Sorabe
Sorabe of Sora-be is ’n alfabet wat geskoei is op die Arabiese skrif wat voorheen gebruik is om Malgassies (’n taal wat tot die Maleis-Polinesiese taalfamilie behoort) en die Antemoro-dialek veral van die 15de eeu af mee te skryf.[1]
Navorsers hipoteseer steeds oor die oorsprong van hierdie transkripsiestelsel. "Sorabe" beteken letterlik "groot skryfwerk", van Arabies sura ("skryfwerk") en Malgassies be ("groot"). Dié naam kan verwys na die bestaan van ’n vorige skryfstelsel met kleiner letters van Sanskrit-oorsprong wat in Suidoos-Asië gebruik is, soos gesien kan word in sommige Malgassiese woorde.
Tradisioneel het baie navorsers gespekuleer dat die skryfstelsel deur handelskontakte tussen Madagaskar en Arabiese Moslems ontstaan het.[2] Latere studies het egter getoon dit is moontlik deur Javaanse Moslems aan die Malgasse bekend gestel.[3][4] Daar is treffende ooreenkomste tussen Sorabe en Pegon-skryfwerk (die Javaanse weergawe van die Arabiese skrif).
’n Paar honderd manuskripte het bewaar gebly, hoewel die oudste dalk eers uit die 17de eeu dateer.[2] Hierdie "Sorabe" is in leer gebind en die name van die tekste is genoem na die kleur van die omslag. Die meeste bevat towerformules, maar daar is ook historiese tekste oor die oorsprong van sommige stamme van Suidoos-Madagaskar. Die oorsprong daarvan kan teruggespeur word na Mekka of die profeet Mohammed, hoewel daar nie in die tekste na Islam verwys word nie.
Sorabe het eindelik van die begin van die 17de eeu af oor die eiland versprei en teen die einde van die 18de eeu het die Merina-koning Andrianampoinimerina ’n beroep op skribas gedoen om die kinders aan sy hof te leer lees en skryf. Dit is hoe die toekomstige koning Radama I Sorabe van kleintyd af kon lees en skryf.
Van 1823 af word Malgassies in die Latynse alfabet geskryf.
Alfabet
[wysig | wysig bron]| Letterlike transkripsie van Sorabe in die huidige Malgassiese skrif | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ـَ | ب | د | ـِ | ف | غ | ه | ـِ | ج | ك | ل | م | ن | ـُ | ڡ | ر | س | ط | و | ‹ي› ou ‹ز› | ع | ‹ڊ› ou ‹رّ› | ‹̣ط› ou ‹رّ› | ت | ڡّ | طّ | ـَيْ | ـَوْ | ـُوً | ـُيْ | ‹ـِيَا› na ‹ـِيْا› | ـِوْ | ـِيْ |
| a | b | d | e | f | g, ng | h | i, y | j | k | l | m | n | o | p | r | s | t | v | z | n̈ | dr | tr | ts | mp | nt | ai | ao | oa | oi | ia, ea | io, eo | i.e. |
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]Bibliografie
[wysig | wysig bron]- (en) Adelaar K.A. & Himmelmann N. (2004), The Austronesian Language of Asia and Madagascar, Routledge [1] .
- (fr) Ferrand, Gabriel (1905). Les migrations musulmanes et juives à Madagascar. Paris: Revue de l'histoire des religions.
- Kasanga Fernand (1990), Fifindra-monina, Librairie FLM, Antananarivo.
- (fr) Simon P. (2006) La langue des ancêtres. Ny Fitenin-drazana. Une périodisation du malgache des origines au XVe siècle, L'Harmattan [2].
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- La Case, les Sorabe, l'Histoire
- Arabic in Madagascar, Kees Versteegh, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 2001
- East Barito: Who Were the Malayo-Polynesian Migrants to Madagascar?
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
