Gaan na inhoud

Umkhonto we Sizwe

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Vir die politieke party sien Umkhonto we Sizwe (politieke party)
uMkhonto we Sizwe
MK se oorlogsvlag
MK se oorlogsvlag
MK se oorlogsvlag
Gestig 1961
Ontbind 1 Augustus 1990
Land Suid-Afrika
Onderdeel van African National Congress, Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party
Tipe Paramilitêr
Kommandostruktuur Nelson Mandela, Oliver Tambo, Walter Sisulu, Joe Slovo, Lennox Lagu, Joe Modise, Chris Hani, Raymond Mhlaba, Moses Mabhida, Ronnie Kasrils
Kleur Swart, groen, goud

uMkhonto we Sizwe (afgekort: MK; Xhosa: [uˈmkʰonto we ˈsizwe], letterlik: "Spies van die Nasie") was die bewapende militêre vleuel van die African National Congress en die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party. Die ANC en die SAKP het MK gebruik om teen die apartheidsregime van Suid-Afrika te veg. MK is in 1960 gestig met Nelson Mandela as een van die stigterslede.[1]


Die spies van 'n Zoeloekryger – simbool van die MK

Aanvanklik beperk MK sy aksies tot sabotasie, maar verander in 1961 sy taktiek na guerrilla-aanvalle in stedelike gebiede, insluitend die plant van bomme en gewapende optredes. MK word daarna deur beide die Suid-Afrikaanse regering en die Verenigde State van Amerika as 'n terroriste-organisasie geklassifiseer en verbied.[2]

MK het 30 jaar bestaan, tot die afskaffing van die apartheidsregime. Dit is nie bekend hoeveel mense deur aksies van MK om die lewe gebring of gewond is nie. Op 1 Augustus 1990 staak MK sy aktiwiteite en word in 1994 in die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag opgeneem.

Motivering vir stigting

[wysig | wysig bron]

Volgens Nelson Mandela was al die stigterslede van die uMkhonto we Sizwe, insluitende hyself, ook lede van die ANC. In sy beroemde "I Am Prepared to Die" toespraak het Mandela die motivering uiteengesit wat gelei het tot die vorming van die uMkhonto we Sizwe:[3] 

"Aan die begin van Junie 1961, na 'n lang en angstige beoordeling van die Suid-Afrikaanse situasie, het ek en sommige kollegas tot die gevolgtrekking gekom dat geweld in hierdie land onvermydelik is, dat dit onrealisties en verkeerd sou wees vir Afrika-leiers om aan te hou preek vir vrede en nie-geweld in 'n tyd toe die regering met geweld aan ons vreedsame eise voldoen het.

Daar is nie maklik tot hierdie gevolgtrekking gekom nie. Eers toe alles anders misluk het, toe alle kanale van vreedsame protes vir ons gesluit is, is die besluit geneem om gewelddadige vorme van politieke stryd aan te pak en uMkhonto we Sizwe te vorm. Ons het dit nie gedoen omdat ons so 'n koers wou hê nie, maar slegs omdat die regering ons geen ander keuse gelaat het nie. In die Manifes van uMkhonto, gepubliseer op 16 Desember 1961, wat uitstalling AD is, het ons gesê:

Die tyd kom in die lewe van enige nasie wanneer daar net twee keuses oorbly - onderwerp of veg. Daardie tyd het nou in Suid-Afrika aangebreek. Ons sal ons nie onderwerp nie, en ons het geen ander keuse as om met alle middele in ons vermoë terug te slaan ter verdediging van ons volk, ons toekoms en ons vryheid nie.

Ten eerste het ons geglo dat geweld deur die Afrika-volk onvermydelik geword het as gevolg van die regering se beleid, en dat tensy daar verantwoordelike leiding gegee word om die gevoelens van ons volk te kanaliseer en te beheer, daar uitbrake van terrorisme sal wees wat 'n intensiteit van bitterheid en vyandigheid tussen die verskillende rasse van hierdie land wat nie eens deur oorlog voortgebring word nie. Tweedens het ons gemeen dat daar geen geweld vir die Afrikavolk sou wees sonder geweld om te slaag in hul stryd teen die beginsel van wit oppergesag nie. Alle wettige maniere om teen hierdie beginsel teë te spreek, is deur wetgewing gesluit, en ons is in 'n posisie geplaas waarin ons óf 'n permanente minderwaardigheid moes aanvaar óf die regering moes oorneem. Ons het gekies om die wet te trotseer. Ons het eers die wet oortree op 'n manier wat die gebruik van geweld vermy het; toe daar teen hierdie vorm van protes wetgewing aanvaar is, en toe die regering 'n gewelddadige poging aangewend het om teenkanting teen sy beleid te vernietig, het ons eers besluit om met geweld te antwoord."

Die manifes waarna Mandela verwys het, wat deur die vervolging tydens sy verhoor as bewysstuk AD aangebied is,[4]bevat die verklarings: 

"Ons lede is gewapen en opgeleide vryheidsvegters, nie 'terroriste' nie. Ons veg vir demokrasie - meerderheidsregering - die reg van die Afrikane om Afrika te regeer. Ons veg vir 'n Suid-Afrika waarin daar vrede en harmonie en gelyke regte vir alle mense sal wees. Ons is nie rassiste nie, soos die wit onderdrukkers is. Die African National Congress het 'n boodskap van vryheid vir almal wat in ons land woon."[5]

Die doel was om slegs teen harde teikens soos kragmaste op te tree en enige letsel of lewensverlies te vermy.[6]

Binnelandse veldtog

[wysig | wysig bron]

1960s—1970s

[wysig | wysig bron]

In Junie 1961 stuur Mandela 'n brief aan Suid-Afrikaanse koerante wat die regering waarsku dat 'n sabotasie-veldtog van stapel gestuur sal word, tensy die regering instem om 'n nasionale grondwetlike konvensie op te roep.[7] Vanaf 16 Desember 1961 is die veldtog van uMkhonto we Sizwe met Mandela as leier van stapel gestuur, met bomaanvalle op regeringsdoelwitte en beplanning vir moontlike guerrilla-oorlogvoering.[8] Die eerste teiken van die veldtog was 'n elektriese substasie. MK het in die volgende agtien maande ander sabotasie-aksies onderneem. Die regering beweer dat meer sabotasie-aksies uitgevoer is en tydens die Rivonia-verhoor sal die beskuldigdes in totaal aangekla word van 193 dade van sabotasie.[9] Die sabotasie het aanvalle op regeringsposte, masjiene en kraggeriewe, en oesverbranding ingesluit.[7]

In 1962 is Mandela na Algerië, Egipte en Ghana om internasionale steun vir die groep te kry. Na sy terugkeer na Suid-Afrika het Joe Slovo glo gekla dat hulle "Mandela as 'n Kommunis na Afrika gestuur het en hy 'n Afrika-nasionalis teruggekry het."[10]

In Desember 1962 het Looksmart Ngudle en Denis Goldberg gehelp om 'n oefenkamp te organiseer wat in Mamre buite Kaapstad gehou is, wat later as die eerste MK-opleidingsentrum in Suid-Afrika erken is; dit moes egter vroeg laat vaar word weens die belangstelling van die veiligheidspolisie.[11]

Die vroeë 1970's was op baie maniere 'n laagtepunt vir die ANC, ook op militêre gebied. Pogings om uMkhonto we Sizwe binne Suid-Afrika te herbou, het baie verliese tot gevolg gehad, hoewel sommige lede, waaronder Chris Hani, vir 'n lang tydperk ongemerk kon bly.

Die Soweto-opstand van 1976 het gelei tot 'n groot uittog van jong swart mans en vroue. Hulle is angstig om terug te slaan op die apartheidsregime en het die grens na Rhodesië oorgesteek om militêre opleiding te soek. Terwyl MK 'n leër kon herbou - een wat in staat was om gesogte teikens soos die raffinaderye in Sasolburg aan te val (met hulp van die Provisionele Ierse Republikeinse Leër)[12]

Bekende MK-lede

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Manifesto of Umkhonto we Sizwe". African National Congress. 16 Desember 1961. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Desember 2006. Besoek op 30 Desember 2006.
  2. ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2015. Besoek op 16 Desember 2014.
  3. ↑ "Nelson Mandela's Statement from the Dock at the Rivonia Trial". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Maart 2015. Besoek op 21 Januarie 2015.
  4. ↑ "State vs Nelson Mandela and 9 Others (Rivonia Trial), Alphabetical Exhibits List". University of the Witwatersrand. Besoek op 11 Maart 2016.
  5. ↑ "Paul Brians". Public.wsu.edu. Besoek op 29 April 2013.
  6. ↑ Goldberg, Denis (2016). A Life for Freedom. University Press of Kentucky. p. 66. ISBN 9780813166858.
  7. ↑ 7,0 7,1 Douglas O. Linder (2010). The Nelson Mandela (Rivonia) Trial: An Account.
  8. ↑ "On This Day: Nelson Mandela Sentenced to Life in Prison". Findingdulcinea.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 April 2013. Besoek op 29 April 2013.
  9. ↑ "Umkhonto we Sizwe – timeline". Anc.org.za. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2013. Besoek op 29 April 2013.
  10. ↑ "South African history: The good guys were often bad - The Economist". The Economist. Besoek op 21 Januarie 2015.
  11. ↑ Goldberg, Denis (2016). A Life for Freedom. University Press of Kentucky. pp. 71–26. ISBN 9780813166858.
  12. ↑ "ORGANIZED RAGE: PIRA helped ANC plan 1980 attack on apartheid South Africa's major oil refinery in Sasolburg". organizedrage.com.

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • (de) Nelson Mandela: Der lange Weg zur Freiheit. Autobiographie. Verlag S. Fischer 1994, ISBN 3-10-047404-X.
  • (en) Tsepe Motumi: Umkhonto we Sizwe - Structure, Training and Force Levels (1984 to 1994). In: African Defence Review. Issue No 18, 1994 (aanlyn)
  • (en) Rocky Williams: The other armies: A brief historical overview of Umkhonto We Sizwe (MK), 1961–1994. In: Military History Journal. Vol. 11, No. 5, Juni 2000. The South African Military History Society. (aanlyn)
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Umkhonto_we_Sizwe&oldid=2675409"