Chrieg vo de Röömer i den Alpe under em Chaiser Auguschtus

Dr Chrieg vo de Röömer i den Alpe under em Chaiser Auguschtus isch e strategischi Operazioon vo dr römischen Armee gsi. D Akzioone vo däm Plaan sind vo anne 25 bis 14 vor üserer Zyträchnig ggange.

um was es de Röömer gangen isch

Es isch für d Röömer under dr Regierig vom Oktavian (63 v. Chr. bis 14 n. Chr.), wo sit em Joor 31 vor üsere Zyt elei dr Herrscher vo Rom gsi isch und sit anne 27 der Naame Auguschtus gha het, wichtig gsi, s Bärgland im Norde von Oberitalie chönne z kontroliere. Vo döört uus isch vorhäär s Chärnland vom Röömische Rych uf dr iteliänische Halbinsle mängisch vo de Kelte, de Rääter un de Germaanen agriffe worde.

Im Weschte isch Gallie scho lengeri Zyt, sit em Caesar, röömisch gsi, und jetz isch au s Alpeland zwüschem Piemont und em Rhonetal is Römische Rych cho. Und derzue het me no zwüsche de röömische Provinzen uf em Balkan a dr undere Donau und em Land am Rhy e diräkti Verbindig welle haa.

Über dää Chrieg brichtet bsunders dr röömisch Gschichtschryber Kassius Dio.

und was i dämm Chrieg bassiert isch

Anne 25 het e röömischi Armee s Augschttal agriffe und döört s Volch vo de Salasser fasch ganz usgrottet; die Lüüt usem Taal, wo dr Kampf überläbt händ, sind vo de Röömer als Sklave verchauft woorde. D Kolony Augusta Praetoria, s hütige Aosta, isch entstande. Vo döört uus isch der Bärgwääg is Wallis und a Gämfersee übere Summus Poeninus, wie der Gross Bernhardsbäärg bi de Röömer de gheisse het, offe gsi.

Derno isch vom Rhonetal und vo Lugdunum, em hütige Lyon, uus s Piet vo de Helvetier sträng romanisiert woorde; jetz het men im Land zwüsche den Alpen und em Jura meh römischi Militärpöschte ygrichtet.

S alte Königrych Noricum öschtlich vo Räzie isch under em Prokonsul Publius Silius Nerva e röömischi Provinz woorde. Und jetz sind d Röömer go d Länder vo de Trumpiliner, de Caminer un de Vennonete im südöschtlichen Alperuum erobere.

Jetz isch nume no s mittlere Alpeland, also öppe d Regioon vo de Rääter, und s Piet vo de Liguurer wyt im Südweschten unde nonig röömisch gsi.

wie s Alpeland nach der Eroberig politisch ydeilt gsi isch

Anne 15 vor üserer Zyt sind em Auguschtus syni Söön, dr Drusus un dr Tiberius, uf eme wyte und guet plaanete Marsch mit zwöi Armeeè vo Itaalien und vo Helvezie uus i die Regioon ggange. Däm seit men i dr Gschicht dr «Alpefäldzug». Em Drusus syni Soldate sind s Etschtal zduruuf übere Brennerpass und vo Comum, em hütige Como, is Bergell und übere Julier is Alperhytal und bis a Bodesee choo. Vo däm Zuug cha men öppis i dr Gschicht vom Sgartin und em Fermentin lääse.

Em Tiberius syni Armeegruppe het sich z Gallie paraat gmacht und isch vo döört übere Jura uf Vindonissa go s räätische Land am Zürisee und de Voralpe, ännet em Rhy bis an Oberlauf vo dr Donau und vo Weschte häär bis an Bodesee go erobere. A däm See isch s Volk vo de Vindeliker gsi, wo gäge d Röömer chuum e Chance gha het. Der Kassius Dio zellt d Vindeliker au zu de Rääter. Am 1. Auguscht sig e schwääre Kampf zwüsche de Vindeliker und de Röömer gsi, seit dr Horaz, die röömischi Armee het gwunne. S keltischen Oppidum bi Alteburg-Rhynau isch denn kabut gmacht woorde, wie d Archäology usegfunde het. Zum das uufmüpfige Volch vo de rääter schwecher mache heige d Röömer die meischte junge Lüüt us iirem Land furtgfüert, seit der Kassius Dio.

Au s flache Land im Noorde vo den Alpe bis zu de grosse Flüss und an Fuess vom Schwarzwald isch jetz röömisch gsi.

Und jetz het Room d Gränze gäge Germaanie am Hochrhy versteercht. Das isch eine vo de röömische Limes gsi. Bi Tenedo, em hütige Zuurzach, isch e grosse Poschte ännet em Rhy ygrichtet worde, s Röömerlager Dangstette.

Wo anne 14 vor üserere Zyt, wie der Kassius Dio schrybt, au no s Land vo de Ligurer i de Bäärgen am Mittelmeer röömisch woorden isch, het me nach em Ändi vom ganze groosse Chrieg, anne 7 bis 6 vor üsere Zyt, uf eme Hoger i de süüdlichen Alpe es riisigs Triumpfzäiche als Tänkmool ufgstellt, s Tropaeum Alpium, wo men uf ere längen Inschrift d Nääme vo dene vilne Völker i den Alpe cha lääse, wo d Röömer jetz d Here über se gsii sind; es sind meh weder vierzg Volksnääme.

Lueg au

• d Lischte vo de keltische Völker

Literatur

• Karl Christ: Geschichte der römischen Kaiserzeit. Verlag C.H. Beck, München 1995. ISBN 3-406-36316-4.
• Philipp Filtzinger: Die römische Besetzung Baden-Württembergs, in: Die Römer in Baden-Württemberg, Konrad-Theiss-Verlag, Stuttgart und Aalen 1976 (und spätere Auflagen), S. 32. ISBN 3-8062-0133-1.
• Regula Frei-Stolba: Ein neues Zeugnis zum Alpenfeldzug. Die Trumplini und Raeti im Sebasteion von Aphrodisias (Karien, Türkei). In: Jahresbericht des Rätischen Museums Chur, 1993, S. 64–91.
• Jürg Rageth: Weitere frührömische Militaria und andere Funde aus dem Oberhalbstein GR – Belege für den Alpenfeldzug. In: Jahrbuch der Schweizerischen Gesellschaft für Ur- und Frühgeschichte 88, 2005.
• Katrin Roth-Rubi u. a.: Neue Sicht auf die "Walenseetürme". Vollständige Fundvorlage und historische Interpretation. In: Jahrbuch der Schweizerischen Gesellschaft für Ur- und Frühgeschichte 87, 2004.
• Franz Schön: Der Beginn der römischen Herrschaft in Raetien. Sigmaringen 1986.
• Werner Zanier: Der Alpenfeldzug 15 v. Chr. und die Eroberung Vindelikiens. In: Bayerische Vorgeschichtsblätter. 64, 1999, S. 99–132.