Seldjoekse Ryk
| ||||
 | ||||
| Hoofstad | Nishapur (1037–1043) Rey (1043–1051) Isfahan (1051–1118) Hamadan, Westelike hoofstad (1118–1194) Merv, Oostelike hoofstad (1118–1153) | |||
| Taal/Tale | Persies (amptelike en die hof se taal; omgangstaal)[1][2][3] Oghusies-Turks (dinastiese en militêre taal)[3][4] Arabies (taal van leer en godsdiens)[1][3] | |||
| Regering | Monargie | |||
| Sultan | ||||
| - 1037–1063 | Toeghril I (eerste) | |||
| - 1174–1194 | Toeghril III (laaste)[5][6] | |||
| Historiese tydperk | Middeleeue | |||
| - Gevestig | 1037 | |||
| - Toeghril Beg I stig die staatstelsel | 1037 | |||
| - Vervang deur die Chorasmiede[7] | 1194 | |||
| - Ontbind | 1194 | |||
Die Seldjoekse Ryk was ’n Middeleeuse Turks-Persiese[8][9][10][11] ryk. Dit was in beheer van ’n groot gebied van die Hindoekoesj tot Oos-Anatolië en van Sentraal-Asië tot die Persiese Golf. Van hul tuislande naby die Aralmeer het hulle eers in Chorasan en toe in Persië inbeweeg voordat hulle eindelik Oos-Anatolië verower het.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die ryk is in 1037 deur Toeghril Beg (1016–63) gestig. Hy is deur sy oupa, Seldjoek-Beg, grootgemaak wat ’n hoë posisie in die Turkse staat Oghuz Yabgu beklee het. Seldjoek se naam is gebruik vir die ryk sowel as die dinastie. Die Seldjoeke het die verbrokkelde politieke toneel van die oostelike Islamitiese wêreld verenig en ’n sleutelrol gespeel in die Eerste en Tweede Kruistog. Hul kultuur en taal was in ’n groot mate Persies[12][13][14] en hulle het ’n groot rol gespeel in die ontwikkeling van die Turks-Persiese tradisies.[15] Die vestiging van Turkse stamme in die noordwestelike streke van die ryk, vir die strategiese militêre doel om invalle van buurstate af te weer, het gelei tot die turkifisering van dié gebiede.[16]
Verval
[wysig | wysig bron]Ahmad Sanjar (1097 tot 1118) het te doen gekry met opstande in verskeie dele van die ryk, sowel as nomadiese volke wat die ryk binnegeval het. In 1141 is die Seldjoeke verslaan en die leër het groot verliese gely. Hierna het hul aansien baie afgeneem en hulle het al hul oostelike provinsies verloor.[17]
Die Koninkryk van Georgië en die Armeense Koninkryk van Silisië het ook in dié tyd sterk magte geword en hul grense uitgebrei tot nadeel van die Seldjoeke. In 1194 het die Seldjoekse Ryk eindelik geval. In die middel van die 13de eeu het die Mongoolse Ryk Anatolië binnegeval en dit in kleiner emirate verdeel. Eindelik het een van dié emirate, die Ottomane, magtig geword en die res van die gebied verower.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Savory, R. M., red. (1976). Introduction to Islamic Civilisation. Cambridge University Press. p. 82. ISBN 0-521-20777-0.
- ↑ Black, Edwin (2004). Banking on Baghdad: Inside Iraq's 7,000-year History of War, Profit and Conflict. John Wiley and Sons. p. 38. ISBN 0-471-67186-X.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 C.E. Bosworth, "Turkish Expansion towards the west" in UNESCO History of Humanity, Volume IV, titled "From the Seventh to the Sixteenth Century", UNESCO Publishing / Routledge, bl. 391
- ↑ Concise Encyclopedia of Languages of the World, Ed. Keith Brown, Sarah Ogilvie, (Elsevier Ltd., 2009), 1110
- ↑ A New General Biographical Dictionary, Vol.2, Ed. Hugh James Rose, (London, 1853), 214.
- ↑ Grousset, Rene, The Empire of the Steppes, (New Brunswick: Rutgers University Press, 1988), 167.
- ↑ Grousset, Rene (1988). The Empire of the Steppes. New Brunswick: Rutgers University Press. pp. 159, 161. ISBN 0-8135-0627-1.
- ↑ "Aḥmad of Niǧde's al-Walad al-Shafīq and the Seljuk Past", A.C.S. Peacock, Anatolian Studies, Vol. 54, (2004), 97
- ↑ Meisami, Julie Scott, Persian Historiography to the End of the Twelfth Century, (Edinburgh University Press, 1999), 143
- ↑ Encyclopaedia Iranica, "Šahrbānu", aanlyn uitgawe
- ↑ Josef W. Meri, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, Routledge, 2005, p. 399
- ↑ Michael Mandelbaum, "Central Asia and the World", Council on Foreign Relations (Mei 1994), p. 79
- ↑ Jonathan Dewald, "Europe 1450 to 1789: Encyclopedia of the Early Modern World", Charles Scribner's Sons, 2004, bl. 24
- ↑ C.E. Bosworth, "Turkmen Expansion towards the west" in Unesco History of Humanity, Volume IV, met die titel "From the Seventh to the Sixteenth Century", Unesco Publishing / Routledge, bl. 391
- ↑ Daniel Pipes: "The Event of Our Era: Former Soviet Muslim Republics Change the Middle East" in Michael Mandelbaum, "Central Asia and the World: Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Turkemenistan and the World", Council on Foreign Relations, bl. 79
- ↑ Peter Benjamin Golden. An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Otto Harrasowitz, 1992, bl. 386
- ↑ Biran, Michel, The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History, (Cambridge University Press, 2005), 44.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
