Grafschaft Burgund

D Grafschaft Burgund isch e historischi Landschaft vom hütige Frankrych.

Als Verwaltigsgebiet het s ese vo anne 982 bis 1678 gää. I dere Gägend isch jetz die französischi Regioon Franche-Comté; uf Düütsch seit men ere Freigrafschaft. Das isch d Landschaft uf dr Weschtsyte vo dr Burgundische Pforte und wyt bis a d Soon abe. Me tarf se nid verwächsle mit em Herzogtum Burgund, wo grad näbe draa im Weschte lyt.

Sproochlich isch das Areaal hüt zwöiteilt: im Norde redt me tradizionell d Mundarte vom Franc-comtois und im Süde s Frankoprovänzalisch.

Gschicht

S Herrschaftsgebiet isch innerhalb vom alte Königrych Burgund us vier eltere, karolingischen oder burgundische Verwaltigsgebiet, pagi, gmacht woorde: Amago, Scoding, Port und Warasch. Dr pagus Amago isch zwüsche dr Soon und em Doubs rund um Dole gsi, Port im Norde, Scoding im Süüde und s Piet Warasch i dr Gägend vo Bisanz bis uf Bünterlin i dr Juralandschaft; dere Regioon iire Naame chönt uf Düütsch im früene Middelalter Waresgau gsi sy, wi men au scho vermuetet het.

D Hauptstadt vo de Pfalzgrafe vo Burgund isch Dole gsi. Als eerschte Graf het dr Otto Wilhelm im spoote zääte Joorhundert die nöi zämegsetzti Grafschaft, eini vo de grosse Regioone innerhalb vom Königrych Burgund, regiert. Er het bis 1026 gläbt, und do isch sy Soon, dr Graf Rainald, a d Regierig choo. Er isch drby gsi, wo dr letscht burgundisch König, dr Rudolf dr Dritt, anne 1032 gstorben isch und de gmäss däm sym Verspräche anne 1016 z Stroossburg s ganze Königrych as Heilige Römische Rych under em Kaiser Konrad em Zwoote choo isch.

Im Kaiserrych isch d Grafschaft Burgund wyter en eigeni Herrschaft blibe. Dr Graf Rainald het sys Amt chönne bhalte, und anne 1037 het er als Verwalter von ere Rychsherrschaft dr Titel Pfalzgraf übercho. Us dr Familie vo de Pfalzgrafe isch dr Papscht Kalixt dr Zwoot gsi, wo anne 1122 für s Ändi vom Inveschtituurstryt gluegt het.

I dr konfliktträchtige Zyt im früene 12. Joorhundert het sech dr Pfalzgraf Rainald dr Dritti gäge Herzog Konrad vo Zääringe chönne duresetze; er isch Pfalzgraf worde, het em Zääringer aber drfüür Landschaften im öschtliche Jura gloo. Me seit, uf iin göng dr Naame Freigraf zrugg, wo drvo dr hütig Name vo dr Regioon chunt. Dr Kaiser Fridrich «Barbarossa» het sini hand aber wider uf d Grafschaft gleit; er het d Gräfin Beatrix ghürootet, wo so d Kaiserin woorden isch. Dr Soon vom Kaiserpaar, dr Otto vo Hoheschtaufe, isch Pfalzgraf vom Burgund und au no Graf vo Länzburg woorde. Er isch i dr Gschicht psunders bekant als dää, wo en schlimme Chrieg im Elsass azettlet het.

Im drizääte Joorhundert isch d Grafschaft Burgund, wo immer no zum Rych ghört het, dur Hüroote i d Händ vo französische Adelsfamilene choo. Anne 1318 het d Gräfin Johanna dr Herzog Odo vo Burgund ghürootet, und übers Eerb vo iirne Chind isch die alti Grafschaft e Teil vom Herzogtum Burgund woorde. Wo dr Herzog Karl dr Muetig im Chrieg vo 1477 s Lääbe gloo het, het dr französisch König grad dr französisch Teil vo iim sym Rych wider a sich zoge, die ehemoligi Grafschaft Burgund isch aber als Bestandteil vo de Burgundische Niderland wider es Rychsgebiet woorde. Bis anne 1678 isch jetz d Freigrafschaft es Territorium vo de Habsburger gsi. Vo de französiche Königen uus het me mit mängem Chrieg probiert die Landschahft z erobere, lang isch das gschyteret, bis es äntlich mit em Fride vo Nimwegen so wyt gsi isch: Jetz het Habsburg die alti Rychsgrafschaft em fränkische König ggää; sider isch si e Teil vo Frankrych.