Chasper Pult
Dr Chasper Pult, wo vom 2. Jänner 1869 bis am 31. Oktober 1939 gläbt het, isch e Schwiizer Romanischt und Wörterbuechredakter gsi.
sys Lääbe
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Er isch dr Soon vom Jon Pult vo Sent im Underengadyn und vo dr Barbara geb. Crestan gsi, und er het scho woner eerscht eis Joor alt gsi isch sini Muetter verloore. Dr bedüütend Engadyner Dichter Peider Lansel isch sy elter Bruoder gsi. Als Chly het dr Chasper Pult es paar Joor mit sym Vatter z Massa Carrara i dr Toskana gläbt, mit Zääni isch er zrugg uf Sent, won er wyter id Schuel ggangen isch. Dänn het er z Chur s Gimnasium bsuecht und 1889 d Matura gmacht. Studiert het er z Züri und z Losann, zeerscht Chemy und dänn Romanistik. Er het anne 1897 mit ere Arbet übere Dialäkt vo sym Heimetdorf, Le parler de Sent, doktoriert. Nach ere Zyt als Lehrer z Casale Monferrato het er au no vo dr Uni vo Genua es Diploom übercho, und dänn het er z Sanggallen als Iteliänischlehrer a dr Handelshochschuel gschaffet. 1908 het er d Lola Küng ghürootet.
Anne 1914 isch dr Pult – näbe synere Arbet z Sangaalle – als Nochfolger vom Florian Melcher als Scheffredakter zum Dicziunari Rumantsch Grischun DRG choo, won er scho sit 1907 i dr filologische Begläitkommission mitgmacht het. 1935 het dr Pult mit em Romanischt Andrea Schorta e zwöite wüsseschaftliche Redakter fürs DRG überchoo. Gwoont het er z Sanggale bis anne 1934, wo sini Frou gstoorben und äär zrugg uf Sent isch.
Dr Chasper Pult het Gedicht und Prosastuck gschribe. Uf es paar Hüüser vo Sent cha me Sprüüch uf romanisch lääse, won äär dichtet het. Für d Wüsseschaft het er Bytreeg gliferet, wo über d Filology use au für d Gschichtsforschig und d Volchskund vil bringe. Er het öppe di alti romanischi Sproochgschicht vom Rhintl im Sangallerland vor dr Germanisierig undersuecht.
Zu säbere Zyt het me vo iteliänischer Syte uus probiert us em Rätoromanische eifach nume no en iteliänische Dialäkt z mache; do drgäge het sech dr Chasper Pult so wie au dr Zürcher Profässer Jakob Jud, wo i dr filologische Kommission vom DRG gsi isch, mit dütleche Woorte gweert.
1938 het dr Chasper Pult erläbt, ass s Schwiizer Volch von eren Abschtimmig s Rätoromanische als vierti Landessprooch agnoo het, und grad am Ändi vo sym Lääbe het er no gseh, ass tank synere strängen Aarbet als Redakter anne 1939 dr erscht Täil vom Dicziunari trukt uescho isch. Am 31. Oktober 1939 isch er z Sent gstoorbe, so wien es paar Tääg drufabe au dr Ernst Tappolet, eine vo de Gründer vom Glossaire des patois de la Suisse romande.
Es paar usgwählti Wäärch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Le parler de Sent, 1897
- Über Ämter und Würden in Romanisch Bünden, 1911
- Volksbräuche und Volkswohlfahrt. In: Schweizerisches Archiv für Volkskunde, 1916
- Ladinia e Italia, resposta da Ch. Pult al diseuors omonim salvä in Milan da Prof. Carlo Salvioni, 1917
- La plü veglia pergiamina rumantscha del archiv da Sent, 1918
- Las bacharias, 1921
- Am eigenen Backbrett, In: Festschrift Louis Gauchat, 1925
- Ueber die sprachlichen Verhältnisse der Raetia Prima im Mittelalter, 1927
- Amo ün pêr kikkers gio da nossa panera, 1939
- Il Dicziunari rumantsch, 1925
- Il vegl cumün grischun rumantsch. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 44, 1930
- Noss nouvs dicziunaris. Lur caracter, mera e stadi d’avanzamaint. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 51, 1937, S. 282–297.
- Rätoromanisch, unsere vierte Landessprache, 1938
- Meis testamaint. In: Fögl Ladin, 1940
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Andrea Schorta: Prof. dr. Chasper Pult. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 54, 1940, S. 273–285.
- Clà Riatsch: Chasper Pult In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Jakob Jud: Chasper Pult 1869–1939. In: Vox Romanica, 5, 1940, S. 327–331.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Chasper Pult uf sent-online.ch
