflanzt wooren ischm entwickelt, un no dr Häärchumftsstell im Spänderorganismus. D Zälle sin in däm frieje Entwickligsstaadium noonig determiniert. Bi Dransblantazioonsexperimänt an dr spoote Gaschtrula het s dergeege ne ander Effäkt gee: Doo entwicklet si s Dransplantaat no dr Häärchumft. Des haißt, s Gwääb isch jetz determiniert gsii.

Graabstai fu em Stuegerter Pragfriidhoof
dr Spemannblatz z Fryburg

Scho 1938 het dr Spemann s Verfaare vum Chäärntransfer as Meegligkait voorgschlaa fir d Untersuechig vum Entwickligspotenziaal in differänzierte Zälle. Des Verfaare isch abereerscht speeter in dr Foorschig bruucht woore.

Dr Spemann isch noch ere lengere Häärzchranket am 12. Septämber 1941 gstoorbe un isch am 15. September yygäscheret woore.[9]

Eerige

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Sälbschtzyygnis

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

„Zuerst hatte mir Boveri vorgeschlagen, die Entwicklung der Geschlechtsorgane des Bandwurms zu bearbeiten, und erst als ich schüchtern einwandte, daß mich das in der rein juristischen Familie meiner Braut völlig kompromittieren würde, ging er lachend auf einen anderen Wurm über, dessen klangvoller Name Strongylus paradoxus einigermaßen damit aussöhnen konnte, daß er in der Lunge des Schweins zuhause ist.“ (Forschung und Leben. 1943).

Schrifte

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • mit dr Hilde Mangold: Über Induktion von Embryonalanlagen durch Implantation artfremder Organisatoren. In Archiv für mikroskopische Anatomie und Entwicklungsmechanik. Band 100 (1924), S. 599–638.
  • Experimentelle Beiträge zu einer Theorie der Entwicklung. Deutsche Ausgabe der Silliman Lectures, gehalten an der Yale Univ. im Spätjahr 1933, Julius Springer, Berlin 1936.
  • as Rusgeeber: Forschung und Leben. Stuttgart 1943.

Schuelerne

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Literatuur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Peter E. Fässler: Hans Spemann 1869–1941: Experimentelle Forschung im Spannungsfeld von Empirie und Theorie; ein Beitrag zur Geschichte der Entwicklungsphysiologie zu Beginn des 20. Jahrhunderts. Springer, 1997, ISBN 3-540-62557-7.
  • Peter E. Fässler, Klaus Sander: Hilde Mangold (1898–1924) and Spemann's organizer: achievement and tragedy. In: Roux's Arch. Dev. Biol. 205, 1996, S. 323–332.
  • Werner E. Gerabek: Spemann, Hans. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 24, Duncker & Humblot, Berlin 2010, ISBN 978-3-428-11205-0, S. 657 f.
  • Werner E. Gerabek: Hans Spemann. In: Horst Kant et al,: Harenberg Lexikon der Nobelpreisträger. Alle Preisträger seit 1901. Ihre Leistungen, ihr Leben, ihre Wirkung. Hrsg. vom Harenberg Lexikon Verlag. Harenberg, Dortmund 1998, S. 183–185.
  • Werner E. Gerabek: Spemann, Hans. In: Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (Hrsg.): Enzyklopädie Medizingeschichte. De Gruyter, Berlin/ New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, S. 1346 f.
  • Otto Mangold: Hans Spemann. Der Erfinder der embryonalen Mikrochirurgie, ein Meister der Entwicklungsphysiologie In: Hans Schwerte, Wilhelm Spengler (Hrsg.): Forscher und Wissenschaftler im heutigen Europa. 2. Mediziner, Biologen, Anthropologen. (= Gestalter unserer Zeit. Band 4). Stalling, Oldenburg 1955, S. 228–236 (Die Hgg. waren zuvor SS-Kader)
  • Klaus Sander: Hans Spemann (1869–1941): Entwicklungsbiologe von Weltruf. In: Biologie in unserer Zeit. 15, 1985, S. 112–119.
  • Klaus Sander, Peter E. Fässler: Introducing the Spemann-Mangold organizer: experiments and insights that generated a key concept in developmental biology. In: Int. J. Dev. Biol. 45, 2001, S. 1–11.
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Hans Spemann – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Hans Spemann: Forschung und Leben. Herausgegeben von Friedrich Wilhelm Spemann. Engelhorn, Stuttgart 1943, S. 15–16.
  2. ↑ Hans Spemann: Zur Entwicklung des Strongylus paradoxus. Medizinische Dissertation Würzburg 1895.
  3. ↑ Nobelprize.org: Hans Spemann - The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1935 (Biography)
  4. ↑ Hans Spemann: Über die erste Entwicklung der Tuba eustachii und des Kopfskelets von Rana temporaria. Medizinische Habilitationsschrift Würzburg 1898.
  5. ↑ Andreas Sentker: Die Chronik des Klonens. In: DIE ZEIT ONLINE. ZEIT ONLINE GmbH, 15. März 2001, abgruefen am 11. Mai 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, ISBN 3-596-16048-0, S. 591.
  7. ↑ Marion Kazemi, Eckart Henning: Chronik der Kaiser-Wilhelm-/Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften. 1911–2011 (= 100 Jahre Kaiser-Wilhelm-/Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften. Teil I). Duncker & Humblot, Berlin 2011, ISBN 978-3-428-13623-0, S. 992 un anderi. As Diräkter vun eme KWI isch er „Wisseschaftli Mitgliid vu dr KWG“ gsii.
  8. ↑ Paul Diepgen, Heinz Goerke: Aschoff/Diepgen/Goerke: Kurze Übersichtstabelle zur Geschichte der Medizin. 7., neubearbeitete Auflage. Springer, Berlin/Göttingen/Heidelberg 1960, S. 63.
  9. ↑ Peter E. Fässler (1997), S. 97.
  10. ↑ Holger Krahnke: Die Mitglieder der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen 1751–2001 (= Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch-Historische Klasse. Folge 3, Bd. 246 = Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Mathematisch-Physikalische Klasse. Folge 3, Bd. 50). Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2001, ISBN 3-525-82516-1, S. 229.
  11. ↑ Member History: Hans Spemann. American Philosophical Society, abgruefen am 4. Dezember 2018.
Vorgänger
Felix Rachfahl 		Räter vu dr Albert-Ludwigs-Uniwersiteet Fryburg
1923–1924 		Nochfolger
Otto Immisch
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Hans_Spemann“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Hans_Spemann&oldid=1060205"